Nasreddin Hoca, zeki, hazırcevap ve nüktedan bir kişiliğe sahiptir. Hoca, bilgiç, bilgisiz, açıkgöz, uysal, vurdumduymaz, utangaç, atak, şaşkın, kurnaz, korkak ve atılgan gibi çelişik niteliklere bürünebilir. Onun kişiliği, halk geleneğindeki önkabuller nedeniyle genellikle soylu, aydın, sağduyulu, toksözlü, kötülükle mücadele eden ve kudretli kişilere karşı bile sözünü sakınmayan bir şekilde tasvir edilmiştir. Ancak, bazı fıkraların ona mal edildiği ve aslında ona ait olmadığı da düşünülmektedir.