Özbeklerin kökeni, Cengiz Han'ın torunu Şiban'ın soyundan gelen Ebü'l-Hayr Han'ın önderliğinde Deşt-i Kıpçak'taki çeşitli Türk boyları ve kabilelerinin Özbek/Şeybani Hanlığı etrafında örgütlenmesiyle oluşmuştur. Özbeklerin oluşumunda önemli rol oynayan Türk boyları ve kabileleri şunlardır: Kıpçaklar; Karluklar; Yağmalar; Naymanlar; Mangıtlar; Mingler. Özbek adı daha çok siyasi ve sosyal bir ifade içermekte olup, etnik bir anlam taşımamaktadır. Özbeklerin atalarının ortaya çıkışı, Antik İran, Hindistan, Yunan, Rum, Çin ve Ermeni kaynaklarında da bahsedildiği üzere, Orta Asya ve civarında hayatını sürdüren en eski halklara dayanmaktadır.