Orhan Kemal'in Murtaza adlı romanı, otorite ile doğru kavramı arasında sıkışıp kalan, doğruculuğundan ödün vermemek için çabaladıkça daha çözümsüz durumlara düşen, bu arada gittikçe insanı anlatmaktan uzaklaşıp salt ilkelerini savunan bireyin başına gelenlerin acıklı bir güldürüsünü anlatır 124.

Romanın kahramanı Murtaza, mübadele yoluyla Çukurova’ya gelen Yunanistan’dan gelen bir göçmendir 12. En büyük dileği amcası Hasan gibi asker olmak ve savaşarak şehit olmaktır 12.

Murtaza, kendi çıkarlarından çok kurallara ve devlete önem veren Murtaza’nın, namus ve şeref adına, işini yapmak adına yaşadığı olayları trajikomik bir yaklaşımla ele alır 2.

Roman, sade ve yalın bir dille anlatılmış, edebi bir dil kullanmak yerine vakanın ve olayların anlaşılmasına önem veren gözlemci bir tahkiye dili ile yazılmıştır 3.

Murtaza, ayrıca pek çok tiyatro oyunu ve film karakterine de örnek olmuş, bu karakter, birçok tiyatro oyununda görülen bir bekçi tipi olarak karşımıza çıktığı gibi Kemal Sunal filmlerinde de sık sık bu karaktere benzeyen bekçi rolleri doğmuştur 3.