Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, 20. yüzyılın en büyük bilim tarihçisi Prof. Dr. Fuat Sezgin'in hayatını ve bilimsel çalışmalarını anlatan bir belgesel formatındadır. Bitlis'te doğan Sezgin, İstanbul Üniversitesi'nde eğitim alırken Helmut Ritter'in etkisiyle İslam bilim tarihine yönelmiş ve bu alanda önemli çalışmalar yapmıştır.
- Video, Sezgin'in akademik kariyerini kronolojik olarak anlatarak, 1960 darbesi sonrası Frankfurt Goethe Üniversitesi'ne geçişini, "Arap-İslam Bilimleri Tarihi" (GAS) adlı 17 ciltlik eserini ve İslam medeniyetinin bilimsel mirasını ortaya çıkarmaya adandığı hayatını ele almaktadır. Belgesel, Batı'nın İslam medeniyetinin bilimsel katkılarını görmezden geldiği "sekiz asırlık boşluk" sorununa Sezgin'in verdiği cevabı ve Leonardo da Vinci'nin başarısının İslam bilimlerinde saklı olduğunu iddia ettiği bilimsel çalışmaları vurgulamaktadır.
- Videoda ayrıca Sezgin'in 100 binlerce yazma eseri inceleyerek GAS'ı yazması, Amerika'nın ilk keşfinin müslümanlarca yapıldığını göstermesi ve 1978'de aldığı Kral Faysal ödülü ile finansal desteğe ulaşması gibi önemli dönüm noktaları da anlatılmaktadır. Belgesel, Sezgin'in çalışmaları sayesinde İslam dünyasının bilimsel mirasına iftihar etmeye başladığımızı ve yeni bilim insanları yetiştirmemiz gerektiğini vurgulayarak sona erer.
- 00:21Milli Birlik Komitesi ve Fuat Sezgin'in Atılması
- Milli Birlik Komitesi adlı cuntacılar 1960'daki darbeyle Türkiye'nin yönetimine ve üniversitelere el koymuştu.
- 28 Ekim 1960 tarihli resmi gazetede çeşitli üniversitelerden 147 akademisyenin atıldığına dair karar yayınlandı.
- İstanbul Üniversitesi'nden Fuat Sezgin de atılan akademisyenlerden biriydi.
- 02:09Fuat Sezgin'in Hayatı ve Çalışmaları
- 104 yıllık yaşamını Müslümanlara ait sekiz asırlık başarı dolu ama kaybolmuş bir tarihi ortaya çıkarmak için harcadı.
- Bu dönemin kitaplarını, icatlarını ve bilim adamlarını delilleriyle ortaya çıkaran Sezgin, dönemin hiç olmadığını söyleyen tarihin akışını değiştirdi.
- İslam bilim tarihini tıpkı büyük bir yapbozun eksik kalan tek parçası gibi yerine yerleştirdi ve bu hakikatleri tüm insanlığa, özellikle Müslüman gençliğe bıraktı.
- 03:53Fuat Sezgin'in Eğitim Hayatı
- Fuat Sezgin, 1924'te Bitlis'te doğdu ve ilkokulu Bitlis'te, ortaokul ve lisesini Erzurum'da okudu.
- 19 yaşında İstanbul'a gelerek mühendis olmak niyetindeyken, Helmut Ritter'in konferansına gittiğinde dünyası değişti.
- Ritter'in konferansında İslam alimlerinin matematiğin temellerini attığı ve Harizmi, İbn-i Yusuf, Biruni gibi bilginlerin önemine dikkat çektiği duyulunca, Sezgin mühendislik fakültesi yerine Şarkiyat Araştırmaları Enstitüsü'ne kaydoldu.
- 05:16İslam Medeniyetinin Önemi
- İslam'da bilimin ve ilmin önemi büyük olup, Kur'an-ı Kerim ilk ayetlerinde ilme davet ediyor.
- İslam medeniyetinin mensuplarının elinden kalem, defter, kitap düşmediği zamanlarda bu medeniyet ilerlemiş, yücelmiş ve dünyayı aydınlatmıştır.
- İslam medeniyeti, binlerce kilometre uzaklara giderek mektepler, medreseler kurarak insanlığı aydınlatmaya çalışmıştır.
- 06:30Helmut Ritter ve Fuat Sezgin'in Karşlaşması
- Fuat Sezgin, Türkiye'de Türkolojinin kurucusu olan Helmut Ritter'in öğrencisidir.
- Üniversiteye gelene dek öğretmenlerinin aşağıladığı İslam medeniyetinin ne kadar hünerli olduğunu bu Almandan duymuştur.
- Ritter'in derslerinde duymuş olduğu bilgilerle "tüm dünyayı terk ederek gece gündüz bu hakikat için çalışacaktır" ve bu çabasını başarıyla tamamlayacaktır.
- 08:26Ritter'in Etkisi ve Çalışmaları
- Ritter, Türkiye'deki yazma eserleri çok iyi bilen bir profesördür ve Sezgin'in ilk karşılaşmalarında büyük bir adam olduğunu hissetmiştir.
- Ritter, öğrencisinde büyük bir cevher görmüş ve ilmin kıymetini bildiğinden onu kıymetli birine emanet etmek istemiştir.
- Ritter'in derslerinde kullanılan Karl Brokelman'ın "Gal" adlı kitabı, Arap edebiyat tarihi konusunda ilk olma özelliği taşıyordu ancak çok fazla hatası ve eksiği vardı.
- 12:20Süleymaniye Kütüphanesi Çalışmaları
- Ritter, Brokelman'ın "Gal" eserinin eksik ve yetersiz olduğunu düşünmüş ve Sezgin'e bu sahada çalışmasını istemiştir.
- Ritter ile birlikte Süleymaniye Kütüphanesi'ne giden Sezgin, günlük 20 saate yakın çalışmıştır.
- Ritter, Sezgin'in el yazılarını sevdiğini ve yabancı lisanları, eski lisanları sevdiğini görmüş, onunla birlikte kütüphanelere gitmiş ve ondan daha fazla bilgi gösterdiği zaman sevinmiştir.
- 14:24Dil Becerileri ve Doktora Çalışmaları
- İki Dünya Savaşı sırasında Ritter'in tavsiyeleri üzerine babasının Taberi tefsiri ile altı ayda Arap dilini öğrenen Sezgin, Ritter'in isteğiyle her yıl yeni bir dil öğrenmiştir.
- Sezgin, Arap ülkesinde bulunmadığı halde mükemmel Arapça konuşur, İngilizcesi çok iyiydi, Almanca anadili gibi, İtalyanca, İspanyolca ve bazı el yazması eserlerin okunması için Farsçayı öğrenmiştir.
- 1947 yılında Ritter'in danışmanlığıyla "El-Musenna'nın Mecazül-Kur'an" isimli eserinin filolojik tefsirini konu alan doktora tezini hazırlamıştır.
- 18:25Fuat Sezgin'in Akademik Yolculuğu
- Fuat Sezgin'in 1943 senesinden beri yanından ayrılmadığı, binlerce eseri beraber tetkik ettiği hocası Helmut Ritter, 1949'da Almanya'ya dönerken "tahtımı sana devrediyorum" sözünü söylemiştir.
- Fuat Sezgin, 1950-1953 yılları arasında Ankara İlâhiyat Fakültesi'nde asistan olarak çalışmış ve "Buhari'nin Kaynakları" isimli doçentlik tezine başlamıştır.
- Bu tezde, Buhari'nin hadislerde sadece sözlü kaynaklara değil, İslam'ın erken dönemine kadar geri giden yazılı kaynaklara dayandığını ispat etmiş, bu da İslam dünyasına dair bilinen bir yanlışı düzeltmiştir.
- 21:20Bilim Tarihi Çalışmaları ve Darbe
- Fuat Sezgin, talebe yetiştirmenin yanında üniversitede bilim tarihi bölümü açmak istemiş, Brokelman'ın eseri ile ilgili zeyl için 1954 yılından bu yana bilgi toplamıştır.
- Ritter, 1959 yılında Türkiye'ye geldiğinde Fuat Sezgin'e Brokelman zeylini yazacağını söylemiş, ancak 27 Mayıs 1960 darbesi ve yaklaşan darbe bu planı engellemiştir.
- Darbe sonrası Fuat Sezgin, ailesinin Demokrat Parti'ye bağlı olması ve İslam bilimleriyle uğraşması nedeniyle üniversiteden atılmıştır.
- 24:41Frankfurt Goethe Üniversitesi'ne Gitme
- Mevcut şartlar Fuat Sezgin'e Türkiye'de çalışma imkanı vermemiş, bu nedenle Frankfurt Goethe Üniversitesi'ne başvurmuştur.
- 13 Mart 1961 tarihinde İstanbul'dan ayrılmadan önce Galata Köprüsü'ne giderek son bir kez şehrine veda etmiştir.
- Frankfurt Goethe Üniversitesi'nde çalıştığı alan ve hocası Helmut Ritter'in İstanbul'a ve Doğu kütüphanelerine kısa mesafede olması onun Frankfurt'u seçmesine sebep olmuştur.
- 27:20Frankfurt'taki Yeni Hayat
- Fuat Sezgin, Frankfurt Goethe Üniversitesi'nde çalışmaya başladığında çeşitli zorluklarla karşılaşsa da kısa sürede bu dönemi atlatmıştır.
- Üniversite onu altı aylığına kabul etmiş, ancak Fuat Sezgin bunu sonradan öğrenmiş ve bu süre dolana kadar aynı tempoyla işine devam etmiştir.
- 1966'da Cabir bin Hayyan üzerine ikinci doçentlik tezi yazarak profesör olmuş ve Frankfurt Üniversitesi'nde kalmıştır.
- 29:14Aile Hayatı ve Bilim Tarihi Çalışmaları
- 1966 yılında şarkiyatçı olan ve bir süredir tanıştığı Alman Ursula Sezgin ile evlenmiştir.
- Dr. Ursula Sezgin, Fuat Hoca'nın elle yazdığı notları uzun yıllar daktilo ederek çalışmalarında ona yardımcı olmuştur.
- 1970 yılında tek evlatları olan Hilal Sezgin dünyaya gelmiştir.
- 31:27Bilim Tarihi Alanında Yaptığı Katkılar
- Bilim tarihi çok bakir bir alandır ve insanlığı ilgilendiren gerçekler bu alanda çalışıldığında ortaya çıkabilir.
- Arap bilim adamı İbnu'n-Nedim'in kurduğu ve "El-Fihris" isimli ilk eseri kazandırdığı bilimler tarihi, medeniyetler için son derece önemlidir.
- Bilim tarihindeki olay ve olguların ortaya konulması hem onlardan ders alma, ibret alma hem de güncel ve gelecekteki durumlarda bilimsel çalışmalar konusundaki motivasyon ve özgüvene katkı sağlar.
- 33:13Müslümanların Bilimsel Katkılarını Ortaya Çıkarma
- Batı, elindeki bilimin Mısır ve Yunan medeniyetinden hemen sonra kendilerine intikal ettiğini söyleyip Müslüman katkısını görmezden gelmiştir.
- Fuat Sezgin, bu sekiz asırlık boşluğa dikkat çekmiş ve İslam alimlerinin bilimsel başarılara imza attığını inceleyen ilk araştırmacı olmuştur.
- Fuat Hoca'nın hedefi, tarihin akışındaki büyük gediğin İslam medeniyetine ait olduğunu ve günümüz Avrupa'sının varoluş sebebinin bir bakıma bu görmezden gelinen dönem olduğunu belgeleriyle ispat etmektir.
- 38:12İslam Bilimlerinin Gelişimi ve Gerilemesi
- Müslümanlar 7. yüzyıldan itibaren Mısır ve Yunan'dan yoğun bir çeviri dönemi başlatmış, kitapları yazarlarının adını gizlemeden çevirip saygı ile yad ederek çalışmışlardır.
- Kaynak gösterme ve dipnot düşme geleneği İslam alimlerince bulunmuştur ve 9. yüzyıldan sonra kendi bilgilerini üretmeye başlamışlardır.
- İslam alimlerini birleştiren prensipler otoriteyi saymak ve saygı göstermek fakat aynı zamanda eleştirebilmekti.
- 39:24İslam Bilimlerinin Gerilemesi ve Sebepleri
- Bu bilim üretim süreci sekiz asır boyunca devam etmiş, 15. yüzyıldan itibaren Müslümanlar bilimde artık üretememiştir.
- Haçlı seferleri Müslüman dünyayı yakından tanımaya başlayan Avrupalılar için büyük avantajlar sunmuş, Müslümanları her anlamda güçsüzleştirmiştir.
- Prof. Dr. Fuat Sezgin, Müslümanların neden geri kaldığının cevabını aramış ve en büyük geri kalış sebeplerinin başında İslam'ı sadece fıkıh, hadis ve tefsir olarak saymanın yerine felsefe, tıp, mühendislik gibi ilimleri de islami ilim saymamak gelir.
- 41:33Batı'daki İslam Bilimlerinin Alıntısız Kullanımı
- 10. yüzyılda İspanya üzerinden Batı Avrupa'da İslam alimlerine ait el yazması kitaplar tercüme edilirken, bu kitaplar yazarının değil, çevirenin ya da Yunan bilim adamının adıyla basılırdı.
- Örneğin İbn-i Sina'ya ait olan "Taşlar Kitabı" Aristo'ya mal edilmişti.
- Aydınlanma ile bugün bugünkü günlere gelen Avrupa'nın ilmi inkişafında İber Yarımadası'ndaki Müslüman alimlerin yazmış olduğu eserlerin tespiti, batılı akademisyenlerin bu ilmi gelenekten istifade ederek Aydınlama, Rönesans ve Reformu gerçekleştirebildiklerini ortaya koymuştur.
- 43:57Fuat Sezgin'in Çalışmalarının Önemi
- Bilimlerarası bir disiplin olan bilim tarihi, Fuat Sezgin'in çalışmalarından sonra farklı bir boyut kazanmıştır.
- Fuat Sezgin, 100 binlerce yazmayı onlarca dil öğrenerek bizzat inceleyerek, Endülüs, Kahire, Bağdat, Şam, Semerkant, Buhara, Londra, St. Petersburg ve Hindistan'daki yazma eserlerini toplamıştır.
- "Arab-Islam Bilimleri Tarihi" (GAS) adlı eserini 1961'de yazmaya başlayıp 1967'de ilk cildini yayınlamıştır.
- 48:09Fuat Sezgin'in Çalışmalarının Değerlendirilmesi
- İslam bilim tarihinde "Fuat Sezgin öncesi" ve "Fuat Sezgin sonrası" olarak ikiye ayrılabilir çünkü ilmiliği "paradigma değiştiren" bir akademik tarzıydı.
- GAS eserinde uzun önsözlerle Müslüman bilim adamlarının ilgili alanda tarih içinde neler yaptığını kronolojik olarak ve belgelerle anlatır.
- Bu eser ayrıca dünyadaki Arapça el yazması eserlerin hangi kütüphanelerde kayıtlı olduğunu da içermektedir.
- 51:22Fuat Sezgin'in Buluşları ve Amerika'nın Keşfi
- Fuat Sezgin'in ilk cildi paylaştığı en önemli isim hocası Helmut Ritter olmuştu, Ritter ona "Kimse yapamazdı, siz yaptınız, başardınız" demiştir.
- GAS ile gün yüzüne çıkan bilgilerden biri Amerika'nın keşfinin ilk kez Müslümanlarca yapıldığıdır.
- 1984 senesinde Topkapı Sarayı'nda bulduğu bir harita ile heyecanlanmıştır çünkü o harita Abbasi döneminde Halife Me'mun tarafından hazırlatılmıştır ve hocaya göre en muteber dünya haritasıdır.
- 54:38Leonardo da Vinci ve İslam Bilimlerinin İlişkisi
- Tarihin en prestijli bilim insanlarından biri olan Leonardo da Vinci'nin başarısı Fuat Sezgin'e göre İslam bilimlerinde saklıdır.
- Büyük bir matematikçi ve optik alimi olan İbnü'l-Heysem'in iki kitabı İspanyolca'ya tercüme edilmiş ve Fuat Sezgin'e göre bu tercümeler Leonardo da Vinci'nin de elinde ve dikkatle okumuştur.
- Fuat Sezgin'in çalışmaları İslam bilim tarihinde çok zengin bir ilmi geleneğin olduğunu, özgün bir ilim geleneği olduğunu ortaya koymuştur.
- 55:53Fuat Sezgin'in Çalışmalarının Etkisi ve Finansmanı
- 50 yılda 17 cildi tamamlanan Fuat Sezgin'in "Arab-Islam Bilimleri Tarihi" eseri insanlık tarihini değiştirmiştir.
- Bu eser bilim tarihi kitaplarının yeniden yazılmasını gerektirmiştir.
- Fuat Sezgin bu 17 cildi yazarken maddi sıkıntılar çeker, GAS 1978'de Arap dünyasının Nobel'i kabul edilen Kral Faysal Ödülü'nü almış ve bu ödül sayesinde kütüphane gezilerinin bir kısmını finanse etmiştir.