Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Avukat Saim İnc. tarafından sunulan, istinaf mahkemesi ve süreci hakkında detaylı bilgiler içeren bir eğitim içeriğidir.
- Video, istinaf kavramının tanımıyla başlayıp, istinaf mahkemesinin özellikleri, başvuru şartları ve süresi hakkında bilgiler sunmaktadır. Ardından bölge adliye mahkemesinde uyuşmazlığın tetkik sürecinin beş aşaması (dilekçe teatisi, ön inceleme, tahkikat esas incelenme, sözlü yargılama ve hüküm) detaylı olarak açıklanmaktadır. Son bölümde ise istinaf sürecinin son aşaması olan hüküm aşaması, istinaf ile temyiz arasındaki farklar ve bölge adliye mahkemelerinde yapılamayacak işlemler ele alınmaktadır.
- İçerik, özel hukuk, ceza hukuku ve diğer alanlardaki istinaf uygulamalarını kapsamakta, istinaf dilekçesinin nasıl hazırlanacağı, başvuru süresi, istinaf mahkemesinde yapılan yargılama usulü, esastan ret ve onama kararları, bozma kararları gibi konuları HMK maddelerine atıflarla destekleyerek açıklamaktadır.
- 00:13İstinaf Mahkemesi Nedir?
- İstinaf, Arapça'dan gelen bir hukuk terimidir ve sözlükte yeniden başlama anlamına gelir.
- Hukuk terimi olarak, istinaf ilk derece mahkemesince verilen nihai hükmün bozulması istemiyle ikinci derece mahkemesine yapılan başvurudur.
- İstinaf, kesinleşmemiş ilk derece mahkeme kararları için başvurulabilen bir kanun yoludur.
- 00:59İstinaf Mahkemesi Sistemi
- 7 Ekim 2004 ve 5235 sayılı kanun ile bölge adliye mahkemeleri istinaf mahkemeleri olarak kurulmuştur.
- Bölge adliye mahkemeleri 20 Temmuz 2016'da göreve başlamıştır.
- İstinaf mahkemesi, kesinleşmemiş kararlara karşı başvurulabilen bir kanun yoludur ve istinaf yoluna başvuru, hükmün icrasını durdurmaz.
- 01:30İstinaf Mahkemesinin Görevleri
- İstinaf mahkemesi, ilk derece mahkemesinin kararlarını denetler ve yetki ve görev uyuşmazlıklarını çözer.
- İstinaf mahkemesi, merci tayinine karar verir.
- İstinaf yoluna başvuruda, başvuru hakkı doğmadan önce feragat olunamaz, ancak karar tebliğinden sonra feragat mümkündür.
- 02:29İstinafın Dar Anlamı
- Hukukumuzda dar anlamda istinaf kabul edilmiştir ve aslında bugünkü Yargıtay gibi hukuki denetim görevi yapılır.
- İstinaf mahkemesinde karşı dava, davaya katılma, ıslah ve davaların birleştirilmesi yapılamaz.
- Yeni delil ileri sürülemez, iddia ve savunmayı genişletme yasağı vardır ve yetki sözleşmesi yapılamaz.
- 03:01İstinaf Başvuru Şartları
- İstinaf yoluna ancak ilk derece mahkemelerinin kesin olmayan usule ve esasa ilişkin nihai son kararlarıyla, ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz istemlerinin reddi kararlarına karşı başvurulabilir.
- Bir hakem kararlarına karşı istinaf yoluna gidilemez.
- Miktar ve değeri 1.500 TL'yi geçmeyen mal varlığı davalarına ilişkin kararlar kesindir.
- 04:04İstinaf Başvurusu ve Süreleri
- İstinaf başvurusunda ilgilinin hukuksal yaran bulunması gerekir ve kötü niyetle başvuran yaptırımlara tabi tutulabilir.
- İstinaf başvurusu dilekçe ile yapılır ve dilekçede tarafların bilgileri, kararın özeti ve başvuru sebepleri bulunmalıdır.
- İstinaf başvurusu iki haftalık süreye tabidir, ancak özel kanun hükümleri saklıdır.
- 07:00Ceza Davalarında İstinaf
- Ceza mahkemesi kararları (beraat, ceza verilmesine yer olmadığı, mahkumiyet, güvenlik tedbiri, red ve düşme) hakkında istinaf mahkemesine başvurulabilir.
- Ceza davalarında istinaf kanun yoluna başvuru süresi yedi gündür ve bu süre bir hak düşürücü süredir.
- Tutuklu kişi, bulunduğu cezaevi müdürüne başvurarak istinaf talebinde bulunabilir ve bu talep hükmün kesinleşmesini engeller.
- 09:13İstinaf Mahkemesinde Yargılama
- İstinaf mahkemesinde yargılama, ilk derece mahkemesinde uyuşmazlığın hangi yargı usulüne tabi olduğu kadar aynı usulle yapılır.
- Hapis cezasından çevrilen adli para cezaları hariç olmak üzere, 3.000 TL dahil adli para cezalarına, mahkumiyet hükümlerine, üst sınırı 500 günü geçmeyen adli para cezasını gerektiren suçlardan beraat hükümlerine karşı istinaf başvurulamaz.
- 09:22İstinaf Sürecinin Aşamaları
- Bölge adliye mahkemesinde uyuşmazlığın tetkiki beş aşamada tamamlanır: dilekçe teatisi, ön inceleme, tahkikat esas incelenme, sözlü yargılama ve hüküm aşamaları.
- İstinaf başvurusu istinaf kanun yoluna dilekçe ile yapılır, dilekçe ve ekleri taraf sayısından bir fazla düzenlenir ve tüm giderler başta ödenir.
- Karar veren ilk derece mahkeme, istinaf dilekçesinin yasal süresi geçtikten sonra verilmiş olması veya kesin karara ilişkin bulunması durumunda dilekçeyi reddeder.
- 10:18İstinaf Başvurusu ve Katılım İstinafı
- Başvurucu, ret kararı karşı bir hafta içinde istinaf yoluna müracaat edebilir.
- Karşı taraf, istinaf dilekçesini karşı tarafa tebliğ olunur ve iki hafta içinde cevap dilekçesi sunar.
- Karşı taraf, kendisinin başvuru hakkı olmasa veya süresini geçirmiş bulunsa bile cevap dilekçesi ile istinaf yoluna başvurabilir (katılma yoluyla istinaf).
- 11:26İstinaf Sürecinin Aşamaları
- İstinafta dilekçe teatisi aşaması, kararı veren ilk derece mahkemesinde yapılır ve kural olarak birer dilekçeden ibarettir.
- İstinaf başvurusundan feragat edilirse, mahkeme dosyayı bölge adliye mahkemesi'ne göndermeyerek reddi kararı verir.
- Ön inceleme aşamasında dosyanın başka bir dairenin görevine girip girmediği, ilk derece mahkemesinin kesin olup olmadığı, başvurunun süresinde yapıldığı ve şartlarının yerine getirildiği denetlenir.
- 12:51Tahkikat Esas İnceleme Aşaması
- Tahkikat esas inceleme aşamasında dosyanın esastan değerlendirilmesi yapılır ve gerektiğinde başka bir mahkeme istinabe edilebilir.
- Tahkikat incelemesi istinaf dilekçesinde belirtilen sebeplerle sınırlı olarak yapılır, ancak bölge adliye mahkemesi kamu düzenine aykırılıkları gözden geçirebilir.
- Tahkikat esas inceleme, davanın niteliği ve özelliğine göre heyet tarafından veya görevlendirilen bir üye tarafından yerine getirilir.
- 13:54Duruşma Yapılmadan Karar Verilebilecek Davalar
- Bölge adliye mahkemesi, belirli hallerde duruşma yapmaya gerek görmeden dosyanın ilgili mahkemeye gönderilmesine karar verebilir.
- Mahkemenin görevli ve yetkili olmasına rağmen görevsizlik ve yetkisizlik kararı vermiş olması veya mahkemenin görevli veya yetkili olmamasına rağmen davaya bakmış bulunması durumunda duruşma yapılmadan karar verilebilir.
- Mahkemenin verdiği kararın usul veya esas yönünden hukuka uygun olduğu anlaşıldığında, istinaf başvuru talebinin esastan reddine karar verilir.
- 15:42Duruşma Yaparak Karar Verilebilecek Davalar
- Belirtilen haller dışında bölge adliye mahkemesi'ndeki inceleme duruşma olarak yerine getirilir ve taraflara duruşma günü bildirimi için tebligat çıkarılır.
- İstinaf başvurucusu kabul edilebilir bir mazeretle duruşmaya gelemeyeceğini dilekçeyle beyanda bulunursa, yeni bir duruşma günü tayin edilir.
- İstinaf başvurucusu mazeretsiz olarak duruşmalara katılmaz veya tahkikatla ilgili giderleri süresi içinde yatırmazsa, dosyanın mevcut durumuna göre karar verilir.
- 17:11Tahkikatın Tamamlanması ve Sözlü Yargılama
- Bölge adliye mahkemesi, tahkikatın tamamlandığını görürse, tarafların davanın tümü hakkında açıklama yapabilmeleri için dosyayı mahkeme başkanlığına verir.
- Tahkikatın tümü hakkında açıklamalarından sonra bölge adliye mahkemesi, tahkikatın esas inceleme aşamasının bittiğini tefim eder.
- Tahkikat aşamasının bittiğinden sonra bölge adliye mahkemesi sözlü yargılama ve hüküm için belli bir gün ve saat tayin ederek iki tarafı davet eder ve yokluklarında hüküm verileceği hususunu bildirir.
- 18:35İstinaf Başvurusu Süreci ve Bölge Adliye Mahkemesi
- İstinaf başvurusu sürecinde son aşama hüküm aşamasıdır ve bölge adliye mahkemesi'nde ilk derece mahkemesi'nde uygulanan yargılama usulü hükümleri uygulanır.
- Bölge adliye mahkemesi'nde süreç, usule ya da esasa ilişkin bir nihai son kararla sonlandırılmış olur ve karar, duruşmada sözlü beyanların alınmasından sonra verilir ve tefhim olunur.
- İstinaf mahkemesi'nde dosya üzerinden karar verilebilecek haller belirtilmiştir, örneğin usule ilişkin nedenlerle bir davaya bakması yasak olan hakimin karar vermiş olması veya mahkemenin görevli ve yetkili olmasına rağmen görevsizlik veya yetkisizlik kararı vermiş olması durumları.
- 20:06İstinaf Mahkemesi'nin Kararları
- İnceledikleri mahkeme kararının usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu anlaşıldığında başvurunun esastan reddine karar verilir.
- Yargılamada eksiklik bulunmamakla beraber, kanunun olaya uygulanmasında hata edilip de yeniden yargılama yapılmasına ihtiyaç duyulmadığı takdirde veya kararın gerekçesinde hata edilmiş ise düzelterek yeniden esas hakkında karar verilir.
- Yargılamada bulunan eksiklikler duruşma yapılmaksızın tamamlanacak nitelikte ise bunların tamamlanmasından sonra yeniden esas hakkında karar verilir.
- 20:47Bölge Adliye Mahkemesi Kararlarının İçeriği
- Bölge adliye mahkemesi kararları, kararı veren mahkeme hukuk dairesi ile başkan, üyeler ve zabıt katibinin adı, soyadı ve sicil numaraları, tarafların kimlikleri ve iddia-savunmalarının özeti gibi hususları içerir.
- Kararlar ayrıca ilk derece mahkemesinin karar özeti, ileri sürülen istinaf sebepleri, taraflar arasında uyuşmazlık konusu olan veya olmayan hususlar, delillerin tartışması, ret ve üstün tutma sebepleri, sabit görülen vakalar ve bunlardan çıkarılan sonuçları içermelidir.
- Kararın sonuç kısmında, gerekçeye ait herhangi bir söz tekrar edilmeksizin, taleplerden her biri hakkında verilen hükümle taraflara yüklenen borç ve tanınan hakların açık ve şüphe uyandırmayacak şekilde gösterilmesi gerekir.
- 21:58İstinaf Mahkemesi Kararlarının Temiz Edilmesi
- İstinaf incelemesi üzerine temiz edilebilen bir karar var ise bu karar temiz edilebilir.
- İstinaf mahkemesi ilk derece mahkemesi kararını esastan reddetmiş ise bozma üzerine karar ilk dereceye gönderilir.
- İstinaf mahkemesi ilk derece mahkemesi kararını kabul ederek inceleme yaparak karar vermiş ise bozulan bu karar tekrar istinaf mahkemesi'ne gönderilir.
- 22:37İstinaf ve Temyiz Arasındaki Farklar
- İstinaf mahkemesinin amacı somut olay adaletini sağlamaktır ve istinafın yaptığı denetim hukuka ve vakılara uygunluk denetimidir.
- İstinaf mahkemesi başvuru sebeplerine bağlıdır, bu en büyük farktır.
- Bölge adliye mahkemesi dairesi, ilk derece mahkemesinin kararında usule veya esasa ilişkin herhangi bir hukuka aykırılığın bulunmadığını, delillerde veya işlemlerde herhangi bir eksiklik olmadığını, ispat bakımından değerlendirmenin yerinde olduğunu saptadığında istinaf başvurusunu esastan reddeder.
- 23:14Esastan Red Kararları ve Sonuçları
- Esastan red kararına karşı kural olarak herhangi bir kanun yoluna başvurmak mümkün değildir.
- Esastan red kararına karşı sadece hukuki yanlışlık yapıldığı gerekçesiyle temiz yoluna başvurmak mümkündür.
- Verilen karar temizi kabil kararlardan birisi değilse esastan ret kararı ile hüküm kesinleşir ve ilk derece mahkemesinin hükmü onanmış olur.
- 24:24İstinaf Mahkemesi Kararlarının Bozulması
- Bölge adliye mahkemesi'nin ilgili dairesi, ilk derece mahkemesi'nin kararında kesin hukuka aykırılık hallerinden birisini tespit ederse, hükmün bozulmasına karar verir.
- Daire, dosyanın yeniden incelenmek ve hükmolunmak üzere hükmü bozulan ilk derece mahkemesine veya kendi yargı çevresinde uygun göreceği diğer bir ilk derece mahkemesine gönderilmesine karar verir.
- Kesin hukuka aykırılık halleri kanunda sayma suretiyle gösterilmiştir, örneğin mahkemenin kanuna uygun teşekkül etmemesi veya mahkemenin kanuna aykırı olarak davaya bakmaya kendini görevli veya yetkili görmesi.
- 26:17Bölge Adliye Mahkemelerinde Yapılamayan İşler
- Bölge adliye mahkemeleri hukuk dairelerinde karşılık dava açılamaz.
- Bölge adliye mahkemesi'nde davaya müdahale talebinde bulunulamaz ve davanın ıslahı istenemez.
- Bölge adliye mahkemesi'nde davaların birleştirilmesi talep edilemez ve bölge adliye mahkemeleri için yetki sözleşmesi yapılamaz.