Sergüzeşt romanı, kölelik ve cariyelik sistemine yönelik bir eleştiri sunar. Romanın temel konuları: Esaret: Kahraman Dilber'in köle tacirlerinin eline düşmesinden başlayarak farklı konaklarda yaşadığı zorlukları anlatır. Sosyal sınıflar arasındaki dengesizlik: Romanda, Osmanlı'nın batılılaşmış burjuva sınıfının eleştirisi yapılır. Geleneklerin sosyal hayata etkisi: Dilber'in yaşadığı toplumda geleneklerin insanlar üzerindeki etkisi ele alınır. Kader fikri: Romanda kader kavramı öne çıkar. Ana mesaj: İnsanın hayvan gibi alınıp satılamayacağı, her insanın duyguları, hayalleri ve bir kalbi olduğu gerçeğidir.