"Bir Delinin Hatıra Defteri", Nikolay Vasilyeviç Gogol tarafından kaleme alınan, toplumsal adaletsizliği ve sınıf ayrımını anlatan bir eserdir 23.

Oyunun konusu, çevresinde sürekli aşağılanan ve alay edilen sıradan bir devlet memurunun, platonik aşkı olan burjuva kızının bir asilzadeyi sevdiğini öğrenmesiyle yıkılmasını ve hayallerinin soylu bir beyzade, kral olmaya yönelmesini anlatır 1. Sonunda memur, delirerek "İspanya kralı" olmuş bir halde, akıl hastanesine kapatılır 1.

Gogol, bu eserde devlet dairelerindeki üst sınıf memurları eleştirmiş, onların alt sınıfı ezme, kendini üstün görme ve ayrım yapma gibi özelliklerini vurgulamıştır 34.