Barut kelimesi, Arapça "bārūd" sözcüğünden türetilmiştir ve bu sözcük, "potasyum nitrat" anlamına gelen "güherçile" ile "kükürt" ve "karbon (kömür)" karışımından yapılan patlayıcı tozu ifade eder. Arapça sözcük, Eski Yunanca "pyrítēs" kelimesinden alıntı olabilir; bu kelime "ateş taşı" veya "çakınca ateş alan bir mineral" anlamına gelir ve Eski Yunanca "pyr" (ateş) sözcüğünden türetilmiştir. Barutun ilk olarak Çin'de keşfedildiği ve "uçan ateş" veya "ateşli ok" gibi isimlerle anıldığı bilinmektedir.