Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Günden Yansıyanlar" programında iç hastalıkları uzmanı Doçent Doktor Mustafa Kanat ile yapılan bu röportajda, diyabet konusunda kapsamlı bilgiler paylaşılmaktadır. İstanbul Medeniyet Üniversitesi'nde diyabet polikliniği yapan ve Türkiye'de diyabet merkezi kurma planları olan uzman, izleyicilerden gelen telefon sorularına da yanıt vermektedir.
- Röportajda Türkiye'deki diyabet prevalansının son on yılda ikiye katlandığı, obezite prevalasının %35'e çıktığı belirtilmektedir. Tip 1 ve tip 2 diyabet türleri detaylı olarak anlatılmakta, her iki türün de belirtileri, tedavi yöntemleri ve yaşam tarzı değişiklikleri hakkında bilgiler verilmektedir.
- Ayrıca diyabetin nedenleri olarak genetik yatkınlık, obezite, hareketsizlik ve aşırı yeme kültürünün etkisi açıklanmakta, insülin kullanımı, hipoglisemi (şeker düşmesi) ve obezite tedavisi için kullanılan "akıllı ilaçlar" gibi konular ele alınmaktadır. Tip 1 diyabetin tek tedavisi insülin olduğu, tip 2 diyabetin ise sadece insülin ile tedavi edilemeyeceği ve eşlik eden sensörlere etkili ilaçların da kullanılması gerektiği vurgulanmaktadır.
- 00:54Diyabet Sıklığı ve Nedenleri
- Türkiye'de diyabet sıklığı son on yılda ikiye katlanmış, diyabetli hasta sayısı on iki yılda yüzde doksan artmış.
- Diyabet için iki risk faktörü vardır: genetik yatkınlık ve kilo artışı.
- Obezite prevalansı on-on beş yılda yüzde otuzbeş'e çıkmış, toplumda sokakta gezen üç kişiden biri aşırı kilolu veya obezdir.
- 02:13Obezite Artışının Nedenleri
- Obezite artışının etkenleri hareketsizlik ve aşırı yeme kültürüdür.
- İnsanlar daha kolay yiyeceğe ulaşabiliyor, hazır yeme ve fast food tüketimi artmış.
- Hızlı yeme, beyne giden şeker seviyesini kontrol etmeyi engelleyerek iştahı kesmeyi önler ve yiyeceklerin depolanmasına neden olur.
- 03:45Hareketsizlik ve Ekonomik Boyut
- Hareket kültürü değişmeden obezite sorunu azalmayacak ve yükselmeye devam edecektir.
- Diyabet sadece rakamsal bir sorun değil, sağlıklı bir nesil kayboluyor ve nesil gittikçe daha sağlıksız hale geliyor.
- Amerika'da 2012 yılında diyabet ve ilişkili komplikasyonlara harcanan masraf 245 milyar dolar olarak tespit edilmiştir.
- 06:30Insülin Kullanımı ve Sorunları
- Diyabet ilerleyici bir hastalık olup, insülin sensörleri açan tek hormondur.
- Türkiye'de endüstrinin etkisiyle hastalar zamanından önce insüline başlıyorlar.
- Insülin üreten fabrika bitmiş hastalarda insülin verilmezse hasta ölüyor, bu nedenle dışarıdan insülin veriliyor.
- 11:32Insülin Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Insülin dozları iyi ayarlanmadığında şekeri aşırı düşürüyor ve hasta yeme ihtiyacı hissediyor.
- Doz aşırı verildiğinde hasta kilo almaya başlıyor ve şekeri 40-50 arasında dolaşmaya başlıyor.
- Insülin dışında başka ilaçlar da diyabet tedavisinde kullanılmaktadır.
- 12:28Obezite Tedavisinde Kullanılan İlaçlar
- Bazal insulin ihtiyacı giderildikten sonra ilave ilaçlar kullanılır ve bu ilaçlar hastanın iştahını keser.
- Amerika'da 2014 yılından beri bu ilaçlar obezite tedavisinde kullanılmaktadır.
- Bu ilaçlar şeker yüksekken insülinden daha iyi kan şekeri düşüşü sağlar, şeker düşükken ise şekere dokunmaz.
- 14:28Tip 1 ve Tip 2 Diyabet Arasındaki Farklar
- Tip 1 diyabet, tip 2 diyabetten tamamen ayrı bir hastalık olup, tip 2'de sensör sorunu vardır.
- Tip 1 diyabette pankreasın insülin üreten fabrikaları yanlışlıkla savunma sistemi tarafından bombalanır.
- Küçük yaşlarda ortaya çıkan tip 1 diyabette fabrikalar birkaç haftada yerle bir olur ve hasta dışarıdan insülin verilmezse ölür.
- 16:39Tip 1 Diyabet Tedavisi
- 1922'de Banting ve Best tarafından keşfedilen insülin, 1923'te kullanıma girdi ve tip 1 diyabet hastalarının yaşam süresini normal seviyeye getirdi.
- Tip 1 diyabette obezite olmaması gerekir, aksi takdirde sensör kapanırsa fazla insülin vermek gerekir.
- Yetişkin yaşta görülen tip 1 diyabetlerde bombardıman daha ılımlı olduğu için hastalar aylarca hatta yıllarca insülinden bağımsız yaşayabilir.
- 20:27Diyabet Tedavisindeki Sorunlar
- Türkiye'de diyabet prevalansı %14-15 civarındadır ve yeni çalışmalarda %18 civarından bahsedilmektedir.
- Tip 2 diyabette sensör sorunu vardır ve bu sensörlere etkili ilaç hapları kullanılmadan sadece insülin ile tedavi edilemez.
- Hekimlerde yetersiz bilgi ve endüstrinin etkisi nedeniyle insülin aşırı şekilde kullanılmaktadır.
- 22:52Yaşam Şekli ve Diyabet
- Bilinçsizce yemek yemek, insülinden kaynaklanan hipoglisemiye bağlı yeme içme dürtüsü veya hastanın umursamaz tavrından kaynaklanabilir.
- Yaşam şeklinin değiştirilmesi dünyadaki en zor işlerden biridir ve bu nedenle Amerika'da yaşam süresi azalmaya başlamıştır.
- Obezite ve aşırı yeme içme nedeniyle Amerika'da ilk kez yükselen yaşam eğrisi azalmaya başlamıştır.
- 24:49Tip 1 Diyabet Tedavisinde Insülin Pompası
- Tip 1 diyabette altın standart tedavi şekli insülin pompasıdır.
- Insülin pompası vücuda yerleştirilerek 24 saat boyunca insülin verir ve hasta ağrı bile hissetmeden kullanabilir.
- Türkiye'de Sağlık Bakanlığı yaklaşık %80'ini karşılıyor, tedavinin maliyeti yaklaşık 5 bin lira civarındadır.
- 26:52Şeker Hastalığının Semptomları
- Şeker hastalığında üç temel semptom vardır: çok su içme, çok idrara gitme ve kilo kaybı.
- Gece tuvalete gitmek, özellikle kalp yetmezliği veya ciddi böbrek sorunu olmayan bir vatandaş için şeker hastalığı şüphesi doğurabilir.
- Tip 1 şeker hastaları genellikle zayıf olurken, Tip 2 şeker hastalarının %85-90'ı kilolu olup, kilolu hastalar bile şeker seviyesi yükseldiğinde kilo kaybetmeye başlarlar.
- 28:34Şeker Hastalığında Kilo Kaybı Nedeni
- Normalde böbrekler kanı temizlerken şekeri tekrar kana geri verir, ancak şeker seviyesi 180-200'ü geçerse idrarla şeker atma başlar.
- Şeker seviyesi 300-500 olan hastalarda günde 200 gram şeker idrarla atılır, bu da yaklaşık 800 kalori enerji kaybına neden olur.
- Bir insan bir saat yürüdüğünde 300 kalori enerji harcar, bu nedenle şeker seviyesi yüksek olan hastalar her tuvalete gittiğinde neredeyse üç saat yürümüş gibi enerji kaybederler.
- 30:37Şeker Hastalığında İlaç Kullanımı ve Halsizlik
- Şeker hastalığında insülin dışında 12 farklı ilaç grubu kullanılmaktadır.
- Tip 2 diyabette temel ilaç, sensörleri düzeltici ilaçlardır; sensörler düzeltilirse hastalar yıllarca bu ilaçlarla idare edebilir.
- Halsizlik hissi ilaçların yan etkilerinden kaynaklanabilir, ancak altta yatan başka bir sorun olabileceği için hasta takip eden hekime tekrar gidip şikayetlerini dile getirmesi gerekir.