İsmail Gaspıralı, Türk ve İslam toplumlarının eğitim, kültür reformu ve modernleşmesini savunmuştur. Başlıca görüşleri: Dilde, fikirde, işte birlik: Gaspıralı, Türk halklarının ortak bir edebi dil etrafında birleşmesini ve bu dilin Osmanlı Türkçesi olmasını istemiştir. Usul-ü Cedid okulları: Okuma ve yazmanın kolay ve pratik bir yöntemle öğretilmesini savunan yeni bir eğitim sistemi geliştirmiştir. Kadın eğitimi: Müslüman Türk kızlarının eğitimine öncülük yapmış ve ilk Usul-ü Cedid kız mektebini açmıştır. Sosyal ve dinî reformlar: Rusya'daki Müslüman insanlar için sosyal ve dinî reformlar oluşturmayı amaçlamıştır.