Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir televizyon programında sunucu, Prof. Dr. Kuvvet Lordoğlu (Kuvvet Hoca), Nakliye İş Genel Başkanı Ali Rıza Küçükosmanoğlu ve diğer sendika yöneticileri ile gerçekleştirilen bir röportajdır.
- Röportajda Türkiye'deki iş hukuku değişiklikleri, özellikle kıdem tazminatı reformu, 4857 sayılı iş yasasındaki değişiklikler ve sendikal hareketin durumu ele alınmaktadır. Konuşmacılar, işverenlerin kıdem tazminatını fona devretme çabaları, sendikaların işçilerin haklarını korumadaki yetersizliği ve işçi sınıfının bölünmüşlüğü gibi konuları tartışmaktadır.
- Röportajda ayrıca Realmarketler, Metro Grubu, Makro Market ve İstanbul Havaalanı gibi işletmelerde devam eden işçi direnişleri, Disk ve Türk-İş gibi sendika konfederasyonlarının tutumları ve işçi sınıfının ortaklaşa örgütlü bir mücadele sürecine girmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Güney Kore modeli üzerinden emeklilik sistemlerinin nasıl çalıştığı ve Türkiye'deki kamu harcamalarının GSYİH içindeki payı da karşılaştırmalı olarak incelenmektedir.
- Kıdem Tazminatı Nedir?
- Kıdem tazminatı, çalışanların çalıştıkları dönem boyunca yıprandıklarını ve bu yıpranmalarının karşılığında ayrılırken iş yerinden aldıkları bir emeğinin karşılığı olan bir meblağdır.
- Kıdem tazminatı, ödenmemiş ve ödenmesi ertelenmiş bir emek tarafından daha önceki yıpranma payının karşılanmasıdır.
- İşçiler arasında kıdem tazminatı "yıpranma tazminatı" olarak adlandırılır ve belli bir süre çalıştıktan sonra ücretinin bir parçası olarak ödenen bir ücrettir.
- 02:44Kıdem Tazminatı Sisteminin Değiştirilmesi
- İşverenler işgücü maliyetlerini aşağı çekmek istiyorlar ve kıdem tazminatını kendi arasında bir maliyet olarak görüyorlar.
- Kıdem tazminatının ortadan kaldırılması, işgücü maliyetlerini düşürerek artı değer oranını yükseltmek ve karlarla kar katmayı amaçlamaktadır.
- Kıdem tazminatı aynı zamanda işçiler arasında bir iş güvencesi olarak görülür ve işverenler bu tazminatı ortadan kaldırarak işçileri kolaylıkla işten çıkarabilmek istemektedir.
- 05:29Sermaye Sınıfının Bakış Açısı
- AKP döneminde de gündeme gelen kıdem tazminatı, işlerin yüzde seksen-yüzde doksanının kıdem tazminatından yararlanmadığı gerekçesiyle topluma sunulmaktadır.
- Sermaye sınıfı, kıdem tazminatını işgücü maliyetlerinin düşürülmesi önünde hiçbir engel olmadan karlarına kar katabilmek için bir engel olarak görüyor.
- Türkiye'de işgücü maliyetlerinin toplam maliyetler içerisindeki oranı çok düşük olup, Almanya'da bazı iş kollarında %50-60 iken Türkiye'de %10'ların altında, bazı iş kollarında %3-5'lerde bulunmaktadır.
- 07:44İşçilerin Durumu ve Direniş
- Kıdem tazminatı konusu 12 Eylül faşizmi döneminden beri gündemde olan, zaman zaman hükümetler tarafından ve sermaye çevrelerinin örgütleri tarafından gündeme getirilen bir konudur.
- Makro Market örneğinde, konkordato sürecinden sonra 6500 işçinin çalıştığı ve 250 mağazanın olduğu tüm mağazalar kapandı ve işçiler tazminatlarını alamadı.
- Uzay Makine işçileri ve Realmarket işçileri de benzer şekilde kıdem tazminatları için mücadele etmektedir.
- 11:20İşverenlerin Hileli İflas Stratejileri
- İstinaf makinesi dahil olan bir iş, mücadelenin etkisiyle iflas yerine 60 ay süreyle konkordato sürecinin borçların ödenmesine kadar uzatılmasına karar verildi.
- Realmarketler 2014 yılında Metro Grup tarafından Beğendi'ye devredildi ve konkordato süreci başladı, ancak iflas kararı verildi ve 700 civarında işçi tazminatlarını alamadı.
- İşverenlerin hileli iflaslar ve konkordato süreciyle işçilerin tazminatlarının gasp edilmesi gündemde, sendikaların ise bu sürece seyirci kalması eleştiriliyor.
- 13:00Kıdem Tazminatı Fonu Tartışması
- Kalkınma planı meclise geldikten sonra Berat Albayrak, kıdem tazminatında reforma gidilecek açıklaması yaptı ve bu telaşın altında hazineyi doldurma motivasyonu olabileceği sorgulanıyor.
- Türkiye'de işsizlik fonu var ancak 6 ay çalışma şartı olmasına rağmen bu fon her tarafta kullanılıyor.
- Nisan ayında Berat Albayrak, yeni ekonomik programı açıklarken kıdem tazminatı fonu kurulacağını ve bunu bireysel emeklilik sistemi ile entegre yapacaklarını belirtti.
- 15:13Güney Kore Modeli ve Türkiye'deki Durum
- Güney Kore'de kıdem tazminatı sadece iki koşulda ödeniyor: hasta olup hastanede yatıldığında emeklilik ikramiyesi alınıyor veya bina/ev alırken.
- Güney Kore'de 65 yaş üzeri yoksulluğun en yüksek olduğu üçüncü ülke olmasına rağmen, gayri safi milli hasıla içinde kamu emeklilik harcamaları en altta (%3 civarında) bulunuyor.
- Türkiye'de kamu harcamalarının gayri safi milli hasıla içindeki payı %11 civarında, bu da Güney Kore'ye göre çok daha yüksek.
- 17:31Sermaye Çevrelerinin Esnekleştirme İstekleri
- Sermaye çevreleri, yapılan esneklik sistemlerini yeterli bulmuyor ve bu konuda esnekleştirme tartışmalarını tekrar gündeme getiriyor.
- Yatırım Ortamını İyileştirme Koordinasyon Kurulu, kıdem tazminatını tekrar hükümete kaldırılmasını önermiş.
- Onbir Kalkınma Planı ile birlikte iş hukukundaki düzenlemeleri içeren altı önemli karar önümüzde olabilir.
- 19:08İş Yasasında Değişiklikler
- 4857 sayılı yasanın 11. maddesi belirli süreli işleri tanımlarken, bu işlerin bir defaya mahsus yapılabilir ve zincirleme olamayacağını belirtirken, önerilen değişikliklerle altı ay geçmek üzere dört kere uzatılabilir.
- Telafi çalışması süresi iki aydan altı aya kadar uzatılacak ve cumartesi günleri de dahil olmak üzere telafi çalışması yapılabilecek.
- Deneme süresi iki aydan altı aya çıkartılacak, böylece altı ay sonunda işçiyi hiçbir şekilde tazminat dışında hiçbir şey ödemeden kapının önüne koyabilecek.
- 21:15Denkleştirme Süresi ve Çalışma Saatleri
- Denkleştirme süresi (çalışma sürelerini haftanın belirli günlerine dağıtmak) ortalama iki aylık süre iken dört aya çıkartılacak ve bu süre işçinin onayı alınmadan yapılabilir.
- İşçinin günlük çalışma süresi onbir saate kadar çıkarılabilir, bu da ayda altmışaltı saate kadar çalışabilme imkanı sağlar.
- Sermaye çevrelerinin zorunlu istihdamı (engelliler, eski hükümlüler ve terör mağdurları için) kaldırılacak, bu durumda para cezası ödenerek bu yükümlülük yerine getirilmeyecek.
- 23:25İş Davaları ve İş Güvenliği
- İş davalarında zaman aşımı süresi beş yıldan bir yıla indirilecek, böylece bir yıl içinde müracaat etmezse tüm haklarını kaybedecek.
- İş güvenliği mevzuatının yumuşatılması ve esnekleştirilmesi gibi değişiklikler öneriliyor.
- Sendikaların bu konuda ciddi çabaları gerekiyor, özellikle yatırım ortamının iyileştirilmesi konusunun mikro ölçekten çıkıp makro ölçekte ele alınması ve kamuoyunu etkilemesi gerekir.
- 26:23İşçi Sınıfına Yönelik Saldırılar
- İşçi sınıfına yönelik saldırıların boyutunun giderek arttığı bir süreçten geçiyoruz; kıdem tazminatının ortadan kaldırılması, bireysel emekliliğin zorunlu hale gelmesi ve çalışma yaşamında esneklik getirme düzenlemeleri.
- Tüpraş'ta Yüksek Hakem Kurulu tarafından yapılan toplu sözleşme uyuşmazlığında, işlere verilen zam oranı birinci altı ay yüzde beş, ikinci altı ay yüzde dört olup ortalaması yüzde sekizvirgülaltmışbeş'e geliyor.
- Yüksek Hakem Kurulu'nun işi düşmanlığına karşı Koç Holding'in taleplerinin beklentilerini aşan bir yaklaşımla gösterdiği halde, sendikal hareket sessiz kaldı ve Türk-İş yönetiminin açıklaması bile yapılmadı.
- 30:31AKP İktidarının Kırılması ve Sendikaların Tepkisi
- AKP iktidarı siyasi olarak bir kırılma yaşıyor ve sendikaların bu duruma duyarsızlığı sermaye sınıfı açısından avantaj sağlıyor.
- Türkiye'deki siyasi süreçte AKP iktidarının yaşadığı kırılma, toplumsal muhalefete bağlı olarak önümüzdeki süreçte odaklanılabilir.
- İşçi sınıfı örgütleri ve sendikaların bu konuda ses çıkarması ve tepki göstermesi durumunda, meclise geri dönmenin imkanı olabilir.
- 31:46Real Market Direnişi ve Sendika Tepkisi
- Real Market sürecinde Teskopi Sendikası iflas noktasına geldi ve hukuki yardım yapmadı, bu durumda diğer sendikalar müdahale etti.
- Diskobar Sosyal Sendikası, Metro Grubu'nun sorumluluğunu reddettiği için eleştirildi, ancak 1475 sayılı yasanın 14. maddesine göre eski işveren her ne surette olursa olsun sorumludur.
- Muğla'da 355 günlük, Şanlıurfa'da 257 günlük ve Eskişehir'de 255 günlük devam eden direnişler var, toplam 70 civarında işçi sendikaya üye olduğu için işten çıkarıldı.
- 35:34Disk Yönetiminin Tepkisi ve Eleştiriler
- Disk yönetimi, son dönemdeki dirençler içerisinde en fazla baskıyla karşı karşıya kalan ve en fazla zorluklara rağmen direnişin devam ettiği bir durumda duyarsız kaldı.
- Makro Market'te devam eden direnişte Disk yönetimi duyarsız kaldı ve "üç maymun oynamaya" devam etti.
- Kayseri'de her hafta Makro Market işçileri sendikanın önlüğünde eylem yapıyor, Şanlıurfa'da ise 257 günden beri devam eden bir direniş var.
- 37:30Sendikal Hareketin Durumu ve Sarı Sendikacılık
- Sendikal hareketin içinde bulunduğu durum, Disk yönetiminin turnusol görevi üstlendiği bir durum olarak değerlendiriliyor.
- Türkiye'de Real Market direnişinin önemli bir yönü, AVM'leri eylem alanına dönüştürmesi ve Med Markt'ta eylemler yapması.
- Sarı sendikacılık, işlerin bu tür olan bitene karşı tepki göstermeme durumunu ifade ediyor ve işçi sınıfının ne için var olduğu sorusu gündeme geliyor.
- 40:18İşçi Sınıfının Bölünmüşlüğü
- İstanbul Havaalanı'nda yaşanan işçi direnişinde dört-beş farklı inşaat iş kolundaki sendika ayrı ayrı örgütleniyordu.
- İşçi sınıfının bölünmüşlüğü ve parçalanmışlığı en büyük sorun olarak belirtiliyor.
- Sermayenin geniş çaplı saldırısı karşısında bazı noktalarda yan yana durmanın daha elzem olduğu vurgulanıyor.
- 41:21Sendika İlişkileri ve Eleştiriler
- Türk Metal ve Birleşik Metal'in ortak protokol imzalaması, sermaye karşısında bir karşı cephe oluşturmak açısından önem taşıyor.
- Siyasi düşüncelerin ön plana geçtiği, dar çekişmelerin olduğu ortam emekçileri daha çok bölüyor.
- Türk-İş yönetimi, devam eden direnişler karşısında duyarsız kalıyor ve kıdem tazminatının gasp edilmesine yönelik saldırılar karşısında tutum alamıyor.
- 44:32Sendika Yönetiminin Sorumluluğu
- Disk yönetimi, Türkiye'deki sınıf hareketinin belirleyici bir rolü vardı ve Disk'in Mayıs'ta aldığı tutum tüm sendika hareketini etkiliyor.
- Türk-İş yönetimi ve Hak-İş yönetimi, AKP'nin arka bahçesi olmuş ve siyasi iktidarın, işverenlerin beslenen bir yapıya dönüşmüş.
- Sendikaya karşı eleştiri yaparken, içinde bulunduğu sendikayı eleştirerek ve toleransla yapmak gerektiği vurgulanıyor.
- 48:19Ortak Mücadele Çağrısı
- İşçi sınıfına yönelik saldırıların yoğunlaştığı bir süreçte tüm işçi örgütlerinin ortaklaşa örgütlü bir mücadele sürecine girmesi gerekiyor.
- Tüm işçi sınıfına ve onların adına mücadele eden sendikaları, konfederasyonları bu tarihi sorumluluğa çağrılıyor.
- Eleştiriler bir yana bırakılarak ortak bir mücadeleye girmek gerektiği vurgulanıyor.