Buradasın
İşyerinde Mobbing ve Psikolojik Baskı Bilgilendirme Programı
youtube.com/watch?v=nKnxU_3mofIYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Kanal Otuzbeş'te yayınlanan "Serin Kariyer" programının bu bölümünde, sunucu, Çalışma Bakanlığı İş Başmüfettişi Süleyman Özman ve Avukat Rukiye Özkan Kaya konuk olarak yer almaktadır. Program, İzmir'den canlı yayın formatında sunulmaktadır.
- Programın ana konusu işyerinde mobbing ve psikolojik baskıdır. Mobbing kavramının tanımı, özellikleri, iş hukukundaki yeri, nedenleri ve mağdurların kim olduğu detaylı olarak açıklanmaktadır. Ayrıca mobbinge maruz kalan çalışanların ne yapması gerektiği, yazılı belgelerin önemi ve hukuk çerçevesinde kendini koruma tedbirleri gibi konular ele alınmaktadır.
- Program boyunca izleyicilerden gelen sorular yanıtlanmakta, mobbing şikayetlerinin nasıl işleneceği, Çalışma Bakanlığı'nın bu konudaki faaliyetleri ve mobbing davalarında ispat yükünün işverende olduğu son Yargıtay kararı açıklanmaktadır. Mobbing'in psikolojik ve fiziksel sağlık üzerindeki olumsuz etkileri, işverenlerin yasal yükümlülükleri ve mobbing'e karşı alınabilecek önlemler de programda ele alınan konular arasındadır.
- 00:04Mobbing Kavramı ve Tanımı
- Program, işyerinde psikolojik baskı (mobbing) konusunu ele alıyor ve Çalışma Bakanlığı İş Başmüfettişi Süleyman Özman ile avukat Rukiye Özkan Kaya konuk olarak yer alıyor.
- Mobbing, yabancı bir kelime olup kökü "mob" sözcüğünden gelmekte olup, Türkçe karşılığı olmamakla beraber çeşitli kabalıkları yapan bir kalabalık veya çete anlamına geliyor.
- Mobbing, işyerinde bir veya birden fazla kişinin sistematik bir şekilde sürekli ve belirli bir süreyi kapsayacak şekilde yaptığı, mağdurun kişilik değerlerine, mesleki durumuna ve sosyal ilişkilerine zarar vermeyi amaçlayan kötü niyetli, kasıtlı davranışlar bütünüdür.
- 02:37Mobbingin Özellikleri
- Mobbing için kasıtlı olması, belirli bir sistematiği içerisinde sürekli ve düzenli olarak yapılması gerekiyor; doktrinde genel kabul görmüş süresi altı ay içerisinde her hafta belirli aralıklarla tekrarlanması gerekiyor.
- Mobbing işyerinde gerçekleşmeli, üstler tarafından astlara uygulanabileceği gibi eşit hiyerarşik yapıdaki kişiler tarafından birbirlerine uygulanabilir, nadir olarak astlardan üstlere doğru da yapıldığı görülmektedir.
- Mobbing sistematik, süreklilik kazanmış, kasıtlı, yıldırma, pasivize etme ve mağduru işten uzaklaştırma amacında olmalı ve sonuçta mağdurun kişiliğinde, mesleki durumunda ve sağlığında zarar ortaya çıkarmaktır.
- 04:54Mobbingin Kaynakları ve Etkileri
- Mobbingin kaynakları işten kaynaklanan sebepler, mobbing uygulayıcılarının psikolojilerinden kaynaklanan sebepler olabilir; bazen "gıcık oluyorum" demek bile mobbingin başlaması için yeterli olabilir.
- Mobbing uygulayıcılarının genel özelliklerinden biri kişilik anlamında zayıf kişiler olabilmektir ve zorbalıkla, sertlikle iş yaptırmayı benimsemiş yöneticiler olabilir.
- Mobbingin amacı genellikle mağduru işten çıkarmak veya istifaya zorlamaktır, ancak çalışanlar genellikle ekmek parası derdinden dolayı istifa etmekten kaçınabilirler.
- 06:24Mobbing ve İş Hayatı
- Her işyerinde ufak tefek uyumsuzluklar, fikir ayrılıkları ve çatışmalar olabilir, ancak mobbing olması için bir eylemin olmazsa olmaz özellikleri vardır: bir süreç olmalı ve en az altı ay devam etmelidir.
- Mobbingin sürekli tekrarlanması gerekiyor; altı ay boyunca haftada en az bir defa bu davranışa maruz kalınabilir.
- Mobbing bir algılama biçimidir; bazı insanlar için patronun davranışları sorun olmayabilirken, bazı çalışanlar için kişilik haklarının ihlali demektir.
- 08:25Mobbingin Nedenleri ve Etkileri
- Kurumlardaki mobbing uygulamalarının en büyük sebebi iletişim kanallarının kapalı olması, kapalı odalar ve kapalı kapılar ardında kararlar alınmasıdır.
- Kurum yöneticilerinin genellikle liyakatle gelmemiş olması, bazı çalışanlarda hastalıklı kaygılar uyandırabilir.
- Mobbing uygulanan mağdurlar genellikle kurum kurallarına bağlı, çalışmayı zevkle ve şevkle yapan insanlardır; bunların önünü kapatmak ve geleceğini engellemek için yapılan davranışlar işveren için büyük bir kayıptır.
- 09:44İşveren ve Mobbing
- Mobbing davalarında genellikle çalışan işverene dava açar, ancak işveren de bir mağduru olabilir.
- Borçlar Yasasındaki son düzenlemeye göre işverenin sorumluluğu, sözleşmeye aykırılıktan kaynaklanan sorumluluktur ve çalışanın kişilik haklarına saygı göstermek ve korumaktır.
- İşveren için işyerinde mobbing uygulanmaması iş güvenliği açısından, işin rahat yürümesi açısından ve iş gücünün artması açısından büyük bir avantajdır.
- 11:15İşyerinde Mobbing ve Uluslararası Bağlantılar
- Uluslararası şirketlerle bağlantılı çalışan firmalarda, uluslararası şirketler bağlantı kurmadan önce iş yerinde iş güvenliği, işçi sağlığı ve mobbing uygulanıp uygulanmadığını kontrol ediyorlar.
- Mobbing uygulanan iş yerlerinde uluslararası bağlantılar genellikle kurulamıyor.
- 11:41İzleyici Sorusu
- Mustafa Akgün, Bursa'da yaşayan bir izleyici, kurumsal bir firmada yaklaşık bir senedir çalışmakta ve işe başvurduğu pozisyonun dışında, vasıfsız bir diploma gerektirmeyen bir bölümde görevlendirildiğini belirtiyor.
- Mustafa, yönetici tarafından küçük laflarla aşağılanıyor ve arkadaşlarının önünde küçük düşürüldüğünü ifade ediyor.
- Mustafa, ekmek parası için çalıştığı için istifa edemeyeceğini ve yaşadığı durumun adaletsizlik mi yoksa mobbing mi olduğunu sorguluyor.
- 14:14Mobbing Durumunun Değerlendirilmesi
- Mustafa'nın durumunda, işe girişte yaptığı iş sözleşmesinde tanımı yapılan işin dışında başka işlere verildiği anlaşılıyor.
- 4857 sayılı yasada çalışma koşullarında değişiklik ve iş sözleşmesinin fesih başlıklı maddede, işverenin çalışma koşullarındaki esaslı değişikliği işçi yazılı olarak bildirmek ve işçinin yazılı kabulünden sonra ancak yapabileceği belirtiliyor.
- İşçinin yazılı kabul yapmadığı takdirde eski şartlarla devam etmesi gerekir, ancak Mustafa işsizlikte nerede iş bulacağı endişesiyle bu hakkını kullanamamış.
- 15:38Mobbing Durumunda Alınabilecek Tedbirler
- Mobbing durumunda işten ayrılıp haklı fesih nedeni olarak kıdem tazminatı talep edilebilir.
- Mustafa'nın bir yıldır çalıştığı için kıdem tazminatı hakkı var ve manevi tazminat talep edebilir.
- Bakanlığın kurduğu Alev 170 servisine başvurarak psikolojik destek alabilir ve şikayetinin işyerinde incelenmesini talep edebilir.
- 16:38Mobbingin Özellikleri
- Mobbingin bir süreç olması ve belirli unsurları içermesi gerekiyor.
- Mobbing kapsamında yapılan hiçbir işin beğenilmemesi, her davranışta kusur bulunması, aşağılanma, isim takma, alay edilme, hakaret edilme ve şiddete varan davranışlar gösterilebilir.
- İşyerinde dışlanma, toplantılara çağrılmama, çağrılmadığınız toplantıda alınan kararlardan sorumlu tutulma, aşırı iş yüklenmesi veya görev alanının daraltılması da mobbing kapsamına girer.
- 20:16Mobbing Durumunda Alınması Gereken Tedbirler
- Mobbing'in ispatı en zor olan konulardan biri olduğu için işlemlerin mümkün olduğunca yazılı yapılması gerekiyor.
- Mobbing uygulayıcısının kastı belli olduğu için, direkt yazılı emir istemek yerine, konuyu anlamamış gibi yöneticisine mail atıp açıklama rica etmek daha ılımlı bir yöntem olabilir.
- Mobbing maruz kalan bir çalışanın ilk yapması gereken sinirlenmemek, hukuk çerçevesinde kendini koruma tedbirleri almak ve psikolojik baskı durumunda psikoloji uzmanından ve hukukçudan görüş almak.
- 22:46Mobbing Tanıma ve İlk Adımlar
- Mobbing olup olmadığını tespit etmek için kişinin kendisine uygulanan olayın süreklilik gerektirip gerektirmediğini değerlendirmesi gerekiyor.
- Mobbing ile karşılaşan bir çalışan günlük tutmalı ve başına gelen olayları not almalı, bu ileride yargı yoluna başvurması gerektiğinde ispat kolaylığı sağlayabilir.
- Günlük tutarken ilkokul günlükleri gibi değil, ileride delil olarak kullanılabilecek unsurları içermesi gerekiyor.
- 24:29Mobbing Durumunda Alınması Gereken Önlemler
- Mobbing durumunu yakınlarına veya arkadaşlarına mail ile iletmesi önemli bir delil olur, ancak iş yerinde internet paylaşımları kontrol altında olduğu için işverence tespit edilirse aleyhine durum söz konusu olabilir.
- Mobbing uygulayan kişiye durumu bildirmeli ve "sizin şu davranışınızdan ben rahatsız oluyorum, lütfen bunu yapmayın" diyerek önlem alınmasını istemeli.
- Eğer mobbing uygulayan kişinin amacı mobbing yapmak değilse, bu davranışından vazgeçecektir ve olay kendiliğinden çözülecektir.
- 25:47İşçinin Hakarete Uğradığı Durum
- Bir muhasebeci çalışan iki buçuk yıl çalıştığı özel şirkette hakarete uğramış ve ayrılmış, maaşını beş-altı defa telefon ederek ve giderek alabilmiş.
- İşçinin çalıştığı şirketin çalışan sayısı otuzdan az olduğu için, şikayetçinin şikayetini çalışma bakanlığı iş müfettişleri değil, görevlendirilmiş memurlar tarafından denetleniyor.
- İncelemenin sonucunda olumlu çıkarsa, kıdem tazminatı ödenmesi gerektiği yolunda bir yazı işverene de gönderilecek, ancak bu bir idari inceleme olduğu için yaptırımı bulunmamakta.
- 29:39Mobbing Durumunda İşçinin Hakları
- Mobbing nedeniyle kendiliğinizden istifa etmiş dahi olsanız işçilik alacaklarınız ve işçilik haklarınıza hak kazanıyorsunuz.
- Mobbing nedeniyle istifa eden kişi, kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı gibi tüm işçilik alacaklarıyla birlikte ayrıca mobbingden doğan bir tazminatı da talep edebilir.
- Mobbing'in ispatı yönünden illiyet bağı kuralı var, yani yapılan hareketlerin birbiriyle bağlantısı olması gerekiyor.
- 30:32Mobbing Durumunda Alınması Gereken Son Adımlar
- Mobbinge maruz kalan bir çalışan önce günlük tutmalı ve arkadaşına bildirmeli, çözemezse durumu bir üst amire bildirmeli.
- İşveren, işçinin kişiliğini korumak zorunda olduğu için, işçiden gelen bu tür şikayetleri değerlendirmek, incelemek ve önlemek zorundadır.
- Mobbing durumunda asla intikam yoluna gitmemek, işyerinde mobbing yapan kişiden uzakta bulunmaya çalışmak ve belge toplamak gerekiyor.
- 32:37Mobbing Şikayetlerinin İşlenmesi
- Mobbinge uğrayan çalışanlar, bakanlığın kurduğu 170 hattına başvurarak psikolog desteği alabilir veya olay Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı müfettişleri tarafından incelenebilir.
- Kamu kuruluşlarından gelen şikayetler için 657 sayılı yasaya tabi çalışanlar için bakanlık yetkisi yoktur, bu şikayetler idari olarak soruşturulmalıdır.
- Hizmet akdi ile çalışan kişiler için bakanlık müfettişleri ivedilikle mobbing olaylarını yerinde incelemekte ve sonuca ulaştırmaktadır.
- 34:16Mobbing Denetimleri
- Çalışma Bakanlığı'nın başlı başına mobbing'e dayalı programlı bir denetimi yoktur, programlı denetimler bakanlığın onayıyla her yıl belirli sektörler baz alınarak yapılır.
- Programlı denetimlerde sadece mobbing değil, çalışma koşulları ile ilgili her türlü olay denetlenir ve işçiler arasında ayrımcılık yapılıp yapılmadığı kontrol edilir.
- Mobbinge uğradığını iddia eden işçinin şikayeti üzerine talebe bağlı olarak mobbing denetimleri yapılabilir.
- 35:44Mobbing Davalarında İspat Sorunu
- İş müfettişlerinin tuttukları raporlar mobbing davalarında delil olarak kullanılır, ancak mobbing davalarında en önemli sorunlardan biri ispat sorunudur.
- Son Yargıtay kararları ispat yükünün işverende olduğuna yönelik olmaya başlamıştır, çalışan mobbing olduğuna dair olguları ortaya koyuyorsa işveren mobbing olmadığını ispatlamak zorundadır.
- Mobbing mağdurlarının psikolojik bozukluklar yaşaması nedeniyle sağlık raporları (özellikle Adli Tıp Kurumu'ndan veya üniversite hastanelerinden) gereklidir.
- 37:34Mobbingin Fiziksel ve Psikolojik Etkileri
- Mobbing mağdurları önce olayı tanımlamaya çalışır, kendilerini ifade etmeye çalışır ancak engellenirler, sonra kendilerinden şüphe duymaya başlarlar.
- Mobbing mağdurlarının kişilikleri sarsılır, kendilerine duydukları güven yok olur, tansiyonları yükselir, kalp sıkışmaları olur ve kalp rahatsızlıkları meydana gelir.
- Mobbing sadece iş yaşantısını değil, aile düzenlerini de bozar, iş ilişkilerinde güvensizlik başlar ve intiharlara kadar varan sonuçlar doğurabilir.
- 39:20Yargıtay Kararı ve Sonuç
- Yargıtay 2013 yılı sonunda verdiği kararla, işyerinde mobbing uygulandığına dair kuşku uyandıracak olguların ileri sürmesinin yeterli olduğu ve iş yerinde mobbing gerçekleşmediğini ispat külfetinin davalıya düştüğü belirlenmiştir.
- Bu karar, iddia edenin ispatla yükümlü olduğu temel hukuk kuralını değiştirerek, iş yerinde mobbing uygulandığına dair kuşku uyandıran olguları ortaya koyabilen işçinin artık olmadığını işverenin ispat etmek zorunda olduğu anlamına gelmektedir.