Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Her Şeyin Başı Sağlık" programında sunucu ve Hacettepe Üniversitesi Anatomi Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Profesör Dr. Deniz Demiryürek arasında geçen bir röportajdır. Programda ayrıca akupunktur uzmanı ve iki çocuk yetiştirmiş bir baba da yer almaktadır.
- Video, "ikinci beyin" olarak adlandırılan sindirim sisteminin duvarında bulunan ve diğer beyin kadar önemli fonksiyonlara sahip olan bu ikinci beyni detaylı şekilde ele almaktadır. Bağırsak beyinin yapısı, işlevi, salgıladığı hormonlar (serotonin, dopamin) ve sindirim sistemi ile beyin arasındaki ilişki anlatılmaktadır. Ayrıca, stresin kontrol altına alınması, depresyon ve panik atakların gelişimi gibi konular da ele alınmaktadır.
- Programda sağlıklı yaşam için beslenme alışkanlıkları, uyku düzeni, duygusal bellek bankası ve bioritme uygun yaşam tarzının önemi vurgulanmaktadır. Otizm semptomlarının beslenme değişiklikleriyle azaltılabileceği, uyku eksikliğinin beslenme alışkanlıklarını etkilediği ve sindirim sistemi ile beyin arasındaki ilişki gibi bilimsel araştırmalar paylaşılmaktadır.
- 00:36İkinci Beyin Kavramı
- Programda Hacettepe Üniversitesi Anatomi Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Profesör Dr. Deniz Demiryürek, ikinci beyin konusunu ele alıyor.
- Birinci beyin kafatasının içinde yer alan "her şeyin başı patron" olarak bilinen beyin, ikinci beyin ise sindirim sisteminin duvarında bulunan beyin olarak tanımlanıyor.
- Sinir sistemi iki kısımdan oluşur: merkezde kafatası ve omurganın içinde yer alan merkezi sinir sistemi ile çevresel sinir sistemi.
- 02:17İkinci Beynin Özellikleri
- Otonom sinir sisteminin sindirim sisteminin yemek borusunun alt kısmından kalın bağırsakların sonuna doğru olan kısmının içinde gömülü olan parçası ikinci bir beyin olarak görev yapıyor.
- İkinci beyin, duygusal tepkiler, stres, beslenme alışkanlıkları ve tuvalet düzeni gibi sistemlerin kontrolünde önemli rol oynuyor.
- İlk çalışmalar 1900'lü yıllarda Alman bilim insanları tarafından köpek deneylerinde, İngiltere'deki bilim insanları ise bağırsaklardaki peristatizm hareketini araştırırken yapılmış.
- 05:14İkinci Beynin Yapısı ve Benzerlikleri
- İkinci beyin ile birinci beyin arasında çok fazla benzerlik bulunuyor; her iki beyinde de nöron, gliya hücreleri ve uyarıcı kajal hücreleri bulunuyor.
- Alzheimer ve Parkinson hastalıklarında beyinde biriken plakların aynısının bağırsak duvarında da biriktiği tespit edilmiş.
- Sindirim sistemindeki ikinci beynin temel iki görevi vardır: sindirim fonksiyonları ve ruhsal süreçler.
- 07:57Sindirim Sistemi ve Sağlık
- Ortalama bir yaşam süresinde 30 ton katı gıda ve 50 ton sıvı gıda tüketiliyor.
- Bağışıklık sisteminin temel savunma kapılarından biri sindirim sistemidir ve vücudun savunma sistemi olan bağışıklık sistemine ait hücrelerin önemli bir kısmı sindirim sistemi duvarının içinde yerleşmiş.
- Mikroplarla ikinci beynimiz bir işbirliği içinde çalışıyor ve sağlıklı kalmamız adına bağışıklık sisteminin doğru çalışmasını sağlıyorlar.
- 10:34Beslenme Alışkanlıkları ve Sindirim Sistemi
- Günümüzde sağlıksız beslenme alışkanlıkları, doğal olmayan ve sanayi ürünleri tüketimi yaygınlaşmış durumda.
- İnsanın doğası çiğ ve lifli gıdalarla daha mutlu ve bu beslenme alışkanlıkları çocukluk çağından itibaren edinilmeli.
- Anne sütü ile beslenmeye alışmış olan çocuklardaki sindirim sistemi öğretileri, ilerleyen yıllarda hayat boyu edinilen beslenme alışkanlıklarının temelini oluşturuyor.
- 11:39Çocukluk Çağında Beslenme Alışkanlıkları
- Doğal ortamlarda büyüyen çocukların beslenme alışkanlıkları, sindirim sistemindeki beyinlerinin daha sağlıklı çalışmasını ve savunma sistemlerinin daha doğru çalışmasını sağlıyor.
- Bu beslenme alışkanlıkları sayesinde çocuklar daha az hastalanıyor.
- 11:58Bağırsak Beyinin Sorumluluğu
- Bağırsak beyni, yemek borusunun orta-alt kısmından itibaren kalın bağırsakların son kısmına yakına kadar devam eden ikinci beyin olarak adlandırılıyor.
- İrade dışı işlemler (sindirme, parçalama, yararlanma, posa atma) ikinci beynin yönetiminde gerçekleşiyor.
- 12:42İki Beynin İletişimi
- Bağırsak beyinle kafatasındaki beyin arasındaki ilişkilerin %90'ı aşağıdan yukarı doğru gerçekleşiyor.
- Mutluluk hormonu serotoninin %95'i ve dopamin hormonunun %50'si bağırsaklarda salgılanıyor.
- Bağırsaktan 30'dan fazla nörokimyasal madde salgılanıyor, bu maddeler hücrelerin birbirleriyle haberleşmesini sağlıyor.
- 14:02Beslenme ve Mutluluk İlişkisi
- Yemek yedikten sonra mutlu olma hissi, bağırsak sisteminin doymadığı zaman ortaya çıkıyor.
- Çocuklukta bizi mutlu eden yiyeceklere sıkıntılı anlarda yönelmemizin temel sebebi, beyin tarafından öğrenilen "ben çikolata yersem mutlu olacağım" kaydıdır.
- Beslenme alışkanlıklarının kontrol edildiği alt beyindeki hipotalamus, ön kısmı daha az yedirme, arka kısmı daha çok yedirme, açlık ve tokluk merkezi olarak işlev görüyor.
- 15:09Akupunktur ve Bağırsak Beyini
- Akupunktur, bir regülatör olarak fazlaysa kısıyor, azsa arttırıyor ve sistemin dengeli çalışmasını sağlıyor.
- Bağırsak problemleri (reflü, gaz, şişme, hazımsızlık, ishal, kabızlık, ne yesem yarıyor problemi) bağırsak beyninin sorunlarından kaynaklı hastalıklar olarak tanımlanıyor.
- Hassas bağırsak sendromu, mükemmeliyetçi bir kişilikte görülen, gerginlikte ishal atağı geçirip sonra haftalarla tuvalete uğramama gibi belirtileri olan bir bağırsak beyin hastalığıdır.
- 16:45Bağırsak Beyinin Vücut Üzerindeki Etkisi
- Bağırsak beyni, vücudumuzu yöneten bir sistemdir çünkü oradaki hücre toplulukları, yararlı mikroplarla işbirliği yaptığı zaman doğru sinyaller gönderildiğinde beyin ve hareket sistemi doğru çalışıyor.
- Beslenme öğrenilebilen bir alışkanlıktır ve yanlış beslenme bir bağımlılıktır.
- Duygusal beynimiz (limbik sistem) stres anında kortizol hormonuna maruz kalıyor, bu hormon savaşma hormonudur ve yüksek enerjili besin ihtiyacı yaratır.
- 18:12Sistemin Yanlış Çalıştığını Anlama
- Sistemin yanlış çalıştığını anlamak için kendimizi iyi tanımak gerekiyor, çünkü hastalık yoktur, hasta vardır.
- Son dönemde yediklerimiz sizi rahatsız etmeye başlaması, yanmanızda artış olması, akşamleyin ağzınıza acı su gelmesinde fazlalık olması, öksürüğünüz olması gibi belirtiler sistemin sinyal verdiğini gösteriyor.
- Kahveyi eskiden dokunmuyordu ama şimdi dokunuyor, tuvalet alışkanlığınız bozuldu ve eski tabloya dönmüyor gibi durumlar da sistemin sorun yaşadığını gösteriyor.
- 20:19Stres ve Bağırsak Beyini
- Stres vücudumuzu yıpratan temel unsur olmasına rağmen, ihtiyacımız olan kontrollü ve yönetilebilen stres bizim için gerekli.
- Stres hormonu kortizol, limbik sistemi uyardığında savaş veya kaçma tepkileri gösteriyor.
- Uzun süreli stres beyinde küçülmeye yol açıyor ve bu küçülme rutin hareketlerimizi bozacak kadar olabiliyor.
- 21:45Stresle Mücadele ve İkinci Beyin
- Stresle mücadele için sağlıklı yaşam, nefes egzersizleri ve düzenli spor yapmak önemlidir.
- Stres yönetimi için kapasitenin üstünde işlere hayır demek ve gerektiğinde profesyonel yardım almak gerekir.
- Stres, sindirim sistemi ve duygusal beyin kısmında bozulmalar yaratabilir, bu da panik atak veya depresyon gibi durumlara yol açabilir.
- 23:48Vagus Siniri ve Beslenme
- Vagus siniri sindirim sistemine konfora yönelik uyarıları taşıyan bir sinirdir ve bozukluğu sindirim sorunlarına neden olabilir.
- Depresyon tedavisinde beslenme reçeteleri gündeme gelmiştir, örneğin muzdaki triptofan serotonin (mutluluk hormonu) seviyesini artırır.
- İyi huylu mikropların yükselmesi için lifli gıdalar (şalgam suyu, kefir, turşular) tüketmek önemlidir.
- 26:08Duygu Bellek Bankası ve Sindirim Sistemi
- Yaşadığımız her şey bir yerde kaydedilir ve duygu bellek bankası iyi duygularla doldurulduğunda sağlıklı bir yaşam şekli oluşur.
- Hatalı veriyle duygu bellek bankası doldurulduğunda sindirim sistemi sorunları (şişkinlik, gaz, ishal, kabızlık) yaşanabilir.
- Sağlıklı uyku ve rüyalar hem birinci hem de ikinci beyin için önemlidir.
- 27:28İkinci Beyin ve Uyku
- İkinci beyin de rüya görür ve bağırsak duvarında da beyindeki hızlı göz hareketlerinin olduğu dönemin aynısı fizyolojik olarak yaşanır.
- Ağır yemek ve tatlı tüketimi rahat uyku ve kabuslarla uyanma sorunlarına neden olabilir.
- Bilinçaltı davranışlar, duygu bellek bankası ve beslenme alışkanlıkları birbirine paraleldir.
- 28:58Bioritma ve Sağlıklı Yaşam
- İnsanın biyolojik saati vardır ve gün ışığına göre programlanmış genetik yapısı vardır.
- Bioritme uygun yaşam şekli, uyku zamanında uyumak ve uyku ortamında ışık olmaması önemlidir.
- Çocukluk çağından itibaren doğal beslenme alışkanlıkları, saatlere uygun beslenme ve kalori dağılımını doğru şekilde düzenlemek gerekir.
- 31:00İkinci Beynin Önemi
- İkinci beynimizin farkında olmak ve onunla doğru ilişki kurmak önemlidir.
- İkinci beyin öğrenebilir, örneğin felç olan kişilere düzenli lavman yapan bir kişinin, lavman saati değiştirildiğinde bile aynı saatte bağırsak hareketi ortaya çıkması gösterilmiştir.
- Alışkanlıkları düzenleyerek ikinci beyni yönetip, ikinci beyni yöneterek birinci beyni yönetmek mümkündür.
- 32:40Beslenme ve Sağlık
- Otizm hastası çocuk sahibi bir hemşire, İngiltere'de çocuğunun beslenme alışkanlıklarını değiştirerek otizm semptomlarının azaldığını dünyaya kabul ettirmiştir.
- Bilimsel olarak bugün otizmde bir beslenme protokolü vardır.
- Beslenme önemli parametrelerden biridir ancak sağlıklı yaşam prensibini edinmek kişi için olmazsa olmazdır.
- 33:18Kaliteli Uyku
- Sağlıklı yaşam için düzenli ve kaliteli uyku önemlidir.
- Uyku karanlıkta olmalı ve uyuyan ortamda elektromanyetik yayın yapacak hiçbir cihazın olmaması gerekir.
- Cihazların stand-by konumlarında kırmızı ışık yanması bilimsel bir çalışma ürünüdür, ancak mavi ışık veya farklı tonda ışıklar melatonin hormonunun salgılanmasını bozar.
- 34:36Uyku ve Beslenme İlişkisi
- Günde bir saat daha az uyuyan kişilerin ertesi gün yaklaşık 300-350 kilo kalori ve 2-2,5 dilim daha fazla ekmek tükettiği gösterilmiştir.
- Uykusuzken daha çok yemek tüketilirken, düzenli uyku alındığında iştah nispeten daha stabil gider.
- Uyku ve sindirim sistemi arasında bağlantı vardır.
- 35:18Hücre ve Beyin İlişkisi
- İnsanın temel yapıtaşı hücredir ve hücrenin içinde sindirim sistemi ve atma sistemi bulunur.
- Tüm bu sistemlerin sağlıklı çalışması beyin tarafından kontrol edilir, özellikle sindirim sistemindeki beynin daha etkin olduğu ortaya çıkmıştır.
- Uyku alınamadığında hücrenin enerji santrali olan mitokondri sayısı azalır ve bu da zindeliği ve aktifliği zaman içinde azaltır.
- 35:56Sistemlerin Dengesi
- Kötü beslenme, çevre kirliliğine bağlı kirli hava ve hücreye hasar veren serbest oksijen radikalleri mitokondriyi zayıf bırakır.
- Sistemler birbirleriyle dengeli olmalıdır ve insanın kendisi bir denge unsuru olmalıdır.
- İnsanın çevresel unsurlarla alışkanlıkları onu bozmamalıdır.