Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Nihan Nişaroğlu'nun sunduğu "Kendini Bilmek" adlı televizyon programıdır. Programda uzman psikolog Serap Buharalı ve nöropsikolog Şehadetemen Peynirci (Şehadet Hanım) konuk olarak yer almaktadır.
- Programın ana konusu "hayatın kontrolü"dür ve bu bağlamda insan kimliği, kendini kabul etme, öz şefkat ve iyimserlik gibi konular ele alınmaktadır. Video, hayatın kontrolünü aramanın imkansızlığını vurgulayarak, insanın kendisiyle ilgili kontroller yapabileceğini, geçmiş deneyimlerin günümüz hayatımızda nasıl etkilediğini ve sağlıklı ilişkiler kurmanın yollarını açıklamaktadır.
- Programda ayrıca beden-zihin-duygular arasındaki ilişki, kaygı ve iyimserliğin sağlık üzerindeki etkileri, vicdan gelişimi ve farkındalık teknikleri gibi konular da ele alınmaktadır. Video, izleyicilere evde uygulayabilecekleri duygusal ve bedensel farkındalık teknikleri sunarak pratik bilgiler de içermektedir.
- 00:15Program Tanıtımı ve Konu
- Nihan Nişaroğlu, "Kendini Bilmek" programını sunuyor ve hayatın içinden meseleleri konuşacaklarını belirtiyor.
- Programda kontrol meselesi ele alınacak ve hayatın kontrolünü nasıl ele alabileceğimiz konusu incelenecek.
- Uzman psikolog Serap Buharalı ve nöropsikolog Şehadetemen Peyirci konuk olarak programda yer alıyor.
- 00:54Hayatın Kontrolü Hakkında Görüşler
- Serap Buharalı'ya göre hayatın kontrolünü alabilmek mümkün değil, kontrol edebileceğimiz sadece kendimizle ilgili bazı davranışlar, eylemler, seçimler ve kararlar üzerindeyiz.
- Hayatın kontrolünü istemek ruhsal, zihinsel ve bedensel dengeyi bozar ve homosistesiz (denge bozukluğu) oluşturur.
- Kendimizden sorumlu olmak, sadece gayretten sorumlu olmak ve sonuca kadir olmamak önemli bir dengeyi sağlar.
- 02:56Kontrol Arayışı ve Etkileri
- Şehadetemen Peyirci'ye göre hayatın kontrolünü arayışında insanlar "keşke şunu yapmasaydım" gibi yakınmalarla başlar ve bu durum insanı bir girdaba sokar.
- Kontrol arayışı kaygı ve stresi artırır, bu durum zamanla sağlıksız hale gelir ve hastalıklara yol açabilir.
- Stres hormonlarının sürekli salgılanması bağışıklık sistemini bozar ve insanın "hayatın kontrolünü eline alamadığını" düşündüğü bir kısır döngü oluşturur.
- 05:10Kontrol Anlayışı ve İnsan Olmanın Fıtratı
- İnsan her şeyle muhattaptır, önemli olan ne gelenle değil, gelenle ne yaptığımızdır.
- Yaşadıklarımızı sebep-sonuç ilişkisi veya olması gereken bir imtihan olarak değerlendirmek önemlidir.
- Kontrol arayışı insanı hissetmekten, fark etmekten ve insan olmaktan koparır, bu nedenle insan olmanın ne olduğu üzerinde düşünmek gerekir.
- 08:47İnsan Olmanın Gerçek Anlamı
- İnsan olmanın temelini oluşturan değerleri bilmek çok önemlidir.
- Hayatta makineleşme eğilimi oluşur; her şeyin en mükemmel olması ve her şeyi en iyi şekilde yapma zorunluluğu hissedilir.
- Kendimizle ilgili düşüncelerimizde en iyi, en mükemmel ve hatasız olma beklentisi oluşturduğumuzda çatışmalar başlar.
- 09:53Beklentiler ve Gerçeklik
- Özellikle sorunlu çocuklarla ilgili durumlarda kendini suçlama eğilimi görülür.
- Hayat bir doğum gibidir, başımıza gelecekleri önceden bilemeyiz.
- Önemli olan sonucun değil, seferde ne yaptığımızdır; emek verdikçe karşılığını alabiliriz.
- 11:53Kendini Kabul Etme ve Pozitif Düşünce
- Daha verimli ve doyumlu bir hayat için kendini kabul etmekle başlanabilir.
- İnsan zihni negatife meyillidir çünkü beynimiz tehlikelere karşı korunmak için yaratılmıştır.
- Bilinçdışımız kodlarla yaşar ve ilk önce "bir sorun mu var, bir tehlike var mı" diye sorgular.
- 13:24İç Zihin Kodları ve Tehlikeler
- İç zihnimizde tehlikelere karşı kodlar yazılmış olabilir, örneğin ilkokulda eksik bir ödevden dolayı sınıfı cezalandırmış olabiliriz.
- Bu tür kodlar yetişkinlik hayatımızda bile etkili olabilir ve kolektif çalışmalarda başkalarına baskı yapmamızı sağlayabilir.
- Bu davranışlar iletişimimizi kötüye çeker ve sağlıklı ilişkileri sağlıksız ilişkilere dönüştürebilir.
- 15:01Farkındalık ve Oto Pilot Durumu
- İç zihnimizin neyi kodladığını ve neyi tehdit olarak gördüğünü anlamak için farkındalık geliştirmek gerekiyor.
- Gün içinde oto pilot durumunda olduğumuz anlar çok fazla ve bu durumda hissedişimiz, kendimize sorgulamamız ve duygularımız azalır.
- Arada bir oto pilot durumundan çıkıp kendimize sorgulamalar yapmak, kendimizi revize etmek ve güncellemek önemlidir.
- 16:42Teskin ve Telkin
- Sakinleşmek, kendimizi teskin etmek ve telkin etmek çok önemlidir.
- İnsanların ilk yardım çantalarına teskin ve telkin eklenebilir.
- Geçmişimizle alakalı hikayeler bizi otokontrol halimize getirebilir ve her şeyi kontrol etmeye çalışır hale geliriz.
- 17:33Ziggarnik Etkisi ve Açık Kalmış Anılar
- Ziggarnik etkisi, tamamlayamadığımız eksik kalan anıları unutmamamız ve sürekli devam etmesini sağlayan bir etkidir.
- Açık kalan dosyalar gibi, tamamlanmamış anılar ağırlık yapar ve hayatımızı etkiler.
- İyi bir anı (örneğin tatil) zamanla unutulabilirken, kötü bir anı sürekli hatırlanır ve gelecekteki hayatımıza etki eder.
- 18:43Açık Kalmış Hikayeler ve Etkileri
- Çiftlerde açık kalmış hikayeler, geçmişte yaşanan olaylar gelecekteki hayatına etki eder.
- Eşin sürekli telefonuna bakması gibi davranışlar, açık kalmış hikayelerden kaynaklanabilir ve ilişkileri bozabilir.
- Çözülemeyen anılar birikir ve bir noktadan sonra gerçek kişiliğimizi bozabilir, sağlığımızı kaybetmeye ve insan ilişkilerimizi bozabilir.
- 20:22Andalık Yaşam ve Manevi Bağ
- Andalık yaşamak, geçmişle ve gelecekteki kaygılarla yaşamak yerine şu anda güzel vakit geçirmek önemlidir.
- Andalık yaşamak zor geliyorsa, rahatlatıcı müzik dinleyerek bulunduğunuz ortamı tahsil etmek yardımcı olabilir.
- Manevi bağ kurabilmek (çocukla, aileyle veya inançla) insanın hayatla doyumu için önemlidir, özellikle kadınlarda oestrojen hormonlarından dolayı bağ kurma ihtiyacı daha fazladır.
- 22:13İnsanın Dünyada Yeri
- İnsanlar, kendilerini daha verimli, huzurlu ve dingin bir hale sokabilecek bir şeyden bahsedilecek.
- Bir fotoğraf örneğinde, uzaktan bakıldığında bakteri gibi görünen bir görüntü, yaklaştıkça yüzen insanlar olarak ortaya çıkıyor.
- Bu durum, insanın dünyada bakteri gibi küçük ve aciz olduğunu, ancak bu acizliği bilmekten kuvvet alabildiğini gösteriyor.
- 23:39Toprakla Bağın Önemi
- İnsanlar toprağın bir parçası olarak yaratılmış, kainatla en çok bağlarını kurmalılar.
- Çağdaş insan, toprağı ve kainatla olan bağı kesmeye çalışmakta, köklerini, ailesini ve genetik mirasını bilmekten kaçınıyor.
- Bu bağları kesmek, insanı yaprak gibi yaparak rüzgarın esmesiyle savurulmasına neden olur.
- 25:14Hayatın Mesajları ve Dersleri
- Konuşmacı, kendisine sahibi olduğu ve onun mesajları olduğunu düşünüyor.
- Hayatta yaşanan acılar ve zorluklar, aslında bir mesaj olarak gelmekte ve bu mesajları anlamak hayatın verimli hale gelmesini sağlıyor.
- Acıları sadece acı olarak değil, kazanç olarak değerlendirmek ve bu kazançla yola devam etmek önemlidir.
- 26:14Yüzleşme ve Değişim
- Yüzleşme, hayatın kontrolünü ele alma çabasından kurtulmayı sağlayacak bir yol olabilir.
- Yüzleşmenin farkına varabilmek, değişim sürecinin başlangıcıdır.
- Bazı durumlarda, olayların zamanla bir rahmete dönüşebileceğini fark etmek mümkündür.
- 27:50Hayatın Mesajlarını Anlamak
- Yüzleşmeyi kabul etmek istememek, insanı daha da geriye götürmektedir.
- Hayatta karşılaşılan kişiler ve durumlar, hayatın mesajlarını taşımaktadır.
- Bu mesajları doğru okuyup hayatımıza göre değişiklik yapabildiğimizde, hayatımızda gözlemlenen kişiler ve durumlar değişmeye başlar.
- 29:39Akışın Önemi
- Hayatta sürekli aynı tür kişilerle karşılaşırsak, bu bir mesajdır ve değişmemiz gereken bir alanımız vardır.
- Kurtarıcı psikolojisi, kişinin alması gereken sorumlulukları üstlenmek yerine başkalarının sorumluluklarını almasıdır.
- Bu tür davranışlar, kişinin akışını bozar ve "neden bana bunu yapıyorlar?" sorularına yol açar.
- 31:24Problemleri Çözme ve Olumlu Tutum
- Problemlerden çıkmak için bir adım atmak, o olayın yarısını bitirmek demektir.
- Bir giriş yapmak, bir işin yarısını bitirmek anlamına gelir ve sonra sadece diğer adımı atmak gerekmektedir.
- 32:00Değişim ve Gelişimin Önemi
- Değişim, dönüşüm ve gelişim insanın fıtratında olması gereken bir şeydir.
- Değişimi durdurmaya kalkışmak, kendini zihinsel ve duygusal bir hapishaneye sokmak demektir.
- Değişime, gelişime ve dönüşüme açık olmak hayatın akışında olması gereken bir durumdur.
- 33:19Seyreyle Bakma ve Algılama
- Her şeyi müdahale etmek zorundaymış gibi hissetmek yerine, seyreyle bakmak önemlidir.
- Sürekli müdahale edersek olanı kaçırır, algılayarak bakmak ve hiçbir müdahale etmeden dinlemek gerekir.
- Her şeye değer vermek ve kıymet biçmek güzel bir şeydir, bu sayede kendimize ve yüzleşemediğimiz şeylere de değer verebiliriz.
- 34:30Yüzleşme ve Savunma Mekanizmaları
- Yüzleştiğimiz şey bize aittir, yadsıyamayız ve inkar edemeyiz.
- Duygu kapasitesi dar ve bilişsel işleyiş sağlıklı olmadığında, yüzleşmeden kaçar ve ilkel savunma mekanizmalarına geçeriz.
- Savunma, taarruz, donup kalmak ve kaçmak gibi ilkel beta davranışlar sağlıklı değildir, yetişkinlerin alfa davranışlara geçmesi gerekir.
- 36:15Alfa Davranışlar ve Cesaret
- Alfa davranışlar arasında kanaat etmek, sorumluluk almak ve cesur olmak bulunmaktadır.
- Cesur olmak, gözü kara olmak değil, kapsayabilmek, alabilmek, avuçlayabilmek ve taşıyabilmektir.
- Cesur olmak, acıyı ve sıkıntıları kabul etmek ve onlarla ilgili ne yapılacağını bilebilmektir.
- 37:01Kendimize Şefkat Gösterme
- Kendimize şefkat göstermek, dışarıyı anlayıp vitrin oynamak yerine kendi acımızı ve sıkıntılarımızı kabul etmektir.
- Hayat sıkıştırınca kendimizi çiçek gibi açıp konuşabilirim demek yerine, bazen devekuşu gibi başımızı toprağa gömeriz.
- Kendimize şefkat göstermek, kendimizi bulmaya ve şefkatinle kapsayacak bir varlık olmaya ihtiyaç duymaktır.
- 39:53Şefkat ve Merhamet
- Merhametin ve sevginin olabilmesi için hiçbir şart yoktur, ancak şefkatin bir ayrımı vardır.
- Sevgi bir iyilik, mutluluk ve doyum hali iken, şefkatte bir acı olması ve düşkünlük olması gerekir.
- Şefkat, birinin zor anında ve düşkün anında "ben buradayım" demesidir.
- 42:01Vicdan Gelişimi ve Öz Şefkatin Önemi
- Vicdan gelişimi bir insanın kendisiyle alakalı bir süreçtir ve anne babasıyla, bulunduğu ortamla ilişkilidir.
- Vicdan, insan yaradılışında doğal olarak bulunmayan, sonradan gelişen bir yetenektir.
- Öz şefkat, kendine karşı merhametli ve duyarlı olabilmek, saygının getirdiği bir durumdur.
- 43:51Kendi Kendine Şefkat Verme
- Bir yara aldığımda (duygusal, fiziksel veya manevi) kendimden şefkat dilenmek, yetişkinlik yeteneğidir.
- Kendimize veremediğimiz şeyi başkalarından istediğimizde kendimizi onlara muhtaç ederiz.
- Hayat boyu devamlı yara alacağımız için, kendimize şefkat vermek yetişkinin sorumlulukları arasındadır.
- 46:42Kendi Kendimize İyi Bakma
- Kendimize nasıl davranırsak çevremiz de bize öyle muamele edecektir.
- Kendimizle ilgili değerlerimizi korumak, örneğin itibar ve şefkati korumak önemlidir.
- Kendimize şefkat vermek, kendimizle olan ilişkide iyimserlik göstermekten geçer.
- 50:44İyimserliğin Doğası
- İyimserlik, ümit kaybetmemek demektir ve marazi bir tarafı da vardır.
- İyimserlik, her şeyin iyi biteceğini düşünmek veya fantezi dünyasında yaşamak değildir.
- İyimserlik, sezgileri kullanabilmekle ilgilidir, ancak çağın insanı bunu unuttu.
- 52:03Sezgilerin Önemi
- Çocukların sezgileri daha açık ve güçlüdür çünkü onların hisse borusu henüz tıkanmamıştır.
- Yetişkinlikte sezgileri köreltmek, tehlikeli hissedip bile bunu göz ardı etmekle ilgilidir.
- Hisler riyasızdır, düşünceler ise riyalıdır; bir şey hissediyorsanız o bir gerçeklik payına sahiptir.
- 53:37Zihin ve Beden İlişkisi
- Zihin her zaman oyun oynar, "yok ya" veya "şöyle değil" der ve canı sıkmak istediği her şeyden sıyrılmaya çalışır.
- Beden ise riyasızdır ve hisseder, bedenin riyası yoktur.
- Bedenin istemediği bir şey var, ancak bedenlerimizi duymayı unuttuğumuz için zihnimizde daha çok hareket eden varlıklara döndük.
- 54:34Kendi Kendimize Duyamama ve Yabancılaşma
- Bedenimizden duyamaz hale geldiğimizde kendimizi bilememeye başlarız ve kendi kendimize yabancı oluruz.
- Kendi kendimize yabancı olduğumuz için yalnız kalmak canımıza sıkıyor, bu nedenle hep birini yanında istiyoruz.
- 55:21İyimserlik ve Yaşam Ömrü
- 70 bin kadın ve 1 bin 500 erkekle yapılan bir çalışmada, iyimserlerin kötümserlere göre 10-15% daha uzun yaşadıkları tespit edilmiştir.
- Boston Üniversitesi'nde yapılan araştırmaya göre, pesimist düşünmeyi iyimserlik seviyesi arttırarak değiştiren kişilerin yaşam ömrü de uzamıştır.
- Olumlu hayal etmek ve düşünmek, hayatta olumlu şeyler umut etmek hayatımıza olumlu etkileri vardır.
- 57:43Negatif Düşünce ve Sağlık
- Negatif düşünmek, kaygılanmak kalp rahatsızlıkları ve tıkanmalarına yol açabilir.
- Rusya'da yapılan bir araştırmaya göre, kaygılı ve anksiyeteli bireylerin ölümcül ve ölümcül olmayan kalp krizi geçirmeleri, diğer popülasyona göre 1,5-2 kat daha yüksek seviyede olmuştur.
- Hastalıkların %80'i psikolojik alt tabanlıdır ve bu nedenle psikoloji dilimi holistik psikolojiye doğru gitmektedir.
- 59:13Holistik Bakış Açısı
- Holistik bütüncül bakış açısı, psikoloji alanında çalışma hayatında ve düsturda olması gereken bir şeydir.
- Çocukların bedeni daha çok konuşur, diliyle atamadığı şeyleri bedeniyle ifade eder.
- Kendimizi iyileştirmek için sadece psikolojimizin değil, bedenimizin, zihnimizin de iyi olması gerekir.
- 1:00:46İyimserliğin Sınırı ve Mutluluk Korkusu
- Fazla iyimserlik (çok optimizlik) negatif düşünme kadar zarar verir çünkü tehlikelerden korumaz.
- İyimserliğin bir derecesi, ayarı ve dengesi vardır.
- Türkiye'de kültürel olarak mutluluk korkusu diğer ülkelere göre daha fazladır, "fazla gülme başına iş gelir" gibi inanışlar mutluluk korkusunu yansıtır.
- 1:02:20Kaygı ve İyimserlik Arasında Denge
- Mutluluk korkusu, bilmese de hissediş ile ilgili bir epigenetik aktarım olabilir.
- Fazla iyimser kişiler tehlikelerden kendilerini koruyamadıkları için daha zor durumlarda kalabilirler.
- Hafif bir kaygı ve stres gerekli olabilir çünkü bunlar insanı harekete geçirir ve önlem almaya teşvik eder.
- 1:03:36Negatif Düşünce ve Koruma Mekanizması
- "En kötüsünü düşüneyim, kendimi en kötüsüne hazırlayayım" bakış açısı bir koruma mekanizması olabilir.
- Başlangıçta koruma amaçlı olan negatif düşünce zamanla totemlere dönüşebilir ve işler iyi gitmediğinde depresif ruh haline kadar sürükleyebilir.
- Denge çok önemlidir; aşırı beklenti olmaksızın herhangi bir yemek bile sizi mutlu edebilecek bir durum idare edebilir.
- 1:05:24İrrasyonel Bağlantı ve Denge
- Hayalinizden daha iyi bir şey kutsal hale getirilir ve en ufak bir hatadan geri adım atılabilir.
- Hayat sadece siyah ve beyazdan ibaret değil, mutluluk ve üzüntü birlikte yaşanabilir.
- Hayatta risk almayı bilmek önemlidir, ancak tehlikeye atılmak değil.
- 1:07:46Realizm ve Romantizm
- Dünya tarihinde realizm ve romantizm dönemleri olmuştur.
- Sadece realizmin içerisinde yaşarsanız çok robot ve determinist olabilirsiniz.
- Sadece romantizmde yaşarsanız hayattaki zorlukları görmezden gelebilirsiniz, o yüzden iki yaklaşımı bir arada kullanmak gerekir.
- 1:11:34Duygu-Beden Farkındalığı Çalışması
- Duygu-beden farkındalığı çalışması, depresif hissettiğinizde veya gereksiz bir coşku içerisinde olduğunuzda yapılabilir.
- Çalışma için ayaklarınızın yere değmesi, ellerinizin açık olması, başınızın arkada olması ve gözlerinizin kapalı olması gerekiyor.
- Çalışmada önce bedeninizin farklı kısımlarını (baş, yüz, burun vb.) hissederek farkındalık kazanılır.
- 1:14:12Vücut Dikkatliliği Uygulaması
- Nefes alıp verirken burnun içine giren havayı hissedin ve dikkatinizi alnınız ve şakaklarınızda yoğunlaştırın.
- Dikkatinizi baştan ayaklara kadar vücutunuzun her parçasına verin: şakaklar, ağız, dudaklar, dişler, boynun kemikleri ve kasları, kollar, parmaklar, gövde, sırt, kalp, kalçalar, bacaklar ve ayaklar.
- Her hissedilen duyguyu fark edin ve bedeninizde nerede hissettiğinizi belirleyin, 1 ile 10 arası bir ölçekle duyguyu değerlendirin.
- 1:20:14Duygularla Çalışma
- Bedeninizin şu an hangi duyguyu hissettiğini sorun ve o duygunun size ne hissettirdiğini sorgulayın.
- Duyguya "sen ne söylüyorsun?" diye sorarak onunla iletişim kurun ve duygunun bedeninizde nerede hissedildiğini belirleyin.
- Duyguyu artırmak veya azaltmak için çalışın, ardından duyguyu siyah veya gri bir bulut gibi ağızdan salarak uzaklaştırın.
- 1:23:55Uygulamanın Değerlendirilmesi
- Bu uygulama, hayatın koşturmacasında kendimizi kaybetme eğilimimizi fark ettirmek için önemli bir araçtır.
- Hayatta kontrolü kaybetme durumları olabilir, ancak kendimizle alakalı bakış açımızı değiştirmek ve kendimize şefkat göstermek önemlidir.
- İyimser olmak ve kendimizle alakalı olumlu düşünmek, kendimizi akışta bırakarak sağlıklı, huzurlu ve rahat bir halde olmamızı sağlar.