Cezmi romanı, Türk edebiyatı açısından önemli kabul edilmesinin bazı nedenleri: İlk tarihi roman: Türk edebiyatının ilk tarihi romanı olarak kabul edilir. Önemli bir Tanzimat dönemi eseri: Tanzimat edebiyatı kapsamında değerlendirilen Cezmi, Namık Kemal'in önemli eserlerinden biridir. Edebi değeri: Romantizmin izlerini taşıyan Cezmi, akıcı ve heyecan verici bir roman olarak kabul edilir. Konu çeşitliliği: Eserde kahramanlık, esaret, aşk, hile, hırs ve şehvet gibi insana ait birçok konu ele alınmıştır. Yazarın niyetleri: Namık Kemal, bu eserle İslam birliği fikrine ulaşmak ve İslam dünyasının birleşmesini sağlamak istemiştir.