Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Ankara Yıldırım Üniversitesi Sosyal Hizmet Bölümü'nde doktora öğretim üyesi olan Esra Kılıç Ceyhan'ın sunduğu bir eğitim sunumudur. Konuşmacı, sosyal hizmet uzmanı olarak okul sosyal hizmeti konusunda deneyimlerini paylaşmaktadır.
- Sunum, anksiyete bozukluğu kavramını tanımlamakta, DSM-5'deki tanı kriterlerini açıklamakta ve sosyal hizmet müdahale yöntemlerini detaylı şekilde ele almaktadır. Video, Bahar Hanım ve kızı Beyza'nın vaka çalışması üzerinden anksiyete bozukluğu tedavisinde kullanılan bilişsel davranışçı terapi, sistem ve ekolojik yaklaşım, çözüm odaklı yaklaşım gibi çeşitli yöntemleri göstermektedir.
- Sunumda ayrıca anksiyete bozukluğunun nedenleri, kadınların bu bozuklukta risk faktörünün daha yüksek olması, tedavi yöntemleri (psikoterapi, ilaç tedavisi, destek grupları, egzersiz) ve sosyal hizmet müdahaleleri detaylı olarak anlatılmaktadır. Video, anksiyete bozukluğu tedavisinde kullanılan tekniklerin (çifte standart tekniği, sokratik sorgulama, yönlendirilmiş keşif, olumsuz senaryo yazımı ve hayali maruziyet) uygulamalarını ve aile ilişkilerini güçlendiren stratejileri de içermektedir.
- 00:04Sunumun Tanıtımı
- Doktor öğretim üyesi Esra Kılıç Ceyhan, Ankara Yıldırım Üniversitesi Sosyal Hizmet Bölümü'nde görev yapmaktadır.
- Konuşmacı, okul sosyal hizmeti, çocuk-ergen, aile üzerine çalışmalar yapmış ve psikoterapi eğitimlerini tamamlamıştır.
- Sunum, anksiyete bozukluğu vakalarında sosyal hizmet müdahalesi başlığıyla bir vaka sunumu içermektedir.
- 02:46Kaygı ve Anksiyete Bozukluğu
- Kaygı hayatın normal bir parçasıdır ve yaşam koşullarına veya tehditlerine karşı bir miktar kaygı normal olarak kabul edilir.
- Anksiyete bozukluğu, günlük durumlar hakkında yoğun, aşırı ve sürekli endişe ve korku yaşamak ve bu durumun günlük hayata etkilemesiyle başlar.
- DSM'de anksiyete, gelecekteki bir tehdidin beklentisi olarak tanımlanır ve belirsizliğe tahammülsüzlük gösterir.
- 05:05Kaygı ve Korku Arasındaki Fark
- Korkuda belirli bir nesne veya durum vardır (örneğin köpek saldırısı), kaygı ise belirsiz bir süreçtir.
- Kaygı, gelecekteki bir zamanda olabilecek olaylar hakkında şimdi kapıda bir felaket senaryosu yaşamayı içerir.
- Öğrenilmiş ve yorumlanmış bir duygu olan kaygı, gerçeklikten koparak bizi kaygıya götürür.
- 08:36Anksiyete Bozukluklarının Türleri
- DSM'de çeşitli anksiyete bozuklukları bulunmaktadır: yaygın kaygı bozukluğu, ayrılma kaygısı, seçici konuşmazlık, özgür fobi, sosyal kaygı bozukluğu, panik bozukluk ve agorafobi.
- Dünya Sağlık Örgütü'ne göre yaygın anksiyete bozukluğu, en yaygın görülen ruhsal bozukluk türlerinden biridir.
- Anksiyete bozuklukları kadınlarda erkeklere oranla iki kat daha fazla görülmektedir.
- 10:08Yaygın Anksiyete Bozukluğu
- Yaygın anksiyete bozukluğu, hayatın tüm alanlarına yayılan, gerçekçi olmayan ve kontrol edilemeyen aşırı endişe ile karakterize edilir.
- DSM-5'e göre en az altı aylık bir sürenin çoğu gününde aşırı kaygı ve kuruntu görülür.
- Bu durum huzursuzluk, kolay yorulma, odaklanmakta güçlük çekme, kolay kızma, kas gerginliği ve uyku bozukluğu gibi belirtilerle eşlik eder.
- 12:39Anksiyete ve Beyin
- Anksiyete durumunda beyinde stres hormonları ve nörotransmiterler etkilenir, olumsuz duyguları düzenlemede güçlük ve aşırı olumsuz düşünme yaratır.
- Beynin duygu merkezi olan amigdala aşırı aktif hale gelir ve kişi sakinleşmesi zorlaşır.
- Anksiyete bozukluğunun gelişiminde genetik faktörler, beyindeki kimyasal dengesizlikler, olumsuz çocuk deneyimleri ve öğrenilmiş kaygı süreçleri etkili olabilir.
- 14:42Mükemmeliyetçilik ve Kaygı İlişkisi
- Mükemmeliyetçi niteliklere sahip olanlar genellikle daha fazla kaygı yaşamaktadır.
- Başarılı kimliği sürdürebilmek için sınavlarda başarılı kalmak için daha fazla kaygı yaşamaktadır.
- Kaygı süreci lise, üniversite ve meslek hayatına kadar devam edebilir, terfi almak veya üst pozisyonlara gelmek için travmatik bir deneyim olabilir.
- 16:31Anksiyete Bozukluğunun Tetikleyicileri
- Çevresel faktörler ve olumsuz yaşam olayları yaygın anksiyete bozukluğunu tetikleyebilir.
- Travmatik olaylar, stresli ortamlar, kronik rahatsızlıklar ve istismar anksiyete bozukluğunu tetikleyebilir.
- Ailede yaşanacak olaylar ve kadın olmak en önemli risk faktörleri olarak gösterilmektedir.
- 17:05Anksiyete Bozukluğunun Tedavisi
- Psikoterapi, özellikle bilişsel davranışçı terapisi etkili bir tedavi yöntemidir.
- İlaç tedavisi, destek grupları, egzersiz, sağlıklı beslenme ve gevşeme teknikleri tedavi seçenekleridir.
- Sosyal destek tedavide önemli bir rol oynamaktadır.
- 17:38Sosyal Hizmet Müdahalesi
- Psikiyatrist, psikolog ve psikiyatrik hemşire gibi profesyonellerin ekip çalışması önemlidir.
- Tanı değerlendirmeden ilaçla tedavi takibine kadar çeşitli tedavi yöntemleri uygulanır.
- Ruh sağlığı hizmetlerinin okul temelli sunulması ve birinci basamak hizmet kurumları haline gelmesi önemlidir.
- 19:01Okul Temelli Müdahaleler
- Koruyucu ve önleyici yaklaşım için okul temelli müdahalelerin önemi vurgulanmaktadır.
- Okullar ruh sağlığı hizmetlerine ihtiyaç duyan öğrencilere ve ailelerine ulaşmada önemli toplumsal kurum olarak görülür.
- Okul danışmanları, psikologları, sosyal hizmet uzmanları ve hemşiresinden oluşan ekip çalışması önemlidir.
- 20:38Vaka Çalışması: Beyza
- On iki yaşında altıncı sınıf öğrencisi Beyza, öfke ve kaygı problemleriyle okul psiko-sosyal destek birimine başvurmuştur.
- Değerlendirmeler sonucunda anne de sisteme dahil olmuştur.
- Beyza, aile içinde sinirli davrandığını, öfkelendiğini, bağırdığını, yalnız olduğunu ve arkadaş edinmede zorluk yaşadığını belirtmiştir.
- 23:16Değerlendirme Süreci
- Çocukla görüşmelerde insan çiz, aile çiz ve cümle tamamlama gibi testler kullanılmıştır.
- Değerlendirmede düşük benlik algısı, aile baskısı, zayıf aile ilişkileri, aile içi çatışmalar ve arkadaş edinememe sorunları tespit edilmiştir.
- Bahar Hanım, kırk dört yaşında ortaokul mezunu ev kadınıdır ve kaygı bozukluğu tanısı konulmuş, ilaç tedavisi görmüştür.
- 25:26Aile Yapısı ve Genogram
- Baba Ahmet Bey kırk beş yaşında üniversite mezunu, özel bir şirkette üst düzey yöneticilik yapmaktadır ve sık sık seyahat etmektedir.
- Ailenin içinde bulunduğu sistemin modelinde anne ve çocukların iç içe geçmiş bir şekilde, baba ise dış çemberde ve aileden bir tık kopuk bir durumdadır.
- Bahar Hanım, ikinci hamileliğinden sonra bebeğinin küvezde kalması nedeniyle ilk anksiyete atağını yaşamıştır.
- 28:02Bahar Hanım'ın Kaygı Bozukluğu Hikayesi
- Bahar Hanım, doğum sonrası dönemde yaşadığı sorunlardan kaynaklanan stresli bir yaşam sürecinden geçmektedir.
- İkinci çocuğu iki yaşındayken psikiyatriste başvurmuş ve bir yıl ilaç tedavisi sonunda doktor kontrolünde ilacı bırakmış, ilaçtan fayda sağladığını belirtmiştir.
- Üçüncü çocuğuna hamileyken küvezde kalma gibi kaygıları tetiklenmiş, ancak çocuğun sağlıklı dünyaya gelmesiyle kendini ciddi bir kaygı içerisinde bulmadığını ifade etmiştir.
- 29:19Kaygı Bozukluğunun Gelişimi ve Nedenleri
- Son bir yıldır artan kaygı duygusunu kendisi zihinselleştirme yapamamış, genogram alındığında nedenler ortaya çıkmıştır.
- Çocuklarının eğitim ve gelecek hayatlarıyla ilgili sürekli kaygı duyuyor, kendi yarım kalmış eğitim hayatının çocuklarına yansıması endişesi vardır.
- Kayınvalide görümceye müdahalede bulunmama, kendini engellenmiş hissetme ve eşinden destek görememe gibi durumlar kaygı bozukluğunu tetiklemiştir.
- 30:20Kaygı Bozukluğunun Belirtileri
- Bahar Hanım'ın uyku problemleri, çabuk öfkelenme, kas gerginliği ve gelecek için kaygı taşıması gibi belirtileri vardır.
- Mükemmeliyetçi tutumları ön plana çıkıyor ve kendini engellenmiş hissetme, potansiyellerini gerçekleştirememe, sahip olduğu rollere ilişkin performansını düşük görme gibi durumlar söylemlerinde dikkat çekiyor.
- Eğitim hayatına devam edememesinin kendisi için bir kayıp olduğunu sürekli tekrar ediyor ve eşinin üst düzey bir pozisyonda çalışması aradaki farkı açıyor.
- 32:12Genogramda Görülen Tekrarlayan Örüntüler
- Son bir yılın kaygı artışı nedeni olarak babası Mehmet Bey'in 2021 yılında kalp krizi geçirip bypass ameliyatı olması belirlenmiştir.
- Bahar Hanım'ın eşi Ahmet Bey'in babası da 2016 yılında kalp krizi geçirerek vefat etmiştir.
- Bahar Hanım dört yaşındayken annesi hamile kalıp düşüşle sonuçlanan hamilelikte, annesinin bebeğini kaybetmenin acısını derin yaşıyor ve ikinci ve üçüncü hamileliklerinde de benzer bir kaygı yaşamıştır.
- 33:58İntervasyon Planı
- Bahar Hanım için psikiyatrik konstasyona ihtiyaç var, ayrıca tiroid ve kan testleri istenebilir.
- Bilişsel davranışçı terapi odaklı çalışmalar, nefes egzersizleri ve günlük hayata aktarılması planlanmıştır.
- Fiziksel aktiviteler, beslenme düzenlemeleri ve yeni ortamlara açılma çalışmaları da uygulanacaktır.
- 35:56Çocuk Müracaatçı Beyza'ya Yönelik İntervasyon
- Beyza için bilişsel davranışçı oyun terapisi teknikleriyle etkinlikler üzerinden duygusu, düşüncesi, davranışları arasında bağlantı kurması sağlanacaktır.
- Öfkeyi yönetme stratejileri, nefes gevşeme egzersizleri ve yeteneklerine göre boş zaman aktiviteleri planlanmıştır.
- Okulda diğer profesyonellerle işbirliği yaparak arkadaş ilişkilerini geliştirmek için çalışmalar yapılacaktır.
- 37:07Aile Odaklı İntervasyon
- Aile modelinde babanın sistem içerisinde daha çok dahil edilmesi gerektiği görülmüştür.
- Eş ilişkilerinin düzenlenmesi, aile toplantıları, kurallar ve sınırlar ile ilgili müdahalelere ihtiyaç vardır.
- Aile rutinleri oluşturma ve ergenlik dönemi ile ilgili rehberlik de müdahale planının içerisine dahil edilmiştir.
- 38:02Bilişsel Davranışçı Terapi Teknikleri
- İlaca, bilişsel davranışçı terapi teknikleri, yeni ortamlarda bulunma, sağlıklı beslenme ve egzersiz, sosyal destek, nefes ve gevşeme egzersizleri dahil olmak üzere çeşitli tedavi yöntemleri uygulanmıştır.
- Bilişsel davranışçı yaklaşımın amacı, bilince odaklanarak olumsuz, işlevsel olmayan, rasyonel olmayan bilişleri ve davranışları olumlularıyla yer değiştirmektir.
- Tedavinin başında müracaatçıya bir ajanda defteri verilerek kaygıları ile ilgili kayıt tutması istenmiştir.
- 39:49BDT'nin Hedefi ve Yöntemleri
- BDT'nin hedefi kişinin kendisinin terapisti olması, kendi durumlarıyla başa çıkma stratejilerini keşfetmesi ve zihninde bir harita oluşturmasıdır.
- BDT'de olay, davranış, fiziksel tepkiler, duygu ve otomatik düşüncelerin kaydedilmesi önemlidir.
- Ara inançlar, kalıp düşünceler ve yargılar üzerine çalışma, düşüncenin oluşturduğu duyguyu görebilme ve sahiplenebilme hedeflenir.
- 41:28BDT Teknikleri
- Çifte standart tekniği, kişinin durumunu başkasının durumu olarak değerlendirmesini sağlar.
- Sokratik sorgulama ve yönlendirilmiş keşif, kişinin içinde var olan ama göremediği düşünceleri ortaya çıkarmayı amaçlar.
- Duygu, düşünce ve davranış arasındaki bağlantıları kurmak, olumsuz varsayımları bulmak ve bunları değiştirmek önemlidir.
- 45:03Düşünce ve Duygu Arasındaki İlişki
- Zihnimizden geçen olumsuz düşünceleri abartmak, duygu (özellikle kaygı) seviyesini artırır.
- Sosyal kaygı örneğinde, sunum öncesi felaketleştirme senaryolarını düşünmek, kaygı seviyesini artırır.
- Duygularımızı seçemese de, hangi düşüncelere odaklanacağımızı seçebiliriz ve bu düşünceleri değiştirmek duygularımızı etkiler.
- 49:07Ev Ödevleri ve Teknikler
- Ev ödevlerinde kaygı anlarına eşlik eden davranışlar, düşünceler ve tetikleyen olaylar kaydedilir.
- Olumsuz düşünceler yerine olumlu düşünceler geliştirilir (örneğin "yeterince iyi bir anne değilim" yerine "kızımla pasta yaparken eğlenceli bir anneyim").
- Olumsuz senaryoların yazımı ve yüksek sesle okunması, ses kaydı alınması ve tekrar tekrar dinlenmesi (hayali maruziyet) teknikleri kullanılır.
- 53:18Tedavi Yöntemleri ve Destekleme
- Yeni ortamlara girmesi için teşvik edilerek rol oynama ve konuşma gibi teknikler kullanılıyor.
- Halk eğitim merkezinde ahşap boyama ve pilates gibi fiziksel aktivitelerle tedavi destekleniyor.
- Uzmanla kurulan ilişki içinde kaynaklara ulaşma ve adım atma cesareti verilerek özgüven geliştiriliyor.
- 55:24Başarı ve Başarısızlık İnançları
- Eğitim hayatında eksiklik hissi olan kişiye başarısızlık olasılıkları ele alınıyor ve başarabileceğinin ihtimalinin daha fazla olduğu vurgulanıyor.
- Hayatın sorumluluğunun bireyin kendisine ait olduğu ve seçimlerin sorumluluğunu üstlenebileceği anlatılıyor.
- Toplumda başarılı, sevilen ve güçlü insan imajının yaygın olduğu, ancak başarısızlığın da hayatta olabileceği ve bir öcü olmadığı konuşuluyor.
- 57:12Sağlıklı Yaşam Tarzı ve Egzersizler
- Tedavinin bir parçası olarak sağlıklı beslenme ve egzersiz öneriliyor.
- Su içmek, sağlıklı yemekler tüketmek, gece geç yememek ve kafein tüketmemek gibi bilinen gerçekler uyku kalitesini ve ruh halini iyileştirebiliyor.
- Düzenli yürüyüş ve pilates egzersizleri kaygı önleyici etkiye sahip olduğu bilinen bir gerçektir.
- 59:48Değerler ve İnançlar
- Değerler ve inançlar baş etme mekanizmalarında önemli bir yere sahiptir.
- Şükretme pratiğinin beyni yeniden yapılandırmaya yardımcı olduğu ve ruh sağlığını koruduğu bilim insanları tarafından destekleniyor.
- Olumlu konuşmalar yapmak, kendine değer vermek ve saygıyı artırmak kaygı bozukluğunda önemli bir süreçtir.
- 1:02:09Çözüm Odaklı Yaklaşım
- İntervasyon, hayatındaki lekelere değil, pozitif noktalara odaklanarak potansiyelleri açığa çıkarmayı amaçlıyor.
- Olumlu yaşam olaylarını ön plana çıkararak daha basit ve tatmin edici işler yapma stratejileri geliştiriliyor.
- Uzman eşliğinde ilişki içinde kalarak günlük hayata aktarılamayan süreçler hayata geçiriliyor.
- 1:03:28Çocuk ve Aile İçin İntervasyon
- Çocuk ve aile için duyguları anlatan filmler izlenerek duygular üzerine konuşuluyor.
- Duyguları tanımlama etkinlikleri düzenleniyor ve öfkeyi sağlıklı bir şekilde ifade etme stratejileri öğreniliyor.
- Öfke inkar edilmeden, öfke ile nasıl baş edileceği stratejiler geliştiriliyor.
- 1:04:55Bahar Hanım'ın Kaygı Sorununa Yaklaşım
- Bahar Hanım, resimle ilgili etkinliklerle yeni bir hayatına açılan kapılar sayesinde süreç desteklendi.
- Okul-aile işbirliği, arkadaş ilişkileri ve anne ile işbirliği önemli bir yere sahipti.
- Nefes egzersizleri ve güvenli alan gibi çalışmalar yapıldı.
- 1:05:35Aile İçi İnterventions
- Baba aile sisteminde fiziksel, duygusal ve sosyal varlığını artırmak için farklı rutinler oluşturuldu.
- Anne-baba, anne-Beyza veya baba-Beyza gibi denklemlerle ilişkiler özelleştirildi.
- Aile toplantıları düzenleme ve birlikte kurallar belirleme önemliydi.
- 1:07:14Aile Bağlarını Güçlendirme
- Ailenin sınırlarını netleştirme ve dışarıdan müdahaleleri önleme amaçlandı.
- Sinema geceleri, piknikler ve pazar kahvaltıları gibi keyifli vakit geçirmeyi sağlayacak aile rutinleri oluşturuldu.
- Oyun temelli iletişim kurulması Beyza ve aileyi keyifli bir sürecin içerisine koydu.
- 1:08:27Ergenlik Dönemi ve Sonuçlar
- Ergenlik dönemi ile ilgili aileye rehberlik sağlandı.
- Bahar Hanım'ın kaygıları azaldı ve kendisine yeni alanlar açıldı.
- Bahar Hanım, kaygı durumlarına baş etme mekanizmalarını kullanarak atlatmaya başladı.
- 1:10:12Tedavi Sonrası Değerlendirme
- Bahar Hanım'ın ilac tedavisi olumsuz duyguların yoğunluğunu azalttı.
- Eşiyle vakit geçirmesi eş ilişkisinde iyi hissettiriyordu ve öğrenim hayatı kaygısız devam ediyordu.
- Annesinin kaygısının azalması Beyza için rahatlatıcı bir faktör oldu.
- 1:12:13Mesleki İlişkinin Sonlanması
- Kaygı sorunlarının azaldığı ve Bahar Hanım'ın potansiyellerinin açığa çıktığı görüldü.
- Mesleki ilişki sonlanmadan önce iki hafta önceden bildirildi ve sona ilişkin duygular konuşuldu.
- Üç ay kadar bir izlenme imkanı sağlandı ve olumsuz bildirimle karşılaşılmadı.
- 1:12:52Uygulanan Yaklaşımlar
- Sosyal hizmet yaklaşımı, sistem ve ekolojik yaklaşım, al terapisi kuramları gibi geniş bir temel kullanıldı.
- Danışman, eğitici, rehabilite edici ve güçlendirici roller üstlendi.
- Bahar Hanım'ın yüksek motivasyonu ve içgörüsü uzmanın bilgi ve becerisiyle bütünleşti.
- 1:14:15Kadınların Anksiyete Bozukluğuna Yatkınlığı
- Kadınlar daha fazla anksiyete bozukluğu yaşadıkları belirtiliyor.
- Hormonlar, beyindeki serotonin sisteminin farklılıkları ve sosyo-kültürel faktörler etkili.
- Kadınların toplumdaki çoklu rolleri ve sorumlulukları stres ve anksiyete bozukluğu yaşamalarına yol açıyor.
- 1:15:34Erkekler ve Anksiyete Bozukluğu
- Erkekler, güçlü erkek profilini korumak için kaygı belirtilerini bildirme konusunda isteksiz olabiliyorlar.
- Erkekler kültürel olarak zaaflarını göstermekten kaçınmaları gerektiği beklentisiyle karşı karşıya.
- Kadınlar sorunlara içselleştirici tepkiler sergileyirken, erkekler dışsallaştırıcı tepkiler gösteriyor.
- 1:17:31Sonuç ve Öneriler
- Çocuk ve ailelere hizmet erişimi için okul temelli ruh sağlığı sisteminin kurulması öneriliyor.
- Koruyucu, önleyici, rehabilite edici ve eğitici müdahalelerin yapılabilmesi için ekip çalışması önemli.
- Sosyal hizmet uzmanlarının psikopatoloji bilgisi ve müdahale donanımı olması gerektiği vurgulanıyor.
- 1:19:24Klinik Sosyal Hizmet Uygulaması ve Öneriler
- Konuşmacı klinik sosyal hizmet uygulamasını anlatıyor ve özellikle kadınların dezavantajlı bir noktada olduğunu vurguluyor.
- Psikopatolojiye sahip bireylerin damgalanmasıyla mücadelede toplum odaklı çalışmalar yapılması ve kendi farkındalıklarımızın artırılması gerektiği belirtiliyor.
- Anksiyete bozukluklarında cinsiyet farklılıklarını anlamak ve risk faktörlerini belirlemek, önleyici çalışmalar yapmak için kapsamlı bir müdahale gerektiği ifade ediliyor.
- 1:21:18Rahatlatma Uygulaması
- Katılımcılardan gözlerini kapatıp rahat bir pozisyonda oturarak önce bedenlerini kasıp avuçlarını ve bacaklarını sıkmasını istiyor.
- Derin bir nefes alıp nefesini bırakan kişinin vücudunun da gevşemesine izin vermesi gerektiği belirtiliyor.
- Katılımcılardan kendilerini huzurlu, güvende ve rahat hissettikleri bir yer hayal etmeleri isteniyor ve bu güvenli alanını detaylı şekilde keşfetmeleri ve bir isim vermeleri gerekiyor.