Buradasın
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları ve Anayasa Mahkemesi'nin Seçim Barajı Kararı
youtube.com/watch?v=zjTvJuegsRgYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Mercek Altında" adlı televizyon programında, sunucu, Kadir Has Üniversitesi öğretim üyesi Yardımcı Doçent Dr. Olgun Akbulut ve Marmara Üniversitesi öğretim üyesi Profesör Dr. İbrahim Kaolu (veya Kaboğlu) arasında geçen bir röportaj sunulmaktadır.
- Video, iki ana konuyu ele almaktadır: İlk bölümde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nden gelen önemli kararlar (cemevlerine ilişkin, PKK'lilerin cenazesine katılanlara ilişkin terör propagandasına verilen ceza ve bir kadın güvenlik görevlisinin işten çıkarılmasına ilişkin) ve bunların Türkiye'deki uygulanması tartışılmaktadır. İkinci bölümde ise Anayasa Mahkemesi'nin seçim barajı konusundaki kararının nasıl uygulanacağı, mahkemenin olası yaklaşımları ve bu kararın demokratik ve hukuki boyutları değerlendirilmektedir.
- Programda, Cemevi kararı'nın Türkiye Cumhuriyeti'nin laik devlet olma özelliği açısından dönüm noktası olduğu, alevilerin tanınmasını ve cemevlerin ibadethane olarak tescil edilmesini sağladığı vurgulanmaktadır. Ayrıca, Anayasa Mahkemesi'nin seçim barajı konusundaki kararının nasıl karşılanacağı, mahkemenin önce hak ihlali saptaması yapabileceği veya yasa maddesini iptal edebileceği görüşleri paylaşılmaktadır.
- 00:22Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin Türkiye'ye İlişkin Kararları
- Hafta sonu Anayasa Mahkemesi Başkanı Haşim Kılıç'ın yüzde on seçim barajına ilişkin açıklaması gündeme getirilmişti.
- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nden Türkiye'ye ilişkin üç önemli karar geldi: cemevlerine ilişkin başvuru, PKK'lerin cenazesine katılanlara ilişkin terör propagandasına verilen ceza ve bir kadın güvenlik görevlisinin işten çıkarılmasına ilişkin kararlar.
- Bu kararlara bakılacak ve Anayasa Mahkemesi'ne dönülecek, yüzde on seçim barajına ilişkin tartışma sürdürülecek.
- 01:37Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin Kararlarının Uygulanması
- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarına genellikle tazminat hükümlerine alışılır, ancak son üç karardan iki'sinde (PKK'lilerin cenazesine katılanlara verilen ceza ve kadın güvenlik görevlisinin işten çıkarılmasına ilişkin) tazminat var.
- Cemevi kararı farklı olarak Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti'ne gerekli düzenleme yapması için altı ay süre veriliyor.
- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, ihlal bulgusunda bulunduğu zaman tazminata hükmediyor, ancak son yıllarda sistematik sorunlar için devletleri sorunun kaynağını kurutma yönünde tavsiyelerde bulunabiliyor.
- 03:33Cemevi Kararının Önemi ve Uygulanması
- Cemevi meselesi sadece elektrik faturasının ödenip ödenmemesi kararı değil, Türkiye'de 10-15 milyon arası dini inancı Sünni İslam'dan farklı olan bir kesimi hukuken yok saymanın sorunudur.
- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, kaynağını kurutacak, sorunun hukuki çözümünü iç hukukta sağlayacak bir yol tavsiye ediyor.
- Tavsiye kararı verilirse bile, bu bir yaptırım söz konusu olamıyor, devam ederse başvurular yine devam edebilir.
- 04:36Uluslararası Yargı Kararlarının Uygulanması
- Uluslararası yargı kararlarının uygulanması konusunda devletler istekli olmazlarsa güçlü mekanizmalar yoktur.
- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarının uygulanması için Avrupa Konseyi bünyesinde Bakanlar Komitesi ve kararların uygulanmasını denetleme bürosu vardır.
- 2007 yılında başka bir Alevi başvurusu vardı, din kültürü ve ahlak bilgisi derslerine ilişkindi ve bu karar Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi'ne gitti, ancak Türkiye'nin bu kararın gereğini yapması yedi yıldır pinpon topu gibi gitti geldi.
- 06:52Cemevi Kararının İçeriği ve Türkiye'nin Tepkisi
- Türkiye Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde birçok davadan mahkumiyet yedi, ancak mahkumiyet yediği en az konu ayrımcılık yasağıydı.
- İlk defa Türkiye dini bir gruba karşı ayrımcılık yaptığı tespit edildi ve bu ciddi bir suçtur.
- Başbakan Ahmet Davutoğlu, cemevleri kararına ilişkin "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin çalışmalarımızı etkileyecek bir durum değil, biz kendi yolumuza devam edeceğiz" diyerek tepki verdi.
- 10:01Türkiye'nin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarını Uygulaması
- Türkiye genel olarak Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarını ciddiye alan ve uygulayan bir ülke olup, uygulamadığı karar yoktur.
- Türkiye, Anayasa Mahkemesi'ne Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi benzeri bir rol vermiş durumdadır.
- Kıbrıs Türkiye davasında tazminat kararı uygulanmamış olsa da, bu demek değildir ki iki yıl sonra da uygulanmayacak.
- 11:14Uluslararası Yargı Kararlarının Uygulanması
- İnsan hakları hukukunda, demokrasi ve gelişmemiş ülkeler uluslararası yargı kararlarını tartışma konusu bile yapmadan uygularlar.
- Üçüncü dünya ülkeleri arasında uluslararası yargı organı kararlarını umursamayanlar vardır.
- Türkiye'den Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne giden başvuruların oranı yüzde on-onbeş arasındadır.
- 14:13Cemevi Kararı ve Laiklik
- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin cemevi kararı, Türkiye Cumhuriyeti'nin laik devlet olma özelliği bakımından bir dönüm noktası olarak değerlendirilebilir.
- Anayasamızın ikinci maddesinde Türkiye Cumhuriyeti'nin niteliği laiklik şeklinde belirtilmiş ve laik devlet bütün dinlere ve inançlara eşit mesafededir.
- Bu karar, alevilerin tanınmış olması, ibadet özgürlüğünün tanınmış olması ve devletin laik olma özelliğinin hatırlatılmış olması açısından önemlidir.
- 18:25Kararların Uygulanması ve Tartışmalar
- İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi kararlarının uygulanması gerektiği ya da gerekmediği yönünde bir tartışma yoktur.
- Türkiye Cumhuriyeti, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi gereği mahkemenin verdiği kararlara uymak zorundadır.
- Kararların uygulanmasında birden çok seçenek varsa veya nasıl uygulanacağı konusunda açık veriler yoksa, bu konuda tartışma yapılabilir.
- 20:42Cemevi Kararının Uygulanması
- Cemevi kararının uygulanması için bir düzenleme yapılabilir, bundan böyle ibadethane olarak cemevlerinin açılmasına engel oluşturulamaz.
- Devlet camilerden su ve elektrik parası almıyorsa, cemevlerden de almamak durumundadır.
- Kararları uygulamayan kişi ve kuruluşlara karşı yargı yollarını işletmek gerekir.
- 22:56Anayasa Mahkemesi'nin Seçim Barajı Kararı
- Anayasa Mahkemesi'nin seçim barajı konusunda ihlal kararı alması durumunda, bu kararın nasıl uygulanacağı merak konusu.
- Türkiye'de yüzde on seçim barajı adaletsiz olduğu düşünülüyor ve 2012 seçimlerinde ciddi sonuçlar üretmiş, Şırnak'ta yüzde kırkbeş oy alan bir partinin mecliste tek milletvekili dahi sokmaması gibi durumlar yaşanmış.
- Mahkeme başkanı, Antalya'da yapılan uluslararası konferansta iki-üç hafta içerisinde bir karar vereceklerini belirtmiş.
- 24:03Anayasa Mahkemesi'nin Olası Kararları
- Anayasa Mahkemesi, yüzde on seçim barajının seçme ve seçilme hakkının ihlali olduğunu söyleyebilir, ancak bu kararın gereğinin yerine getirilmesi için yasal düzenleme gerekir.
- Mahkeme, ihlalin kaynağı yasanın kendisi olduğuna göre, sadece ihlal saptamakla kalmayıp yasayı da iptal edebilir.
- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin yönteminin geliştirilmesinin sebebi, sadece ihlal bulup tazminat vermek değil, aynı zamanda bir yol göstermektir.
- 25:53Anayasa Mahkemesi'nin Yetkisi Tartışması
- Hukukçular ikiye ayrılıyor: birinci grup bireysel başvuru sürecinde Anayasa Mahkemesi'nde böyle bir yetki verilmemiş olduğunu, ikinci grup ise açıkça yazması gerekmez, Anayasa Mahkemesi davaya bakmakta olan mahkemedir ve yasanın anayasal denetimini yapabilir.
- Bireysel başvuruyla yasa iptali olmaz yorumu da var, ancak bu azınlık kalıyor.
- Eğer Anayasa Mahkemesi yasayı iptal etmezse, yüzde on barajı seçime girildiğinde yine ihlal edilmiş olacak.
- 28:13Anayasa Mahkemesi'nin Ön Sorunları
- Hükümet çevrelerinden Cumhurbaşkanı ve Meclis İnsan Hakları Komisyonu Başkanı'na kadar birçok kesimin Anayasa Mahkemesi'ne sözleriyle müdahale etmesi, Anayasanın 138. maddesine aykırılık oluşturmaktadır.
- Anayasa Mahkemesi'nin 1995 yılında vermiş olduğu karara yollama yapılıyor, ancak 2001 yılında anayasaya değişikliğe tabi tutularak yüzde on barajı biçimindeki bir baraj uygulamasının anayasaya aykırı olduğuna dair karar verilmiştir.
- Anayasaya konmuş olan ölçütler (13. maddeye konmuş olan hakkın özü, ölçülülük gibi) yüzde on baraj uygulamasını açıkça anayasaya aykırı kılmış bulunuyor.
- 30:47Anayasa Mahkemesi'nin Olası Eylemleri
- Anayasa Mahkemesi sadece ihlal saplamasında bulunabilir, ancak kendisi de bir mahkeme olduğu için itiraz yoluyla kendisine intikal ettirmek suretiyle ilgili maddeyi iptal edebilir.
- Anayasa Mahkemesi'nin öncelikli olarak ihlal saptamasında bulunması kuvvetle muhtemeldir.
- Demokratik bir ülkede, anayasanın demokrasiye ilişkin, hak ve özgürlüklere ilişkin hükümlere saygılı bir yönetim ve parlamentoda çoğunluk varsa, bu görev Anayasa Mahkemesi'ne düşmemeliydi.
- 33:14Geçmişteki Anayasa Mahkemesi Kararı
- 1995'te Anayasa Mahkemesi, 83 tarihli seçim kanununda seçim çevresi barajının olması nedeniyle çifte barajın iptalini kararlaştırmıştı.
- O dönemde Anayasa Mahkemesi, yüzde yirmi beş barajı öngören maddeyi iptal etmişti, ancak yüzde on'luk baraja dokunmamıştı.
- O dönemde Anayasa Mahkemesi'nin mahkemesine intikal ettiriliş biçimi farklı idi, iptal davası açılmak suretiyle veya itiraz yoluyla Anayasa Mahkemesine başvurulduğu zaman mahkeme doğrudan doğruya iptali istenen maddeye yönelirdi.
- 34:48Anayasa Mahkemesi'nin Seçim Barajı Kararı
- Anayasa Mahkemesi'nin seçim barajı konusunda ihlas saptamasında bulunması büyük ihtimalle gerçekleşecektir.
- Anayasa Mahkemesi, yüzde on barajın anayasanın hükümlerine aykırı olduğunu ve hak ihlali olduğunu belirleyebilir.
- Anayasa Mahkemesi, ihlal saptamasının temelini oluşturan yasa maddesini itiraz yoluyla denetlemeye başlayabilir ve iptal edebilir.
- 38:18Anayasa Mahkemesi Kararının Uygulanması
- Anayasa Mahkemesi'nin kararları yasama, yürütme ve yargı organlarını bağlar.
- Anayasa Mahkemesi sadece hak ihlali varsa, yasama organının yüzde on barajını düşürmesi gerekir.
- Anayasa Mahkemesi iptal kararı verirse, sıfır baraj anlamına gelir ve 2015 seçimlerine girerken baraj olmayacak.
- 41:22Anayasa Mahkemesi'nin Önemi ve Eleştirileri
- Anayasa Mahkemesi'nin varlığı anayasal bir sistem olarak sürdüreceksek gerekli olmalıdır.
- Bireysel başvuru sistemi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde yargılanmak istememek için kurulmuştur.
- Anayasa Mahkemesi, Türkiye'nin ciddi sorunlarına parmak basan kararlar vermeye başladığında beklenmedik tepkiler görmüştür.