Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, "Evrenin Evrimi" veya "Kozmoloji" sohbetlerinin dördüncü bölümü olup, sunucu ve Prof. Dr. Alpars Sevgen arasında geçen bir röportaj formatındadır. Prof. Dr. Alpars Sevgen, bilim tarihi konusunda uzman bir akademisyendir.
- Video, Avrupa'daki bilim gelişimini kronolojik olarak ele almaktadır. Aristo-Ptolemi sistemi ile başlayıp, Kopernik'in güneş merkezli sistemi, Tiho Brahe'nin gözlemleri, Kepler'in üç kanunu, Galileo'nun teleskop geliştirmesi ve gözlemleri, Newton'un diferansiyel ve integral hesabı icatı gibi önemli bilimsel gelişmeleri anlatmaktadır. Ayrıca Royal Society'nin kuruluşu ve kapitalizmin doğuşu da ele alınmaktadır.
- Videoda, Avrupa'nın bilimi desteklemesinin aslında sömürgecilik ve ekonomik güç artırmak için olduğu, kredi sisteminin kapitalizmin "sihirli değneği" olduğu açıklanmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu'nun bu gelişmeleri takip etmemesi nedeniyle geride kaldığı vurgulanmaktadır.
- Avrupa'daki Bilimsel Gelişmeler
- Evrenin evrimi ve kozmoloji sohbetlerinin dördüncü bölümünde Avrupa'daki bilimdeki gelişmeler Prof. Dr. Alpars Sevgen ile konuşulacak.
- Bilim nasıl değişti ve bugünlere nasıl geldiği anlatılırken insan yapısının, teknolojinin ve kapitalin de nasıl değiştiği görülecek.
- 00:35Dünya Merkezli Sistem ve Kopernik
- Aristo-Ptolemi sistemi (dünya merkezli sistem) yaklaşık binbeşyüz yıl boyunca doğru kabul edilmiş ve Katolik teolojiye girmiş.
- Polonyalı Kopernik, güneşin etrafında dönen bir model düşünmüş ve bu fikri kitap olarak yazmış.
- Kopernik'in kitabında delil olmadığı için kiliseden korktuğu için kitabı ölüm döşeğinde basılabilmiş.
- 03:02Tiho Brahe ve Kepler
- Danimarkalı Tiho Brahe, Praga'da bilim çalışmaları için uygun bir ortamda gözlemlerini yapmış.
- Tiho Brahe, Kepler'i matematik kabiliyeti olan bir genç asistan olarak tutmuş ve Kepler onun gözlemlerini yirmi-otuz sene çalışmış.
- Kepler'in meşhur üç kanunu arasında gezegenlerin güneşin odağında olduğu bir elips üzerinde gittiği gösteren fenomenolojik bir kanun bulunuyor.
- 06:30Galilei ve Teleskop
- Galilei, teleskopu daha yetenekli hale getirmiş ve Venedik'teki maskeli balolarda terasa çıkıp teleskoptan ay ve yıldızlara bakmış.
- Galilei, ayın mükemmel bir top olmadığını, Jüpiter'in etrafında dönen kendi ayları olduğunu keşfetmiş.
- Galilei, Jüpiter'in aylarının dünyanın etrafında değil, Jüpiter'in etrafında döndüğünü göstererek dünyanın güneş etrafında döndüğünü kanıtlamış.
- 08:32Galilei'nin Engizisyonla Mücadelesi
- Galilei, kilisenin dünya merkezli görüşünü tenkit eden bir kitap yazmış ve bu nedenle engizisyon tarafından sorgulanmış.
- Papa, Galilei'yi tanıyan bir adam olmasına rağmen ondan bu görüşü reddetmesini istemiş.
- Galilei, Katolik kilisesini ve otoritesini sarstığı için Hristiyanlık bilimle karşı karşıya gelmiş ve direnilemez hale gelmiş.
- 11:17Galilei'nin Bilimsel Katkıları
- Galilei, evreni anlamak için gözlem gerektirdiğini ve gözleme dayanmayan parlak düşüncelerin sadece düşünce bazında olduğunu söylemiş.
- Galilei, gözlemlerden elde edilecek düşüncenin kelimelerle değil matematiksel olarak ifade edilmesi gerektiğini vurgulamış.
- Galilei, modern fiziğin babası olarak pek çok kişi tarafından sayılıyor.
- 13:01Newton ve Bilimsel Gelişmeler
- Newton, gravitasyonu anlayabilmek için diferansiyel ve integral hesabı icat etmiş.
- Newton, evrensel kütle çekimi, hareketin üç kanunu, teleskopun geliştirilmesi ve renk kuramı gibi birçok önemli bilimsel keşif yapmış.
- Newton, teolojik olaylara bakmış ancak bir temeli bulamadığı için bu konuda bir şey söylememiş.
- 15:31Royal Society ve Bilimin Bağımsızlığı
- Newton zamanında 1660'larda kurulan İngiliz Bilim Cemiyeti (Royal Society) "Nurlu inverba" (kimsenin sözüyle değil) mottosuyla bilimin bağımsızlığını vurgulamıştır.
- Royal Society'nin yönetmeliği kral tarafından imzalanmış ve kralın da kimyaya meraklı olduğu, sarayda laboratuvarlar kurduğu ve pek çok bilim insanını davet ettiği belirtilmiştir.
- Bilimin gelişmesi için bağımsız düşünce ve destek gereklidir; bu durum Bağdat'ta ve Endüstri Çağının doğuşu döneminde görülmüştür.
- 18:56Avrupa'da Bilimin Gelişimi ve Kapitalizm
- Avrupa'da bilimin gelişmesi, politik ve ekonomik elit tarafından desteklenmiş, ancak bu destek bilimin romantik bir değerinden değil, politik ve ekonomik güçlerin arttırılması için kullanılmıştır.
- Bilim ve teknoloji, Hindistan'ı sömürmek, Yeni Dünya'yı keşfetmek ve Afrika'dan köle alıp Amerika'ya götürmek gibi amaçlarla kullanılmıştır.
- Kapitalizmin doğuşu, kredi sistemiyle gerçekleşmiştir; kredi, olmayan bir değeri varmış gibi kullanmak anlamına gelir ve bu sistem sayesinde paradan para doğurulmuştur.
- 22:03Özel Şirketler ve Sömürgecilik
- Afrika'daki esir ticareti yapan özel şirketlerin hisse senetleri Londra, Amsterdam ve Paris borsalarında satılmış, yüz senelik ortalaması yüzde altı kar sağlamıştır.
- Hollandalılar Endonezya'daki 2000 adayı, İngiltere'nin Hindistan'daki varlığını götüren East India Company ise 350 bin kişilik bir orduya sahip olmuştur.
- Osmanlı'nın finansal desteğini vergi çıkartarak sağlarken, Avrupa'da kredi sistemi sayesinde daha büyük miktarda para elde edilmiştir.
- 24:58Coğrafya ve Boylam Bulma
- Avrupa'nın bilimi desteklemesinin önemli sebeplerinden biri coğrafya olmuştur; coğrafya sayesinde yeni yerler bulunup koloni kurulabilir ve sömürülebilirdi.
- İngiltere'nin deniz ülkesi olması nedeniyle boylamı bulma problemi ortaya çıkmış, bu nedenle boylamı bulana ödül verilmiştir.
- Boylamın bir saat meselesi olduğu ortaya çıkmış ve bu sayede gemiler daha güvenli seyahat edebilmiştir.
- 27:01Royal Society ve Osmanlı'nın Durumu
- Royal Society'de bilim adamları menfaat beklemeden, sadece merak ettikleri için çalışmışlardır ve bu dergiler bugün hala devam etmektedir.
- 1500'lerde köyler ve birkaç şehir haricinde görülen Avrupa, sonunda endüstriyel ve finansal bir güç olarak ortaya çıkmıştır.
- Osmanlı'nın Avrupa'daki gelişmeleri takip etmemesi ve kredi sistemi gibi sistemleri benimsememesi, sonunda Avrupa ordularının Osmanlı'yı yenmesine neden olmuştur.