Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir hukuk semineri formatında olup, profesör, avukatlar ve lojistik uzmanları tarafından sunulan taşıma hukuku konulu bir eğitim oturumunu içermektedir. Katılımcılar arasında Avukat Erdem Taş, Avukat Ahmet Erhan ve Msc Gemi Acenteliği'nden bir uzman bulunmaktadır.
- Seminer, farklı taşıma türlerinin (karayolu, demiryolu, havayolu ve denizyolu) uygulanacak hukuki kurallarını detaylı olarak ele almaktadır. CMR, CIM, Montreal Sözleşmesi gibi milletlerarası taşıma sözleşmeleri, karma taşıma sözleşmeleri, konşimento belgeleri, sorumluluk sınırları, bildirim süreleri ve zamanaşımı kuralları gibi konular incelenmektedir. Ayrıca, Brüksel Antlaşması, Incoterms ve taşıma işleri organizatörlüğü taslak yönetmeliği gibi güncel hukuki konular da tartışılmaktadır.
- Seminerde teorik bilgilerin yanı sıra, Und Adriyatik gemisi kazası ve Düsseldorf-Rotterdam-İzmir-Manisa taşıma örneği gibi pratik uygulamalar üzerinden taşıma hukukunun nasıl işlediği açıklanmaktadır. Etkinlik, soru-cevap oturumu şeklinde ilerlemekte ve bir sonraki hafta Cüneyt Süzel ve Türkay Özdemir'in katılımıyla devam edeceği belirtilmektedir.
- 00:05Taşıma Hukukunda Uygulanacak Kurallar
- Milletlerarası sözleşmede hüküm yoksa veya iç taşıma olduğu için doğrudan Türk hukuku uygulanacaksa hangi kurallar uygulanacağına dair bilgiler verilecektir.
- Karayolu taşımalarda Ticaret Kanunu'nun 850-893 maddeleri uygulanır ve bu hükümler taşıma hukukunun genel hükümleri niteliğindedir.
- Türk taşıma hukukunun genel hükümleri CMR (Kara Taşımacılık Sözleşmeleri Hakkında Karayolu Taşımacılık Sözleşmeleri Hakkında Sözleşme) doğrultusunda hazırlanmıştır.
- 01:56Demiryolu Taşımalarda Uygulanacak Kurallar
- Demiryolu taşımalarda 1872 tarihli bir işletme nizamnamesi halen yürürlüktedir ve bu nizamname 1870 tarihli Alman işletme nizamnamesinden tercüme yoluyla hazırlanmıştır.
- Ticaret Kanunu 852 maddesinde "demiryolu, denizyolu ve havayolu taşımalarına ilişkin özel hükümler saklıdır" denilerek işletme nizamnamesinin öncelikle uygulanacağı belirtilmiştir.
- Ulaştırma Bakanlığı'nın müracaatı sonucu Ticaret Kanunu tasarısına "demiryolu" sözcüğü eklendi ve işletme nizamnamesi hala yürürlükte kalmıştır.
- 03:54Hava ve Deniz Taşımalarda Uygulanacak Kurallar
- Hava yolunda 1983 tarihli Sivil Havacılık Kanunu bulunmaktadır ve bu kanun kamu hukuku ögeleriyle başlayıp idare hukuku üzerinden özel hukuka gelerek tamamlanmıştır.
- Sivil Havacılık Kanunu'nda uygulanacak kuralların sıralaması belirtilmiştir: önce Sivil Havacılık Kanunu, sonra Montreal Sözleşmesi, son olarak Ticaret Kanunu'ndaki genel hükümler uygulanacaktır.
- Denizyolunda Ticaret Kanunu'nda Lahey-Vispi sistemi (Brüksel Sözleşmeleri) doğrultusunda geniş kapsamlı bir düzenleme bulunmaktadır.
- 06:51Karma Taşıma Sözleşmesi
- Karma taşıma sözleşmesi, kombine taşıma, multi model taşıma veya değişik tür araçlarla taşıma gibi farklı terimlerle ifade edilen, tek sözleşme uyarınca en az iki değişik tür araç ile yapılan taşımadır.
- Karma taşıma sözleşmesinde önemli sorun, tek sözleşme uyarınca yapılan taşımaların hangi kurallara tabi tutulacağıdır.
- Ticaret Kanunu 902 maddesine göre, tek sözleşmeyle en az iki değişik tür araç ile yapılan taşımada, her bir araç için ayrı sözleşmeler yapılsaydı farklı hükümler uygulanacaktı.
- 11:42Farklı Taşıma Türlerinde Kurallar Arasındaki Farklılıklar
- Deniz taşımasında konişmento, diğer taşıma türlerinde taşıma senedi veya yük senedi düzenlenir.
- Taşıma kesitleri arasında sorumluluktan kurtuluş halleri farklıdır; örneğin deniz yoluyla taşıma sırasında yangın zararından sorumsuzluk söz konusudur.
- Gizli hasarın bildirim süresi taşıma türüne göre değişmektedir: kara ve demiryolu taşımalarında 7 gün, hava taşımalarında 14 gün, denizyolu taşımasında 3 gün.
- 14:06Sorumluluk Sınırları ve Zamanaşımı
- Taşıyıcının ödeyeceği tazminat sınırları taşıma türüne göre farklıdır: kara taşımalarında kilogram başına 8,33 SDR, demiryolu ve havayolu taşımalarında 17 SDR, deniz taşımalarında 2 SDR, işletme nizamnamesinde 54 kuruş.
- Zamanaşımı süresi taşıma türüne göre değişmektedir: kara ve demiryolu taşımalarında 1 yıl, pervasızca hareket durumunda 3 yıl; demiryolu taşımalarında pervasızca hareket durumunda 2 yıl; hava ve deniz taşımalarında hak düşürücü süre olarak hava taşımasında 2 yıl, denizde 1 yıl.
- Tek bir sözleşme içinde birden çok taşıma türü bir araya getirildiğinde hangi kuralların uygulanacağı konusunda büyük problem yaşanmaktadır.
- 18:49Milletlerarası Sözleşmelerin Çözümleri
- Milletlerarası özel hukuk kanununda öncelikle milletlerarası sözleşmelere bakılacaktır.
- Demiryolu Taşıma Sözleşmesi'nde (CIM) tamamlayıcı taşıma kavramı vardır; örneğin demiryolu taşıma senedi uyarınca belirlenen noktaya kadar demiryolu ile taşınan yük, son noktada karayolu ile tamamlanırsa bile tüm taşıma demiryolu hukuku kapsamında değerlendirilir.
- Havayolu Taşıma Sözleşmesi'nde (Montreal) havalimanı dışındaki tamamlayıcı taşımalar için hava hukuku hükümleri uygulanır, ancak zararın meydana geldiği taşıma kesrinin kurallarının uygulanması için ispat edilebilir.
- 24:14CMR'nin İkinci Maddesi ve Uygulaması
- CMR'nin ikinci maddesi, kamyonun farklı taşıma araçlarında (gemide, demiryolu) taşınması durumunda sorumluluk kurallarını belirler.
- CMR'nin ikinci maddesinde, eğer zarar gemide veya demiryolu aracında meydana gelmiş, taşıyıcının kusuru yok ve deniz yolu taşıma için ayrı bir sözleşme varsa, deniz yolu taşıma kuralları uygulanır.
- Und Adriyatik adlı RO-RO gemisi kazası Türkiye ve Almanya'da davalar açılmış, Almanya'daki mahkeme CMR 2 çerçevesinde deniz yolu taşıma hükümlerini uygulamıştır.
- 29:40Ticaret Kanunu'nun Çözümü
- Ticaret Kanunu, CMR veya diğer özel hükümler uygulanamadığında, taşıma hukukunun genel hükümlerini (kara taşıma tabanlı) uygulamayı öngörmektedir.
- Genel hüküm çerçevesinde sorumluluk sınırı 8,33 özel çekme, gizli ayıplarda bildirim süresi 7 gün, zamanaşımı süresi 1 veya 3 yıldır.
- Zararın nerede meydana geldiği ispat edilebiliyorsa, o taşıma kesidinin özel kuralları uygulanır; ispat edilemiyorsa genel hüküm uygulanır.
- 35:32Zarar Bildirimi ve Zamanaşımı
- Zarar bildirimi için taşıma hukukunun genel hükümleri veya somut taşıma kesidinin hükümleri kullanılabilir, ayrıca son taşıma ayağına ilişkin kurallar da uygulanabilir.
- Zamanaşımı süresinde zararın nerede meydana geldiği bilinse bile, karma taşıma sözleşmesi için 1 veya 3 yıllık (pervasızca hareket ve kast halinde) tek zamanaşımı süresi uygulanır.
- Zamanaşımı süresinin başlangıcı, yükün teslim edilme anıdır.
- 37:31Karma Taşımalarda Sözleşme Uygulaması
- Karma taşımalarda tek bir sözleşme uyarınca birden çok araçla kesintisiz taşıma yapıldığında, önce milletlerarası sözleşmeler araştırılır.
- Milletlerarası sözleşmede özel hükümler bulunmazsa, Ticaret Kanunu uyarınca çözüm bulunur.
- Zararın nerede meydana geldiği biliniyorsa o taşıma kesidine uygulanan kurallar, bilinmiyorsa taşıma hukukunun genel hükümleri esas alınır.
- Zamanaşımı süresi bakımından her ihtimalde kara taşımalarında uygulanan bir ila üç yıllık zamanaşımı süreleri uygulanır.
- 40:43Multimodal Taşımalarda Sözleşme Belgeleri
- Karma taşımaları düzenleyen 1980 tarihli bir milletlerarası sözleşmesi vardır, ancak henüz yürürlüğe girmemiştir.
- Türkiye, Hamburg kurallarına uzak durduğu için bu karma taşımalara ilişkin milletlerarası sözleşmeye de dokunmamıştır.
- Karma taşımalarında Konşimento belgesi kullanılmaktadır ve bu belge hem karma taşıma sözleşmesinin ispatını sağlar hem de üç etki (makbuz, borç senedi, emtia senedi) taşıyabilir.
- 43:40İncoterms ve Taşıma Sözleşmeleri
- İncoterms, satıcı ile alıcı arasındaki sözleşmeye ilişkin standart şartlardır, taşıma sözleşmesi ile doğrudan ilgisi yoktur.
- İncoterms'in taşıma sözleşmesine doğrudan işlenmesi çok nadir görülür, ancak satıcı ve taşıyan aynı kişi ise düşünülebilir.
- Akreditif numaraları ve fatura numaralarının Konşimento'ya işlenmesi yaygındır, ancak bu durum taşıyanların sorumluluğunu sınırlandırma hakkını zedeleyebilir.
- 48:38Hasar Tespiti ve Uygulanan Kanun
- Multimodal taşımalarda hasarın nerede meydana geldiği tespit edilemiyorsa, CMR'den Türk Ticaret Kanunu'na aktarılmış olan kurallar uygulanır.
- CMR rejimi uygulama alanı bulur ancak ticari işlenmiş haliyle uygulanır.
- 49:43Deniz Taşımacılığı ve Konşimento Uygulaması
- Deniz taşımacılığında konşimento uygulaması kapsamında esas işyeri belirlenirken, konşimento ön yüzünde sağ alt köşede kimin borçlandığına dair ibare olduğu yerin esas işyeri olarak kabul edilir.
- Multimodel taşıma, birden çok farklı taşıma aracıyla yürütülmüş olan taşımayı ifade ederken, intermodal taşıma ise kalan halleri kapsar.
- Roro (Roll-on/Roll-off) taşımalarında, yüklerin hiçbir şekilde indirilmediği durumda, milletlerarası sözleşmelerde özel hüküm varsa o uygulanır, yoksa Ticaret Kanunu'ndaki genel hükümler geçerlidir.
- 54:04İnkoterms ve Taşıma Sorumlulukları
- İnkoterms (International Commercial Terms), uluslararası alıcıyla satıcı arasındaki ilişkileri kurallar bütünü haline getirir ve farklı taşıma yöntemlerine göre değişik versiyonlar sunar.
- İnkoterms, taşıyıcıyı doğrudan bağlamaz, ancak taşıma belgelerinde İnkoterms yazılıysa, taşıyıcının bu belgeleri bildiği varsayılır.
- Ex Works (EXW) gibi İnkoterms uygulamasında, malın yüklenmesi ithalatçıya ait olabilir ve yükleme, istifa ve nezaret yükümlülüğü sigortalı ile taşıyıcı arasında paylaşılabilir.
- 59:15Karma Taşıma ve Hukuki Uygulama
- Karma taşıma durumunda önce milletlerarası sözleşmeye bakılır, özel hüküm yoksa Ticaret Kanunu'ndaki genel hükümler uygulanır.
- Ticaret Kanunu'ndaki çözüm çerçevesinde hakim taşıma (en uzun taşıma kesidi) dikkate alınmaz, en kısa taşıma kesidi olan kara taşımasının kuralları taşımanın tamamına uygulanır.
- Deniz taşımasının uygulanacağı durumlar, zararın doğrudan deniz taşıması sırasında ve deniz taşıması vesilesiyle meydana gelmesi durumunda değerlendirilir.
- 1:01:16Brüksel Antlaşması ve Hasar İntikali
- 1924 tarihli Brüksel Antlaşması'nın Yargıtay kararlarında pek dikkate alınmadığı belirtilmiştir, ancak özel bir sebep açıklanmamıştır.
- Yükleten kişi taşıyıcıya malları teslim ederken araya istif firmaları girebilir, bu durumda hasarın kimden çıktığı konusunda çözüm getirilmesi gerekir.
- 1:01:57Zilyetlik ve Sorumluluk
- Hasarın geçişi ve gemi açısından sorumluluğun başlangıcı için ortak payda, zilyetliğin geçtiği andır.
- İncoterms yorum kuralına göre, gemiye yükleme tamamlanmışsa ve yük geminin ambarına girmişse, zilyetlik geçmiştir.
- İstif firmalarının sorumluluğunu belirlemek için faturaların kim tarafından ödendiğine bakılmalıdır.
- 1:03:32Brüksel Sözleşmesi ve Yargıtay Uygulaması
- 1924 tarihli Brüksel Sözleşmesi'nin hükümleri önceki Ticaret Kanunu'na aynen işlenmişti, bu nedenle Ticaret Kanunu ile Brüksel Sözleşmesi arasında pek fark ortaya çıkmıyordu.
- Sorumluluk sınırları bakımından önemli bir fark ortaya çıktı: Ticaret Kanunu'ndaki sınır düşük, Brüksel Sözleşmesi'ndeki sınır ise son derece yüksekti.
- Yargıtay, alışkanlık ve kolaylık nedeniyle Brüksel Sözleşmesi yerine Ticaret Kanunu hükümlerini uygulamaya devam etmiştir.
- 1:05:43Milletlerarası Sözleşmelerin Uygulanması
- Türkiye Cumhuriyeti bir milletlerarası sözleşmeye kendi özgür iradesiyle katılmışsa, bu sözleşmeyi uygulamak zorundadır.
- Somut bir uyuşmazlıkta sözleşmenin uygulanmaması, Anayasa 90. maddesinin ihlali niteliğindedir ve Anayasa Mahkemesi'ne başvurulabilir.
- Milletlerarası sözleşmelerin uygulanmaması, Türkiye'nin uluslararası kuruluşlarda bulundurduğu teminatlara zarar verebilir.
- 1:07:54B/L (Billof Lading) ve Konşimento
- B/L (Billof Lading) mülkiyeti temsil eder ve bazı durumlarda negocible (tedavül edilebilir) olmayabilir.
- FOB satışta alıcı, yükün kendisine gelmesini istediğinden negocible bir konşimento istemeyebilir.
- CIF satışta konşimento'nun tedavül edilmesi beklenir ve her iki durumda da konşimento'nun arkasına kaşe ve imza atılması gerekir.
- 1:11:31FIOS Kaydı ve Sorumluluk
- FIOS kaydı, masrafların ve sorumlulukların kime ait olduğunu bildiren bir kayıt olup, fiilen o kayda uygun hareket edilip edilmediğini faturayı inceleyerek tespit edebiliriz.
- Konşimento'da FIOS kaydı olsa bile taşıyan şirketinin parasını ödemiş olabilir, bu durumda FIOS kaydının aksine bir uygulamaya gidilmiş demektir.
- FIOS kaydı kararlaştırılmışsa, mutlak surette istif şirketinin faturası yükletene kesilmiş ve yükleten onun parasını ödemiş olacaktır.
- 1:12:32Taşıma Sözleşmesi ve Fiillerin Önemi
- Taşıma sözleşmesinde kayıtlar tarafların tabi olmak istedikleri düzeni gösterir, ancak fiilen gerçekleşen durum sözleşmedeki düzenden farklı ise fiili gerçekleşeni esas almak gerekir.
- Fi'sun kayıtlı olmasına rağmen taşıyanın masrafları üstlenmesi durumu nadir görülür.
- Konşimento (taşıma evrakı) esas alınır, ancak navlun sözleşmesi tarafları kural olarak sözleşmenin hükümleriyle bağlıdır.
- 1:15:18Taşıma İşleri Organizatörlüğü Yönetmeliği
- Ulaştırma Bakanlığı, Taşıma İşleri Organizatörlüğü Taslak Yönetmeliği üzerinde çalışıyor, ancak bu düzenlemeye üst mevzuatta (Kanun, TTK, SMR) yer verilmemiştir.
- Ticaret Kanunu "taşıma işleri komisyoncusu" terimini kullanırken, yeni yönetmelik taslağında "taşıma işleri organizatörü" terimi kullanılmış ve ikisinin eş anlamlı olduğu belirtilmiştir.
- Yönetmelik taslağında terim çeşitliliği eleştirilse de, bakanlık geniş yetki çerçevesinde bu düzenlemeyi yapabileceğini kabul etmektedir.
- 1:18:30Taşıma İşleri Organizatörü ve Komisyoncusu Arasındaki Fark
- Taşıma işleri organizatörü, ücretin tamamını üstlendiği zaman esas taşıyıcı gibi sorumlu olma ilkesinden yola çıkarak yeni bir ayrım getirilmiştir.
- Pratikte %99 oranında bu işleri yapan forwarderler organizatör tanımını daha çok benimsemiş, komisyoncular ise sadece taşıyıcı ve müşteriyi bir araya getiren kişiler olarak görülüyor.
- Yönetmelikte taşıma işleri komisyoncusunun alt kırılımla ikiye ayrıldığı ve ikisinin de TTK'daki tanıma hizmet ettiği mantığı vardır.