Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, gastroenteroloji uzmanı Profesör Doktor Deniz Duma ile sunucu Ayşe arasında geçen, irritabl bağırsak sendromu (huzursuz bağırsak sendromu veya spastik kolon) hakkında bilgilendirici bir röportajdır.
- Röportajda IBS'nin ne olduğu, neden oluştuğu, tanı kriterleri, semptomları ve tedavi yöntemleri detaylı olarak ele alınmaktadır. Profesör Duma, IBS'nin fonksiyonel bir hastalık olduğunu, kronik bir yapıya sahip olduğunu ve ağrı, şişkinlik, kabızlık veya ishal gibi tipik bulgulara sahip olduğunu açıklamaktadır.
- Videoda ayrıca IBS ile bağırsak mikrobiyomu arasındaki ilişki, stresin hastalığa etkisi, probiyotikler, antidepresan ilaçlar ve beslenme değişiklikleri gibi tedavi yöntemleri, FODMAP diyeti, süt ürünlerinin etkisi, gluten hassasiyeti ve bitkisel tedaviler gibi konular da incelenmektedir. İBS'nin kolit, çölyak hastalığı ve kanser gibi diğer hastalıklarla karıştırılabileceği ve bazen bu hastalıklarla örtüşebileceği de vurgulanmaktadır.
- 01:06İrritable Bağırsak Sendromu Nedir?
- İrritable Bağırsak Sendromu (IBS), organik bir hastalık değil, fonksiyonel bir sendromdur.
- IBS'nin oluş mekanizması tam olarak bilinmemektedir, ancak bağırsak florasındaki değişkenlik, bağırsak geçirgenliğindeki artış ve algı ile ilgili sebepler düşünülmektedir.
- IBS'de hormonlarla alakalı motilite değişikliği veya duygulanımla ilişkili değişiklikler olabilir.
- 02:38IBS'nin Tanı Kriterleri
- IBS'nin tipik bulguları ağrı, karın ağrısı, şişkinlik ve bağırsak hareketlerinde değişkenlik (ishal veya kabızlık)dir.
- Tanı için şikayetlerin son üç aydır devam etmesi ve ayda en az üç gün sürmesi gerekir.
- IBS, diğer gastrointestinal hastalıkların ayrıştırılması gereken bir dışlama tanısıdır.
- 05:29IBS'nin Yaş ve Cinsiyet İlişkisi
- IBS her yaş grubunda görülebilir, ancak daha çok erişkin hastalığıdır.
- Kadınlarda daha sık görülür, özellikle premenopozal kadınlarda (adet gören kadınlarda) daha sık rastlanır.
- Menopoz sonrası IBS tanısı daha azalır.
- 06:43IBS'nin Karıştırılabileceği Hastalıklar
- Kolit kelimesi, inflamatuar bağırsak hastalığı anlamına gelir ve Crohn hastalığı, ülseratif kolit, lenfo-plazmaster kolitler ve çölyak hastalığı gibi hastalıkları kapsar.
- İnce bağırsağın ve kalın bağırsağın kanserleri de IBS'yi taklit edebilir, bu nedenle kötü huylu olmadığından emin olmak önemlidir.
- 08:34IBS'nin Diğer Hastalıklarla İlişkisi
- IBS tek başına bulunabilir veya başka hastalıklarla birlikte olabilir (overlap).
- Geçirilmiş enfeksiyonlar, özellikle bağırsak yoluyla olan zehirlenmeler IBS'ye yol açabilir.
- Laktoz intoleransı, gluten hassasiyeti ve çölyak hastalığı gibi durumlar IBS ile örtüşebilir, ancak IBS daha sık görülen bir hastalık olduğu için bu tanılar atlanabilir.
- 11:15Bağırsak Mikrobiyomu ve İBS İlişkisi
- Bağırsak mikrobiyomu, bağırsaklarımızda yaşayan canlı organizmaların izleridir ve pek çok hastalığa işaret edebilir.
- İnce bağırsakta on üzeri onbeş tane mikroorganizma yaşıyor; bunlar bakteri, virüs, parazit ve mantarlardan oluşuyor.
- Mikrobiyota ile İBS arasında ilişki olduğu düşünülüyor ve probiyotik veya prebiyotiklerin kullanımı İBS tedavi algoritmalarına dahil edilmiş durumda.
- 13:17Mikrobiyom Analizi ve Tedavi
- İBS hastalarında bağırsak mikroorganizmalarının haritası çıkarılabilir, ancak eksik veya fazla olan bakterileri düzenlemek için bireyselleştirilmiş probiyotik üretimi gerekiyor.
- Bağırsakta yaşayan bakteriler kalın bağırsak kanseri, gluten hassasiyeti gibi diğer hastalıklarla da ilişkilendiriliyor.
- Bazı İBS hastalarında ince bağırsak aşırı çoğalması (IBC) tespit edilebiliyor ve bu durumda antibiyotik vererek bağırsak bakteri yükünü azaltmayı deneyebiliriz.
- 15:48Stres ve İBS İlişkisi
- Stres ve İBS arasında doğrudan ilişki var; özellikle çocukluk veya gençlik dönemlerinde cinsel istismara uğramış kişilerde İBS semptomları daha fazla çıkıyor.
- COVID döneminde artmış kaygı ve stres İBS semptomlarını bozabilir, ayrıca COVID sonrası hastalarda da İBS semptomlarının ortaya çıkmaya başladığı görülmüş.
- Bazı hastalarda trisiklik antidepresan gibi psikiyatrik ilaçlar İBS semptomlarını düzeltmede etkili olabilir, ancak hastalara depresyon veya anksiyete bozukluğu tanıları koymuyoruz.
- 20:31İBS'nin Tedavisi ve Beslenme
- İBS kronik bir hastalık olarak düşünülmeli ve tamamen iyileşmesi değil, semptomların kontrol altına alınması hedef olmalı.
- Beslenme tek tedavi yöntemi değil; ilaç tedavileri, probiyotikler ve diğer bileşenler bir araya getirilerek tedavi ediliyor.
- Fermente olan şekerler (meyve şekerleri ve bazı sebzelere ait şekerler) bağırsakta birikmesi neticesinde yakınmaları tetikleyebilir.
- 23:24FODMAP Diyeti ve Süt Ürünleri
- FODMAP diyeti, fermente olmayan şekerlerin diyetten çıkarılması prensibine dayanan karmaşık bir diyettir.
- FODMAP diyeti ilk çıktığı zaman popüler olmuş ancak şu an herkesin bu diyetten fayda sağlamadığı biliniyor.
- Laktoz intoleransı veya laktaz eksikliği olan hastalarda süt ve süt ürünleri azaltılmalı, laktozsuz süt içilebilir veya keçi sütü tercih edilebilir.
- 26:30Yoğurt ve Süt Ürünleri
- Ev yoğurdu Türk mutfağının zenginliğine katkı sağlar ve yurtdışında bulmak zordur.
- Süt ürünlerini keserken "yerine koyma ve diyetten çıkarma" yöntemi uygulanır.
- Şekerli gıdalar konusunda rafine şeker içeren hiçbir şey yememek, doğal şekerler (bal, pekmez, hurma) tüketmek tavsiye edilir.
- 28:25Gluten ve Gaz Yapan Sebzeler
- Gluten hassasiyeti, çölyak hastalığı olmayan kişilerde de görülebilir ve şişkinlik yakınmalarına sebep olabilir.
- Lahana, fasulye, nohut gibi gaz yapabilen sebzeler diyetten çıkarılabilir.
- Herkesin farklı olduğu için günlük tutar tutarak hangi gıdaların yakınmaları kötüleştirdiğini gözlemlemek önemlidir.
- 30:53Eliminasyon Diyeti
- Eozinofilik kolit ve gastrit gibi hastalıklarda eliminasyon diyetleri hayati önem taşır.
- Beş gıda eliminasyon diyetinde balık, deniz ürünleri, fındık, fıstık, kabuklu yemişler, süt ürünleri, baklagiller ve gluten çıkarılır.
- Bu diyetler kolay değildir ve günlük yaşamı zorlaştırabilir.
- 32:22IBS'nin Ciddiyeti
- IBS ciddi bir hastalık olup günlük yaşantıyı engelleyebilir ve sosyal verimliliği düşürebilir.
- IBS kansere dönüşmez, ancak bağırsak kanserinin yakınmaları IBS'nin yakınmalarıyla örtüşebilir.
- Büyük abdestten kan gelmesi, gece uykudan uyandıran karın ağrısı, şişkinliğin büyük abdeste çıkmakla geçmemesi, halsizlik ve çarpıntı gibi semptomlar kanser şikayetleri olabilir.
- 34:46Alternatif Tedaviler
- Alternatif tıp ve fonksiyonel tıp alanında "geçirgen bağırsak" teorisi savunulmaktadır.
- Bu teoriye göre bağırsaktan alınacak ve alınmaması gereken toksik maddelerin kana geçmesi söz konusudur.
- Antioksidanlar ve anti-inflamatuar olduğu ileri sürülen pahalı takviyeler verilse de tıp olarak bu konuda yeterli sebepsellik ve sonuç ilişkisine henüz ulaşamamıştır.