Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi öğretim üyesi Muhammed Nurdoğan Bey ile yapılan bir televizyon röportajıdır. Programda sunucu, konukla Divan edebiyatı, yüksek zümre edebiyatı ve klasik Türk şiiri hakkında sohbet etmektedir.
- Röportajda Divan edebiyatının halktan kopuk bir edebiyat olmadığı, aksine Osmanlı toplumunun tüm zümrelerinden şairlerin bu edebiyatı icra ettiği vurgulanmaktadır. Konuk, Divan edebiyatının "milli kültürümüzün kozmik odası" olduğunu ve Osmanlı sultanlarının bu edebiyata olan yakınlığını anlatmaktadır. Ayrıca, klasik edebiyatın Türkiye'deki durumu, kıymet bilmezlik sorunu ve bu edebiyatın kültürel değeri ele alınmaktadır.
- Programda Yahya Kemal'in sözleri ve Fatih Sultan Mehmet'in gazeli okunmakta, İstanbul TRT Radyosu sanatçıları tarafından bu gazel müzik formunda icra edilmektedir. Konuk, beş-altı yıldır üzerinde çalıştığı "Saklı İnci" adlı antoloji projesini anlatırken, klasik edebiyatın içindeki kelimelerin kaybolmuş nüanslarını tekrar geri çağırmanın önemini vurgulamaktadır. Ayrıca, Osmanlıca'nın bir Latinçe gibi önemli bir dil olduğunu ve bu dilin edebiyat, devlet teşkilatı ve hukuk birikiminin temelini oluşturduğunu belirtmektedir.
- Divan Edebiyatı Hakkında Tartışma
- Programda İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi öğretim üyesi Muhammed Nurdoğan konuk olarak yer alıyor.
- Konuşmacı, divan edebiyatının yüksek zümre edebiyatı olup olmadığı ve sosyal hayatın kendisinden ayrı bir edebiyat olup olmadığı sorusunu soruyor.
- Konuk, divan edebiyatının halktan kopuk bir edebiyat olmadığını, padişahlardan başlayarak havayıklara, askerlere, esnaftan köylülere kadar tüm halk zümrelerinden şairler yetiştirdiğini vurguluyor.
- 02:55Klasik Edebiyatın Önemi
- Konuk, klasik edebiyatı milli kültürün kozmik odası olarak tanımlıyor ve devlet anlayışı, din algısı, insan ilişkileri ve toplumsal sistemin temelinde klasik edebiyatın metinlerinin yattığını belirtiyor.
- Klasik edebiyatın henüz birinci sayfası açılmış bir haldedir ve ikinci, üçüncü odalarında şifrelerini çöze çöze ilerleniyor.
- Bu edebiyatın temelinde Orta Doğu ve dünya medeniyetlerinin süzülmüş değerleri olduğu gibi, Osmanlı'nın kendi orijinal cihan devleti anlayışının da her sayfadaki sosyal hayat yansımalarının klişeleşmiş karşılıkları var.
- 10:56Osmanlı Sultanları ve Edebiyat
- Konuk, divan edebiyatının çürük zeminden neşet edecek bir şey olmadığını, güçlü bir sosyal yapı, devlet ve otorite içinde çiçek açmış bir nadide gül olduğunu belirtiyor.
- Fatih Sultan Mehmet, devleti ebed müddeti cihan devletine dönüştürmüş bir Müslüman Roma devleti kurmuş ve bu yapı dinler üstü, kültürler üstü, çok dinli, çok kültürlü bir yapı olmuştur.
- Padişahlar, sözün değerini çok iyi biliyor ve dilin ve edebiyatın üstünlüğünün tartışılmaz bir şey olduğunu, bu yüksek organizasyon dehasını yöneten insanlar olarak güçlü edebiyatçıların elinde yetiştiriliyorlardı.
- 13:18Padişahlar ve Şairler
- Edebiyat demek dil demek, dil ise kalp ve ruh demektir, aşk demektir; dilden anlamayan toplumun ruhundan anlayamaz ve toplumu yönetemez.
- Padişahların her birisi sözün üstadı idi ve onların yanındaki şairler de söz ülkesinin sultanı idi.
- Kanuni Sultan Süleyman devletin sultanıydı aynı zamanda bir söz sultanıydı çünkü kendisi de büyük bir şairdi ve Baki onun yanında melik-i suara (şairlerin sultanı) olarak geçiyordu.
- 20:51Klasik Edebiyatın Kıymet Bilinmemesi
- Klasik edebiyatımızın çok kullanılan azlarından biri kıymet bilinmemesidir, özellikle alim ve arif şahıslar bundan şikayet ediyorlar.
- Konuşmacı, uzun yıllardır süren bir antoloji çalışması yapıyor ve bu edebiyatın en seçkin ürünlerini, çeşitli nazım ve şekillerde olan ürünlerini topluyor.
- Antolojinin ismi "Saklı İnci" olarak belirlenmiş ve bu isim programın adını alacak gibi görünüyor.
- 22:27Antoloji Çalışması
- Konuşmacı yaklaşık beş-altı yıldır en lirik gazelleri ve en güzel kasideleri seçmek için çalışmış, ancak Timurtaş Hoca'nın Osmanlı Türkçesi seçmelerini gözden geçirince elli tane daha şiir ve gazel çıkmış.
- Antoloji iki-üç cilt olacak şekilde hazırlanıyor; her sayfada şiirin orijinali (latinize edilmiş şekli), karşı sayfada şiirsel bir nesle çevirisi ve izahı yer alacak.
- Divan edebiyatı şiir tarzı musiki ile iç içe olup, sadece müzik zevki tatmin olmuyor, aynı zamanda kelimelerin nüanslarını anlamak için de çaba gerektiriyor.
- 24:58Klasik Edebiyatın Önemi
- Klasik edebiyat aynı zamanda kültür ve metin arkeolojisi alanıdır, kelimelerin kaybolmuş nüanslarını tekrar geriye çağırmak hedeflerinden biridir.
- Klasik edebiyat entelektüel ve kültürel anlamda kozmik odamızdır, bu odaya girmeden kendimizi, tarihimizi ve bugünümüzü tanıyamayız.
- Türkiye'de bir insanın aydın ve entelektüel olabilmesinin ana şartlarından biri dedesinin yazıp çizdiği şeyleri okuyabilmesidir.
- 28:13Osmanlıca ve Osmanlı Edebiyatı
- Osmanlıca bizim için bir Latincedir, Batı'nın Latincesinde ise olmazsa olmaz bir şeydir.
- Osmanlı edebiyatı ve dili ile bu edebiyatı vücuda getirdik, devleti kurduk ve sistemi inşa ettik.
- Osmanlı bir dünya barışı projesidir ve asırlarca uyguladık; Kürt, Türk, Laz, Çerkez, Ermeni, Arnavut gibi farklı etnik unsurlar bu devlete bağlılıkla Türkçenin en güzel şiirlerini kaleme aldılar.
- 34:46Konuşmacının Eserleri
- Konuşmacının "Eskişehir'in Bahçesinde" adlı eseri hala bulunabiliyor.
- Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı tarafından neşredilmiş olan "Fatih Divanı ve Şerhi" çalışması, Kültür Bakanlığı satış bürolarında ve Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı'nın satış bürolarında temin edilebiliyor.
- 36:13Klasik Edebiyatın Önemi
- Klasik edebiyat, insanlığın kültür mirasına katkı olarak sunulan muhteşem bir birikimdir ve herkesin yakından tanıması, bilmesi ve kendini tanıması bakımından çok önemlidir.
- Yahya Kemal Beyatlı'nın "Bu musikimizden anlamayan anlamaz bizden" sözüne benzer şekilde, edebiyattan anlamayan bizden hiçbir şey anlamaz.
- Klasik edebiyat, söz malzemesi bakımından musikiden önce gelir ve Yahya Kemal'in "bir meşaledir, elden ele dolaşır şiiri kadim" sözüyle ifade edildiği gibi, kozmik odamızdır.
- 37:33Klasik Edebiyatın Mirası
- Kendimizi, tarihimizi, geçmişimizi ve ecdadımızla empati kurmak, var olmak, güçlü olmak ve büyük bir insanlığa hediye edilmiş barış paktının mirasçısı olduğumuzu ispat etmek istiyorsak, edebiyat meşgulemizi yeniden elden ele dolaştırmak zorundayız.
- Program sunucusu, konuklarına teşriflerinden dolayı teşekkür ederek, karınca kararınca küçük bir farkındalık yaratmak istediklerini belirtiyor.
- Program sonunda hem konuk hem de değerli seyircilere sevgi, saygı ve iyi niyetle selamla vedalaşılıyor.