Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Asuman Uğur'un sunduğu "Sağlık Raporu" programında, Sağlık Bilimleri Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Başkanı Profesör Dr. İlyas Dökmetaş ile yapılan bir röportajdır. Profesör Dökmetaş, 38 yıllık hekimlik tecrübesine sahip bir uzmandır.
- Programda grip ve nezle arasındaki farklar, antibiyotik kullanımı, grip aşısı ve aşı karşıtlığı gibi konular ele alınmaktadır. Video, enfeksiyon hastalıklarının tarihsel gelişiminden başlayarak, grip ve nezle belirtilerinin karşılaştırılması, antibiyotik direnci, grip aşısının koruyuculuğu ve aşıların önemi hakkında detaylı bilgiler sunmaktadır.
- Röportajda ayrıca Türkiye'deki aşı karşıtlığı, zorunlu aşılar konusundaki yasal boşluk ve aşıların kanserden, dizanterilerden ve zatürreden korunma gibi çeşitli sağlık faydaları da tartışılmaktadır. Video, sağlık okuryazarlığı artırmak amacıyla hazırlanmış olup, son bölümde sağlık haberleri derlemesi sunulmaktadır.
- 00:12Grip ve Nezle Hakkında Bilgilendirme
- Programda grip ve nezle vakaları, aşılar ve antibiyotik kullanımı konuları ele alınacak.
- Acil servisler ve hastaneler grip vakalarıyla dolu durumda, bu durumun nedenleri ve gerçeklere ışık tutulacak.
- Grip ve nezlede medikal tedavi, doğal tedavi, antibiyotik kullanımı ve aşılar hakkında bilgi verilecek.
- 02:11Konuşmacının Tanıtımı
- Programda Türkiye'deki en yetkin enfeksiyon hastalıkları uzmanlarından Profesör Dr. İlyas Dökmetaş ile görüşme yapılacak.
- Profesör Dr. İlyas Dökmetaş, Sağlık Bilimleri Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Başkanı ve öğretim üyesidir.
- Profesör Dr. İlyas Dökmetaş, diploma almasından bugüne 38 yıl hekimlik yapmıştır.
- 03:02Profesör Dr. İlyas Dökmetaş'ın Mesleki Geçmişi
- Profesör Dr. İlyas Dökmetaş, Atatürk Üniversitesi'nde öğrencilik yıllarını geçirmiş, Erzurum ve Elazığ'da aile planlaması ve çocuk sağlığı alanında çalışmıştır.
- Sivas Cumhuriyet Üniversitesi'nde 1-4 yıl enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji uzmanlığı yapmış, akademisyen olarak görev yapmıştır.
- 32 yıl Sivas'ta çalıştıktan sonra kızının İstanbul Hukuk Fakültesi'ne gelmesi üzerine İstanbul'a taşınmış ve şu anda Sağlık Bilimleri Üniversitesi'nde çalışmaktadır.
- 04:34Enfeksiyon Hastalıklarının Tarihi
- Mikroorganizmalar Avrupa ve Amerika'da veba, frengi, sifiliz ve tüberküloz gibi salgınlara neden olmuş, binlerce insan ölmüştür.
- Mikroorganizmalar savaş etkeni olarak kullanılmış, İngilizler Amerika Birleşik Devletleri'ne çiçek hastalığı bulaştırmıştır.
- Rusya'da 20 yıl önce şarbonla ilgili biyolojik silah üretim olayında yüz civarında insan ölmüş, ikiz kulelere saldırıdan sonra şarbon sporlarının zarflarla gönderilmesi büyük paniklere neden olmuştur.
- 06:09Enfeksiyon Hastalıklarının Önemi
- Hastanelerde enfeksiyonlar son derece önemlidir, başarılı bir operasyon sonrası hastane enfeksiyonu gelişebilir ve ölüme vesile olabilir.
- Enfeksiyonla topyekün mücadele etmek gerekir.
- Antibiyotiklerin bulunmasıyla temiz suya erişim ve aşılama sayesinde enfeksiyon hastalıkları azalmıştır.
- 07:04Nezle ve Grip Arasındaki Farklar
- Nezle, birden fazla virüs etkeniyle oluşan, hapşırma, burun akıntısı, göz sulanması, hafif ateş ve yorgunluk gibi belirtilerle kendini gösteren, genellikle bir haftada iyileşen bir hastalık.
- Nezle bazen şifa ile sonlanamayabilir, vücut direnci düşenlerde veya iyi beslenmeyenlerde sinüs, kulak veya akciğerlerde bakteriyel enfeksiyon gelişebilir.
- Nezle gribe dönüşmez, ancak nezlenin ikinci safhasında antibiyotik gerekebilir.
- 08:43Nezlenin İkinci Safhası ve Antibiyotik Kullanımı
- Nezle geçiren kişiler üç-beş gün içerisinde düzelmesi gerekir, düzelmezse burun akıntısı, öksürük, balgam, ateş, üşüme, titreme ve baş ağrısı gibi belirtiler görülür.
- Nezleden sonra sinüs, kulak veya akciğer iltihaplanması gelişirse antibiyotik kullanılabilir, ancak normalde nezle bir virüs enfeksiyonudur ve antibiyotik gerekmez.
- Antibiyotik, semptomların düzelmesi, şikayetlerin gitmesi, işe dönmek ve kronikleşmemesi için önemlidir, aksi takdirde kronik sinüzit veya kan dolaşımına geçiş gibi sorunlar ortaya çıkabilir.
- 14:31Grip Tanımı ve Belirtileri
- Grip, yüksek ateş (39-40 derece), üşüme, titreme, şiddetli baş ağrısı, kas-eklem ağrıları, öksürük, boğaz ağrısı ve bazen ishal gibi belirtilerle kendini gösteren bir hastalık.
- Grip, mevsimde hasta başvurduğunda, muayenede başka sistemlerde enfeksiyona ait bulgu yoksa ve laboratuvar testleri desteklediğinde tanısı konulur.
- Hafif grip, yüksek ateş, tansiyon düşüşü, nabız ve solunum sayısının artması gibi belirtilerle kendini gösterir ve vücudun yardım ihtiyacı olduğunu gösterir.
- 15:41Hastalık Tedavisi ve Hekim Seçimi
- Hafif grip veya diğer virüslerle oluşan üst solunum yolu enfeksiyonu geçiriyorsanız, kendinizi istirahate alıp, sulu, proteinden zengin ve vitamin içerikli gıdalarla beslenmeye dikkat etmelisiniz.
- Toparlanamazsanız öncelikle aile hekimine başvurmalısınız.
- Aile hekimine gitmezseniz veya kendinizi daha kötü hissederseniz, enfeksiyon hastalıkları polikliniğine, iç hastalıkları polikliniğine veya kulak burun boğaz hastalıkları polikliniğine başvurabilirsiniz.
- 17:24Grip Tedavisi ve Antibiyotik Kullanımı
- Grip enfeksiyonu klinik tablosu iyi değilse, bulgular grip lehine değilse, genel durum kötüyse veya altta yatan hastalıklar varsa (böbrek yetmezliği, koah, diyabet, kanser tedavisi, yaşlılık, gebelik) hastalar genellikle yatırılarak takip edilir.
- Grip virüsüne karşı etkili olan antiviral ilaçlar vardır ve bu ilaçlar antibiyotik değildir.
- Grip virüsünün akciğere, beyne veya kalbe etkilemesi veya viral enfeksiyondan sonra bakterilerin yerleşmesi durumunda bakteriyel pnömoni veya zatürre oluşabilir ve bu durumda antibiyotik vermek gerekir.
- 19:55Antibiyotik Kullanımında Yanlış Bilgiler
- Antibiyotikler antiviral ilaçlar değildir ve ateş düşürücü ilaçlar değildir.
- Ateşe bakteriler, parazitler, maya hücreleri veya virüsler neden olabilir, bu nedenle sebebi bulmak gerekir.
- "Ateşim oldu, antibiyotik aldım ve iyileştim" şeklindeki yaygın bilgi yanlıştır.
- 21:00Antibiyotik Direnci ve Çözüm Önerileri
- Temiz su kullanmak, aşılamak, iyi beslenme, altyapının düzeltilmesi ve tıbbi müdahalelerle ömrümüz uzamıştır.
- Antibiyotikler sadece hekimler tarafından değil, veteriner hekimler tarafından da hayvancılıkta, ziraatte ve tarımda gereksiz olarak kullanılmaktadır.
- Hekimler gerekli incelemeyi yapmadan yanlış tedaviler yaparak gereksiz ilaç vermektedir.
- 22:43Antibiyotik Direnci Sorunu
- Hastane enfeksiyonları ve dirençli mikroorganizmaların yayılımıyla beraber etkili olan antibiyotiklerin birçoğu bugün etkisiz hale gelmiştir.
- Mikrobiyoloji laboratuvarında duyarlılık testi yapıldığında tüm ilaçların dirençli olduğu durumlar yaşanmaktadır.
- Dünya ilaç devleri antibiyotiklere çok yatırım yapmıyor çünkü antibiyotik çok karlı bir ilaç grubu değildir.
- 24:44Akılcı Kullanım ve Toplumsal Sorumluluk
- Akılcı antibiyotik kullanımı çok önemlidir ve bu konuda bakanlık, medya, eczaneler, yardımcı sağlık personeli ve akademisyenler birlikte mücadele etmelidir.
- Din adamları, öğretmenler, sağlıkla ilgili tüm birimler ve sosyal bilimcilerin bu konuya dikkat çekmesi gerekir.
- Basın yayın organları özellikle bu konuda önemli bir rol oynamaktadır.
- 26:15Grip Aşısı ve Koruyuculuğu
- Grip aşısının koruyuculuğu yaş gruplarına ve altta yatan hastalıklara göre yüzde kırk ile yetmiş arasında değişmektedir.
- Grip aşısı her yıl değişir ve Dünya Sağlık Örgütü'nün tahminlerine göre hazırlanır, ancak tahminlerin doğru çıkması aşının etkinliğini etkiler.
- Aşı etkisiz kalmasının nedenleri arasında aşı uygulama yeri, kişinin vücut direnci, kullandığı ilaçlar ve aşının süresi bulunmaktadır.
- 31:18Grip Aşısının Uygulanması ve Etkinliği
- Grip aşısının ilk yüz günde koruyuculuk oranı yüzde altmışbeş-yüzde yetmiş, yüzyirmi-yüzelli gün arasında ise yüzde kırk'a düşmektedir.
- Aşıya rağmen hastalık oluşursa antiviral tedaviye başlanır, antibiyotik ise grip tedavisinde kullanılmaz.
- Yaşlı bakımevlerinde salgın olursa, aşılanmamış bireylere koruyucu amaçla antiviral ilaçlar verilebilir.
- 33:29Grip ve Nezle Korunma Yöntemleri
- Grip ve nezle enfeksiyonlarından korunmak için el yıkama, ağzı burnu kapatmak ve maske kullanmak önemlidir.
- Grip virüsü sadece hapşırmayla değil, solunum yoluyla ve ellerle de bulaşabilir.
- Toplu taşıma araçlarında ve havasız ortamlarda mikroorganizmaların bulaşması mümkündür, ancak yemekten önce, yemekten sonra, tuvaletten önce ve tuvaletten sonra el yıkamak faydalıdır.
- 35:54Aşı Kararsızlığı ve Kızamık Salgını
- Aşırı reddedenler ve aşı yaptırıp yaptırmama konusundaki kararsızlıklarından dolayı aşı yaptırmayanlar var, bu durum sağlıklı insanları da etkiliyor.
- Amerika Birleşik Devletleri'nde ve dünyanın çeşitli yerlerinde ünlülerin aşı yaptırmama açıklamaları, aşı yaptırmama furyasını başlatıyor.
- Türkiye'de de aşılarla ilgili sıkıntı var, bazı ünlü hekimlerin aşı ile ilgili söylemleri etkili oluyor.
- 36:56Aşı Durumu Çalışması
- Şişli Hamidiye Etfal Hastanesi'nde 253 hasta üzerinde yapılan çalışmada, erişkin yaş grubunda zatürre aşısı %3,5-4, grip aşısı %9, tetanoz aşısı %26 oranında yapılmış.
- Aşı yaptıranların %63'ü arkadaş tavsiyesiyle, %22'si aile hekiminin tavsiyesiyle, %21'i medyayı takip ederek aşı yaptırmış.
- Aşı yaptırmayanların gerekçesi genellikle "bilmiyordum" veya "kimse bir şey söylemedi" şeklinde.
- 39:49Aşı Zorunluluğu ve Yasal Durum
- 2010'lu yıllara kadar Türkiye'de aşı reddi gündemde değildi, 2012 yılında Ordu'da bir adalet personelinin çocuklarına aşı yaptırmaması üzerine mahkeme sağlık müdürlüğünü haklı buldu.
- Anayasa Mahkemesi, yasaların içerisinde bu uygulama girmemiş bireylerin özgür hakları olduğunu belirterek kararı bozdu.
- Aşı yaptırmama oranları %10'un üzerine çıkarsa salgınlar ortaya çıkabiliyor, son 2-3 yıl içerisinde kızamıkta %500'lere oranda bir artış var.
- 42:04Kuduz ve Köpek İsrarı
- Kuduzun ari olduğu (görülmediği) bazı ülkeler var, bunların bir kısmı ada ülkeleri, Japonya, İngiltere ve İrlanda gibi.
- Türkiye'de kuduz olmasının gerekçesi doğadaki vahşi hayvanların içerisinde kuduz olanların evcil hayvanlarla karşılaştığında bulaştırabilmesidir.
- Köpek veya kedi insanları ısırırsa tükrüğündeki, salyasındaki bulunan kuduz virüsü insana geçiyor ve insanda da kuduz ölümle sonuçlanıyor.
- 44:11Hekimlerin Görevi ve Enfeksiyon Hastalıkları
- Hekimlerin temel görevi önce zarar vermeme, sonra fayda sağlamaktır.
- Enfeksiyon hastalıklarının temel görevi insanların hasta olmamalarını sağlamaktır.
- Hastalık tedavisinde ilaç maliyeti, zararlı etkiler ve dirençli bakteriler gibi topluma zarar veren faktörler vardır.
- 45:22Aşılar ve Kanser Koruma
- Hepatit B ve C virüsleri karaciğer kanseri yapabilir, bu virüslerden korunmak için aşılama yapılabilir.
- Human papilloma virüsü ve helikobakter pilori gibi mikroorganizmaların aşılarıyla kanserden korunulabilir.
- Türkiye'de çocukluk çağı zorunlu aşılar bulunmaktadır.
- 46:51Aşı Hakkında Bilgiler
- Aşı konusunda görevli uzmanların konuşması ve aşı gereksiz diyen hekimlerin kaynaklarını göstermesi önemlidir.
- Aşı konusunda yanlış bilgiler verildiğinde kaynak gösterilmesi gerekir.
- Sağlık okuryazarlığı artırmak için aşıların önemini vurgulamak önemlidir.
- 48:24Sağlık Haberleri
- Haftada en az üç defa yeşil çay tüketmenin kalp damar rahatsızlığına bağlı ölüm riskini azalttığı ve ömrü uzattığı açıklanmıştır.
- Sağlık bakanı Fahrettin Koca, tütünle mücadelede 2019'da toplam 3.422.000 denetim yapıldığını belirtmiştir.
- Acı kayısı çekirdeğinin kanserli hücreleri öldürdüğü kanıtlanmış ve prebiyotik kayısı ekstresi tesisi kurularak gıda takviyesi üretimine başlanmıştır.