Ünye Kalesi'nin hikayesi şu şekilde özetlenebilir: İnşa Tarihi: Ünye Kalesi'nin inşa tarihi M.Ö. 250'li yıllara kadar uzanmaktadır. Kullanım: Kale, tarih boyunca Pontus, Roma, Bizans ve Osmanlı gibi farklı uygarlıklar tarafından kullanılmıştır. İnziva Yeri: Bir dönem kale, keşişler için bir inziva yeri olarak da kullanılmıştır. Fetih: Yağı Basan adlı Danişmendli hükümdarı, kaleyi fethetmiştir. Son Şekil: Kaleye son halini Osmanlı Devleti vermiş, giriş kapısı ve surları Osmanlı döneminde güçlendirilmiştir. Ayrıca, kalenin bir kaya mezarına sahip olması ve bu mezarların işçiler tarafından halatlar kullanılarak oyulmuş olması da kalenin dikkat çekici hikayelerinden biridir.