Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Medical Park Bursa Hastanesi Medikal Onkoloji Uzmanı Dr. Mustafa Şahbazlar ile yapılan kapsamlı bir röportajdır. Dr. Şahbazlar, 1981 Maraş doğumlu, İzmirli, Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi mezunu ve İzmir Ege Üniversitesi'nde onkoloji uzmanlığı yapmış bir doktordur.
- Röportajda kanser ve medikal onkoloji konuları detaylı olarak ele alınmaktadır. Video, kanserin oluşum sebepleri, genetik ve çevresel faktörlerin rolü ile başlayıp, kanser türleri, tarama yöntemleri ve tedavi seçenekleri (hedefe yönelik tedaviler, immünoterapi, hormonoterapi, kemoterapi) hakkında bilgiler sunmaktadır. Ayrıca kanser tedavisinde destek tedavilerinin önemi, multidisipliner yaklaşımın gerekliliği ve sağlıklı beslenmenin kanser riskiyle ilişkisi de tartışılmaktadır.
- Röportajda kanserin multifaktöriyel bir hastalık olduğu, günümüzde yaşam tarzının değişmesiyle kanser vakalarının arttığı vurgulanmaktadır. Dr. Şahbazlar, protein tüketiminin kolon kanserinde riski artırması, mangal etlerinin kanserojen etkileri, zeytinyağı gibi yağların faydaları ve süt ürünlerinin akciğer kanseriyle ilişkisi gibi beslenme konularını da ele almaktadır. Röportajın sonunda Dr. Şahbazlar, ilginç bir hasta hikayesi paylaşarak onkoloji tedavisinin önemini vurgulamaktadır.
- 00:33Medikal Onkoloji Uzmanı Dr. Mustafa Şahbazlar'ın Tanıtımı
- Medical Park Bursa Hastanesi Medikal Onkoloji Uzmanı Dr. Mustafa Şahbazlar, kanser ve tedavi konularını ele alacak.
- Dr. Şahbazlar, 1981 yılında Maraş'ta doğmuş, İzmir'den Manisa'da ortaöğretim, İzmir'de lise eğitimini tamamlamış ve Dokuz Eylül Üniversitesi'nde tıp fakültesini bitirmiştir.
- Bursa Uludağ Üniversitesi'nde dahiliye ihtisası yapmış, İzmir Ege Üniversitesi'nde onkoloji uzmanlığı eğitimini tamamlamış ve Kütahya'da bir buçuk yıl hizmet vermiş, sonrasında Bursa'ya dönmüştür.
- 03:54Onkoloji ve Medikal Onkoloji Arasındaki Farklar
- Onkoloji, Yunanca'da "tümör" anlamına gelen "on" ve İngilizce/Fransızca'dan gelen "bilim uzmanlık" anlamına gelen "loji" kelimelerinin birleşiminden oluşur ve tümör bilimi veya tümör uzmanlığı olarak tanımlanır.
- Onkoloji, iyi huylu tümörler ve kötü huylu tümörler (kanser)le uğraşan bilim dalıdır.
- Medikal onkoloji, ilaç tedavisi kısmını yönetir, diğer branşlarla iletişimi ve koordinasyonu sağlar, ayrıca kanser tedavisinin geldiği noktayı özetleyen bir disiplindir.
- 05:46Kanserin Oluşma Nedenleri
- Kanser, genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin birleşimi ile ortaya çıkan multifaktöriyel bir hastalıktır.
- Genetik faktörler kanserden kansere değişebilmekle birlikte yaklaşık yüzde on civarında bir yatkınlık oluşturur.
- Çevresel faktörler arasında ultraviyole ışık maruziyeti, radyasyon, kimyasal maddeler, kötü beslenme, çevre kirliliği, tütün ürünleri ve alkol tüketimi bulunmaktadır.
- 07:25Genetik Yatkınlık ve Kanser Riski
- Genetik faktörler kanser riskini belirleyen azımsanamayacak bir faktördür, ancak yüzde doksanında genetik bir yatkınlık ortaya konamaz.
- Ailesinde kanser öyküsü olması genetik yatkınlık açısından şüphe uyandıracak bir faktördür, ancak her ailede kanser olduğunda diğer aile bireylerinde de kanser ortaya çıkacağı garantisi yoktur.
- Erken yaşlarda kanser ortaya çıkması, aile bireylerinde yoğun kanser öyküsü olması ve bazı özel kanser tiplerinin bir arada olması genetik yatkınlık şüphesini artırmaktadır.
- 08:50Kanser Risk Faktörleri ve Yaşam Tarzı
- Yaş faktörü, yaşam süresi uzadıkça kanser görme ihtimalini artıran bir risk faktörüdür.
- Sedanter yaşam tarzı, fiziksel aktiviteden kısıtlı yaşam ve obezite de kanser riskini artıran risk faktörleridir.
- Teknolojinin gelişmesi, hastanelere ve doktorlara ulaşımın artması ve tanı konma oranlarının artması da kanser vakalarının daha sık görülmesine neden olmaktadır.
- 10:23Stres ve Kanser İlişkisi
- Stres, bağışıklık sistemini baskılayan bir faktördür ve kanser gelişim riskini artırır.
- Hastalığa yakalandıktan sonra psikolojik durum ve stres tedavi uyumu açısından önemlidir.
- Hem hastalık yaratma açısından hem de tedavinin sağlıklı bir şekilde gerçekleşmesi için hem hastalık öncesi hem de hastalık sonrası sağlam bir psikoloji önemlidir.
- 11:36Meme Kanseri ve Tarama Programları
- Meme kanseri erkeklerde nadir görülse de her sekiz-dokuz kadından birinde hayatı boyunca gelişme riski vardır.
- Erken teşhis için etkin tarama yöntemleri (kendini muayene etme, yıllık mamografi taramaları) önemlidir ve son yıllarda bu programlara ağırlık verilmektedir.
- Kırk yaşından sonra kadınlar için meme taramaları ve yılda bir smear kontrolleri önerilmektedir.
- 13:11Akciğer Kanseri Tarama Programları
- Akciğer kanseri için düşük yoğunluklu tomografi çekimleri ile 55-75 yaş arasındaki hastalarda erken teşhis ve başarılı tedavi imkanı sunulmaktadır.
- Bu tarama programları özellikle 20 paket yıldan fazla sigara içmiş hastalarda düşünülebilir.
- 14:09Kanser Türlerinin Gelişimi
- Kanser türleri artmakta ve genetik-moleküler gelişmelerle daha fazla alt tip ortaya çıkmaktadır.
- Akciğer kanserinde adenokarsinomdaki belli mutasyonlar alt gruplara ayırmaya neden olmuştur.
- Tedavi seçenekleri kısıtlıydı ve standart tedaviler uygulanırken, şimdi kişiselleştirilmiş tedaviler yapmaya doğru gidilmektedir.
- 16:01Yeni Nesil Kanser Tedavi Yöntemleri
- Hedefe yönelik tedaviler, kemoterapilerden farklı olarak kanserin büyüme mekanizmalarına yönelik yeni ilaçlar geliştirilmiştir.
- Immünoterapi, bağışıklık sistemini tetikleyerek tümör hücrelerini yok etmeyi amaçlayan bir yöntemdir.
- Immünoterapi ilaçları, bağışıklık sistemindeki fren mekanizmalarını ortadan kaldırarak tümör hücrelerine karşı savaşmayan hücreleri savaşır hale getirmeye çalışmaktadır.
- 19:16Hormonoterapi ve Kemoterapi
- Hormonoterapi, erkeklerde prostat kanserinde ve kadınlarda meme kanserinde kullanılan, az oranda rahim kanserinin bazı türlerinde kullanılan bir tedavi yöntemidir.
- Meme kanserinde östrojen ve progesteron reseptörleri, prostat kanserinde androjen reseptörleri üzerinde etki ederek tümör gelişimini yavaşlatır.
- Kemoterapi, tümör hücrelerinin büyüme mekanizmalarına etki eden, çok seçici olmayan bir tedavi yöntemidir ve yan etkileri daha fazladır.
- 22:10Kemoterapi Uygulaması
- Testis kanserinde hala temel tedavi kemoterapidir ve erken safhada teşhis konan hastalarda %85-90 oranında tam kür şifa olma ihtimali vardır.
- Kemoterapi ameliyat öncesi, ameliyat sonrası koruyucu tedavi olarak ve ilerlemiş hastalıklarda kullanılmaktadır.
- Hastaların yaş, yandaş hastalıkları ve mevcut durumları göz önünde bulundurularak özel ilaç ve doz seçimi yapılarak en konforlu tedavi şekli uygulanmaktadır.
- 24:06Kanser Tedavisinde Destek Tedavisi
- Kanser hastalarının yeme içme, ağrı ve psikolojik problemleri gibi hayat kalitesini bozan şikayetler olabilir.
- Destek tedavisi, hastanın psikolojisi ve ağrılarıyla birlikte şikayetlerini rahatlatmak için normal ana tedavinin yanında uygulanmalıdır.
- Kemoterapi ünitesinde veya onkoloji biriminde mutlaka bir psikolog ve diyet uzmanı olmalı, hasta bazında sürekli etkileşim halinde olunmalıdır.
- 25:47Multidisipliner Yaklaşım
- Kanser tedavisi sadece medikal onkologların yürüttüğü bir tedavi değil, cerrahi, ışın tedavisi, patoloji, radyoloji ve radyoterapi gibi farklı branşların işbirliği gerektirir.
- Erken safhada bir hastalık varsa cerrahi tedavi mutlaka yapılmalı ve tedavinin temeli olabilir.
- Bazı kanser türlerinde cerrahi öncesinde kemoterapi yapılması veya ameliyat sonrası koruyucu kemoterapiler uygulanması gerekebilir.
- 28:44Ağrı Tedavisi
- Ağrı sadece ağrı değil, psikolojiyi, uyku düzenini, iştah ve yeme içmeyi de etkileyebilir, bu nedenle ağrı tedavisinde önem verilmelidir.
- Ağrı tedavisinde cerrahi veya kemoterapi gibi asıl tedavilerin yanında radyoterapi, sinir blokajı gibi yöntemler ve ağrı kesici tedaviler kullanılabilir.
- Ağrı tedavisi erken safhalarda yapılmalı ve önleyici bir uygulama olarak belli bir rutine koyarak sürekli devam ettirilmelidir.
- 30:36Psikolojik Destek
- Psikolojik destek kanser hastaları için vazgeçilmez bir unsur olup, tedavi başlarken psikolojik durumun profesyonel olarak değerlendirilmesi faydalıdır.
- Psikolojinin iyi olması tedaviye uyumu arttırır ve tedavilerin başarı şansını artırır.
- Hastaların yakınlarının da psikolojik destek alması gerekiyor çünkü bu süreci beraber yaşıyorlar ve bazen hastadan daha fazla etkilenebiliyorlar.
- 32:32Akıllı İlaçlar
- Akıllı ilaçlar, tümör hücrelerinde hücre büyümesi ve bölünmesi ile ilgili özel mekanizmalar üzerine geliştirilmiş ilaçlardır.
- Bu ilaçlar sadece tümör hücresine etki etmesi sayesinde etkinlik anlamında fayda sağlar ve normal hücrelere fazla zarar vermediği için yan etkisi daha azdır.
- Akıllı ilaçlar özellikle genetik değişiklikler ve mutasyonlar sürücü mutasyonsa buna yönelik geliştirilmiş oral ilaçlar olup, özellikle akciğer kanserinin belli alt tiplerinde etkili sonuçlar vermektedir.
- 34:44Beslenme ve Kanser
- Kanser geliştikten sonra değil, kanserden önce uygulanması gereken beslenme anlayışı önemlidir.
- Sarımsak, havuç, kiraz, elma, yaban mersini gibi birçok besin, bitki ve meyve kanseri önleyici etkisi göstermiştir.
- Kansere karşı iyi bazı maddelerin iyi geldiği söylenebilir ancak asıl temel mesele dengeli ve sağlıklı beslenmedir.
- 36:00Sağlıklı Beslenme ve Kanser Riski
- Dengeli sağlıklı beslenme, taze ve işlenmemiş gıdalar tüketmek, aşırı tuzlanmış ve salamura gıdalardan kaçınmak önemlidir.
- Kolon kanserinde protein ağırlıklı beslenmek riski artırır, bu nedenle karbonhidrat, protein, sebze ve meyve arasında dengeli beslenmek gerekir.
- Yeterli düzeyde beslenmek önemlidir, aşırı yemek obezite ve kanser riskini artırabilir.
- 37:05Kanser ve Beslenme İlişkisi
- Kanser çok faktöriyel bir hastalık olduğundan, her kanser vakasının kesin bir nedeni olmayabilir.
- Bazı durumlarda (örneğin uzun süre sigara içenlerde akciğer kanseri) kanserin nedeni kesin olarak belirlenebilir.
- Bol yeşillik ve taze sebze-meyve tüketiminin faydalı olduğu söylenir.
- 38:11Sağlıklı Beslenme Önerileri
- Haftanın 2-3 günü protein (et) tüketmek ve eti çeşitlendirmek önemlidir.
- Zeytinyağı genel beslenme prensipleri açısından daha ağırlıklı önerilen bir yağdır, ancak kanserle direkt ilişkisi yoktur.
- Kömür ateşi ile pişirilen etler kanserojen etki yaratır, ancak bu etki sık maruziyet durumunda ortaya çıkar.
- 39:51Kanserojen Maddeler ve Çevre Kirliliği
- Kanserojen maddelerin tespiti ve kontrolü vatandaşların değil, devlet ve halk sağlığı birimlerinin sorumluluğundadır.
- Çevre kirliliği ve fabrikalardaki kanserojen maddelere maruziyet, devletin alacağı önlemler çerçevesinde kontrol edilmelidir.
- Çevre temizliği ve fabrikalarda yeterli denetlemelerin yapılması, çalışanların kanserojenlere maruz kalmasının önüne geçmek için gerekli tedbirlerdir.
- 41:09Süt Ürünlerinin Kanserojen Etkisi
- Süt ürünlerinin en güçlü kanserojen etkisi akciğer kanseriyle ilişkilidir.
- Sigara kullanımı akciğer kanserinin %85-90'ını oluşturur, ancak sigara dışında nargile ve diğer tütün ürünlerinin de kanserojen etkisi vardır.
- Süt ürünlerinin üst solunum yolları, ağız mukozası, dudak, baş-boyun tümörleri, gırtlak, yemek borusu, mide, pankreas, serviks ve over kanserleriyle de ilişkisi vardır.
- 42:38İlginç Hasta Hikayesi
- Bir eczacı böbrek kanserine yakalanmış, mevcut oral tedavi seçenekleri üç ay kullanıldıktan sonra yanıt alınamamıştır.
- Erken erişim programı sayesinde Türkiye'de henüz bulunmayan immünoterapi ilaçlarıyla tedavi edilmiş ve ilerlemiş hastalığı şifa bulmuştur.
- Her hasta kendine özeldir, her akciğer kanseri veya meme kanseri aynı değildir, her hasta için ayrı bir yaklaşım gereklidir.