Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- NTV'de her cumartesi akşamı yayınlanan "Sinan Canan'ın Açık Bey" programında biyolog, sinir bilim uzmanı Profesör Dr. Sinan Canan, kaos teorisi ve konfor alanı konularını ele alıyor. Programda Doğu Demirkol, Begüm, Şah Bey ve Sevgi gibi konuklar ve izleyiciler de yer alıyor.
- Program, kaos teorisinin temel prensiplerini açıklayarak başlıyor ve karmaşık sistemlerde küçük değişikliklerin büyük sonuçlara yol açabileceği "kelebek etkisi" kavramını anlatıyor. Ardından konfor alanının ne olduğu, belirsizlikten kaçınma eğilimi ve bu durumun insan davranışlarını nasıl etkilediği tartışılıyor. Program boyunca ilişkilerde konfor alanından çıkma, günlük hayatta basit sınır aşımlarının önemi ve düzenli yaşamın insanları nasıl kısıtladığı gibi konular ele alınıyor.
- Programda ayrıca pandemi dönemindeki adaptasyon süreci, komplo teorilerine olan ilgi ve 2017'de yaşadığı bir kaza sonrası konfor alanından nasıl çıktığı gibi kişisel örnekler de paylaşılıyor. Programın bir sonraki bölümünde kainatın en gizemli meselesine değinileceği belirtiliyor.
- 00:09Program Tanıtımı
- Biyolog, sinir bilim uzmanı, akademisyen, araştırmacı, yazar, gezgin ve rapçı Profesör Dr. Sinan Canan programda konuk olarak yer alıyor.
- NTV ekranlarında her cumartesi akşamı "Sinancı Ana'nın Açık Beyinde" insandan bahsedilecek.
- Programın temel konusu insan olup, bu konu başlığı altında çok fazla konu ele alınacak.
- 01:03Programın Amacı
- Programda karmaşıklık, belirsizlik ve kaos ortamında nasıl yaşayacağımız ve hayatta kalacağımız konusu ele alınacak.
- Konuk, biyolog ve sinirbilimci olarak beyin ve davranış üzerine uzmanlaşmış.
- Programda konular genellikle bu perspektiften ele alınacak ve bilim, akıl ve kadim bilgeliğin yardımıyla sorulara cevap aranacak.
- 02:19Kaos ve Belirsizlik
- Kaos teorisi, öngörülemez bir dünyada yaşadığımızı ifade ediyor.
- Kelebek etkisi, zihnimizin belirsizlik karşısında nasıl tepki verdiğini gösteriyor.
- Konfor alanından çıkmak ve hayatın anlamı ile konfor alanı arasındaki bağlamları birleştirmek önemli.
- 03:09Kaos Teorisi ve Kişisel Deneyim
- Konuşmacı, Türkiye'de ilk defa kaos teorisini popüler konferanslarla anlatan kişilerden biri olduğunu belirtiyor.
- Liseden itibaren matematiği çok kötü bulan konuşmacı, üniversite sınavında sadece dört matematik netiyle biyoloji bölümünü kazanmış.
- Üniversitede James Click'in "Kaos" adlı kitabını okuyarak matematiği sevmeye başlamış ve bu kitap hayatını değiştirmiş.
- 05:04Kaos Teorisinin Temel Prensibi
- Kaos teorisi, doğadaki sistemin düzenli değil, kendi düzeni olan bir kaos olduğunu anlatıyor.
- Lorenz şekeri adı verilen karmaşık davranış grafiği, kaos teorisinin önemli bir parçası olarak anlatılıyor.
- Konuşmacı, bir şeyi en iyi anlamanın yolu onu anlatmak olduğunu düşünerek kaos teorisini anlatmaya başlamış.
- 07:50Kelebek Etkisi ve Karmaşıklık
- Meteoroloji bilimi, dünyanın her tarafında istasyonlar ve uydulardan ölçümler yaparak atmosferin matematiksel kurallarını biliyor.
- Meteoroloji, beş günden daha uzun süre hava tahmini yapamıyor çünkü atmosferin etkileşimleri çok fazla ve anlık olarak ölçülmesi mümkün değil.
- Edward Lorenz'in keşfettiği kelebek etkisi, hayattaki olayların büyük olmasına rağmen küçük nedenleri olduğunu ve bu nedenlerin birikerek büyük sonuçlara yol açabileceğini gösteriyor.
- 10:28Kaos ve Kozmoz
- Kaos antik Yunanca'dan geliyor ve günlük hayatta "arıza çıktı" anlamında kullanılırken, antik Yunan'da mutlak evrensel düzensizliğin adı.
- Kozmoz kelimesi "güzellik" anlamına geliyor ve kozmozun olabilmesi için önce kaosun olması gerekiyor.
- Kaos teorisi, düzensiz görünen sistemin içerisinde karmaşık düzenlerin nasıl var olduğunu açıklıyor.
- 11:38Hayatın Gerçek Yapısı
- Hayat, bizim zannettiğimiz gibi ritmik, düzenli ve tahmin edilebilir bir şey değil.
- Konuşmacı, kitap imza günlerinde gençlere "Allah bütün planlarınızı bozsun, sizi hayırlı sürprizlerle karşılaştırsın" mesajını veriyor.
- Hayat planları genellikle hazır alınıp ezberlenirken, gerçek hayat bu planlardan çok farklı ve sürprizlerle doludur.
- 13:12Hayat Planları ve Gerçeklik
- Hayat planlarında sıkışık bir düşünce sistemi vardır çünkü herkes böyle yapıyor ve çocuk kafayla benimsenir.
- Hayatta kelebekler boş durmaz, tuhaflıklar, krizler ve fırsatlar yaşanır, hiçbir şey planladığımız gibi olmaz.
- Gerçek hayatta her şey düzenli ve öngörülebilir olmak istenir, ancak her şey yolunda gittiğinde insanlar bunalıma girer.
- 14:51Rahatlık ve Gelişim
- Sistem rahatsızlık istiyor, rahatlık bize iyi gelmez ve biz aslında rahatsız bir dünya için hazırlanmış gibiyiz.
- Hayatta gelişimimizi sağlayan her şey düzenin bozulduğu zaman ortaya çıkar, bir şey ters gittiğinde bilincimiz uyanır.
- Eskilerin "kabs olmadan bas olmaz" sözü, sıkışmadan genişleme olmaz anlamına gelir.
- 16:54İzleyici Görüşü
- Programda bir izleyici olan İlgın, hayatta planladığı ve istediği şeyler olursa çok daha mutlu olacağını düşünüyor.
- İlgın'ın planı kısa vadede olup, yaşının küçük olması nedeniyle uzun vadede farklı düşünebileceğini belirtiyor.
- İlgın'a en çok istediği şeyi düşünmesi ve bunu netleştirmesi isteniyor, İlgın ise "orada daha iyi olmak için çalışırım" diye cevap veriyor.
- 18:16Hayatın Gerçekliği ve Planlar
- Konuşmacı, bir şeyi elde ettikten sonra kaybetme korkusuyla daha fazla çabalamaya başladığımızı ve yeni şeyler arzu etmeye başladığımızı belirtiyor.
- Hayatın gerçekliğiyle karşılaştığımızda, arzu ettiğimiz şeyin sadece bizim değer atfettiğimiz bir şey olduğunu, hayatın umurunda olmadığını vurguluyor.
- Öğrenme yolculuğunda, başlangıçta güzel görünen şeylerin zamanla farklı bir görünüm alabileceğini ifade ediyor.
- 19:52Kaos ve Çaresizlik
- Efe Elmas, planlarının bozulduğunu ve farklı yollar açıldığını, bozulduğunda olan her şeyin eskisinden daha iyi olabileceğini belirtiyor.
- Kaos yaratan birilerinin arkasında çalıştığı durumda insanın çaresiz hissettiğini, bu durumda susmak ve geride kalmak mı yoksa savaşıp atlamak mı gerektiğini sorguluyor.
- Konuşmacı, Efe'nin sorusunda kullandığı "savaşmak", "geri çekilmek" ve "kaos yaratan birileri" gibi jargonlara dikkat çekiyor.
- 21:19İlişkilerde Kaos
- İlişkilerde, başlangıçta güzel görünen bir ilişki zamanla planlara uymayan davranışlarla karşılaşıldığında, modern düzene alışmış insanın "bu benim ruh ikizim değilmiş" diyerek başka bir alternatife bakmaya başladığını belirtiyor.
- İlişkilerde kaos teorisinin dibidir ve en son noktasıdır, kaos teorisini iyi bilirseniz oradan yırtamazsınız.
- İlişkilerde kaos, sadece rocks etme konusunda ipuçları alabileceğiniz bir yerdir.
- 23:37Kaos ve Adaptasyon
- Konuşmacı, 2019 sonu ve 2020 yılı arasındaki pandemi sürecini kaos teorisi laboratuvarı olarak tanımlıyor.
- Pandemi boyunca insanların tek arzusu normal duruma dönmek, maske takmamak ve dışarıda gezmek oldu.
- Pandemi döneminde insanlar koşullar ne kadar ağır da olsa adapte olduklarını fark ettiler, ancak bazı tipler yeni duruma adapte olamadı ve psikolojik sorunlar yaşadılar.
- 25:30Teknolojik İnovasyonlar ve Pandemi
- Günümüzde tuhaf teknolojik inovasyonlar ve yapay zekalar yeni uygulamalar geliştirmeye başladı.
- Pandemi döneminde insanlar eve kapanıp bilgisayarda dünyaları deviren çılgınlar görüldü.
- Beklenmeyen durumun yarattığı yeni fırsatı görebilen zihin yepyeni yollar keşfetti.
- 26:26Konfor Alanı ve Yeni Deneyimler
- Her gün aynı şeyi yaparak yeni deneyim elde edilemez, yeni bir şey öğrenmek için rutinin dışına çıkmak gerekir.
- Konfor alanı, bildiğimiz ve sonuçlarını tahmin edebileceğimiz sınırlı bir alandır.
- Bu alandan çıkmamak, belirsizlikten kaçınmak için bir düzen simülasyonu oluşturur.
- 27:40Belirsizlik ve Beyin
- Belirsizlik insan için en büyük stres kaynaklarından biridir ve bunu en iyi pandemi nesli biliyor.
- Beyin hayatta tutmak için makul bir geleceği öngörmesi gerekir, belirsizlik varsa oradan uzak durmaya çalışır.
- Komplo teorilerine bayılma, her şeyi kontrol altında tutarak belirsizliği gidermeye çalışmanın bir yoludur.
- 29:44Konfor Alanının Etkileri
- İnsanlar genellikle ilkokulda ilk oturdukları yere tekrar oturmayı tercih ederler çünkü beyin "oraya oturduk ve ölmedik" mantığıyla hareket eder.
- Konfor alanı, hayatımızda her gün yaptığımız ve yapmadığımız her şeyi belirler.
- Konfor alanından çıkınca acayip deneyimler elde edilir.
- 31:15Konfor Alanından Çıkma
- Konfor alanından çıkma taraftarı olan konuşmacı, sosyal medyada "konfor alanından çıkma meselesi ne kadar abartılıyor" diyen bir yorumu paylaşıyor.
- Konfor alanından çıkmak istemeyi anlayabilirken, bunun sonunun hep hüsranla bittiğini belirtiyor.
- Konfor alanından çıkmak için irade gerekiyor, ancak başlangıçta gerilim, daralma ve panik ataklar yaşanıyor.
- 32:29Evlilikte Konfor Alanı
- Dört yıldır evli olan bir izleyici, eşiyle yaşadığı ikilemi anlatıyor: eşi konfor alanında mutlu iken, kendisi ilişkide aşkın geride kaldığını hissediyor.
- Konuşmacı, ilişkilerin hızla alıştığımız alana çekildiğini ve bu durumun doğru olmadığını vurguluyor.
- Doğru bir ilişki karşılıklı bir dönüşüm hikayesi olmalı ve yeni bir varlık ortaya çıkmalıdır.
- 34:16Erkek ve Kadın Beyni
- Erkek beynin rutinlere ve ritüellere ihtiyacı var, bu ritüeller onlara gaz veriyor.
- Kadın beyinleri kaotik olup, aynı kelime söylendiğinde erkek beyinde bir yer yanarken, kadın beyinde birçok bölge çalışıyor.
- Erkeklerin bu komplikelikte baş etmesi zor olduğu için bilimi yardımcı olarak almak herkesin işine yarayacak.
- 35:59Konfor Alanı ve Riskler Arasındaki Denge
- Konfor alanında kalmanın insanı çürüteceği ve bazı risklerin insanı yok oluşa sürükleyebileceği konusunda bir soru soruldu.
- Konfor insanı çürüten bir şey olsa da, bu durumda riskli aktiviteler yapmak yerine, farklı insanlarla iletişim kurmak, yeni yerlere gitmek gibi daha az riskli ama faydalı sınır aşımları öneriliyor.
- Hayatta öğrenilenlerin büyük bir kısmı, benzer olmayan ve farklı alanlardan gelen insanlardan gelmektedir.
- 38:22Zihinsel Konfor ve Farkındalık
- Gıcık olduğumuz insanlar genellikle zihinsel konforumuzu bozma riski taşır ve bu nedenle beyin onları "boş" olarak algılar.
- Maddi durumumuzu riske sokacak şeylerden çok, zihnimizi, ruhumuzu ve duygularımızı hareketlendirecek fırsatları kaçırmamak gerekir.
- Farkındalık zehirlenmesi yaşadığımız çağda, eyleme geçmeyen her farkındalık pişmanlıktır.
- 40:02Sınır Aşımları ve Keşif
- Çocuklara dikkat vermek gibi günlük sınır aşımları, hayatımızda mucizeler yaratabilir.
- Kendi konfor alanımızdan çıkıp kendi kaosumuzu yaratabilirsek, kendi eğitim programımızı başlatmış oluruz.
- Keşfedilecek çok şey var, ancak belimiz ağrıyor, yerimizden kalkamıyoruz diyerek formül tüketicisi olmaya alıştırılmış zamanımızın insana kaşif cesareti verebilmek önemlidir.
- 43:40Kişisel Deneyimler
- Bir izleyici, 23 yıl önce yaşadığı ciddi bir kazadan sonra konfor alanından çıkmak zorunda kaldığını ve yeni bir hayat kurmak için kendini zorladığını anlattı.
- Doktorlar hiçbir şekilde yapamayacağını söylediği parmaklarını oynatmaya başladığını ve on yılın sonunda bu başarıyı elde ettiğini belirtti.
- 44:44Beden ve Zihin İlişkisi
- Konuşmacı, bu tür işaretlerin herkes için olduğunu ve fırsat geldiğinde ders olarak alınması gerektiğini düşünüyor.
- Beden ve zihin arasında bir ilişki var; beden zihin müsaade etmeden hastalanamıyor ve zihin izin vermeden beden sağlıklı olamıyor.
- Bu ilişkiyi doğru kurabilmek ve gücünü fark edebilmek, marjinal durumlarda insanlara yeni kapılar açabiliyor.
- 45:41Tabiat ve Kaos
- İnsanlar şehirlerde yaşarken, tatil fırsatını denize ve bayıra kaçarak tabiatın kaosuna koşuyorlar.
- Düzenli zannettiğimiz birçok şey bizi bazı kapanlara kıstırırken, düzensiz ve kaotik zannettiğimiz şeyler bizi bir yere götürüyor.
- Bir sonraki bölümde kainatın en gizemli meselesine dalmaya başlanacak.