Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Manisa Gördes'te çekilen bir yemek ve kültür belgeselidir. Videoda Neşe Hoca, Basri Hoca, Emine Hanım, Nurten Abla ve 1943 doğumlu yerel rehber Mustafa Amca gibi yerel kişiler yer almaktadır.
- Video, Gördes'in geleneksel yemeklerinin yapımını ve bölgesel kültürüne odaklanmaktadır. İlk bölümde "sura" adı verilen kuzuya doldurulmuş pilav yemeğinin yapımı gösterilirken, devamında gövdesi kebabı ve göcek yapımı anlatılmaktadır. Daha sonra Eski Gördes'te bir gezi yapılarak bölgenin tarihi, mimari yapıları ve 1950'li yıllarda yaşanan deprem sonrası yaşananlar Mustafa Amca'nın anlatımıyla paylaşılmaktadır. Son bölümde ise Emine Hanım'ın evinde yerel lezzetler tadılırken, Japon kültürü ve halı sanatı hakkında bilgiler verilmektedir.
- Videoda ayrıca Gövdesi'nin tarhana kültürü, komşu çağırma gelenekleri, eski zamanlarda çocukların oyunları, düğün gelenekleri ve günlük yaşam tarzı hakkında yerel sakinlerin anıları paylaşılmaktadır. Emine Hanım'ın Tokyo'daki deneyimleri ve yazdığı "Gördes Sevdası" ve "Gördes'ten Tokyo'ya" gibi kitapları da videoda yer almaktadır.
- 00:21Gördes'in Halı Sanatı
- Gördes'te bir yevmiye halı yapmak için altıbin düğüm atmak gerekir.
- Halılar balkonda veya tam başta kurulup güneşlenir.
- Gördes'in kırmızı halıları dikkat çekici ve çekici bir kokuya sahiptir.
- 00:55Gördes'in Tanıtımı
- Çarşıbaşı Pazar Camii'ne giden ana yol, yıkık evler ve hesap dükkânları ile tanıtılır.
- Ziyaretçiler mutlaka ısrarla "göce" (halı) istemeleri tavsiye edilir.
- Manisa Gördes, şahane halıları, ayvası, lezzetli yemekleri ve sıcak insanlarıyla tanınır.
- 01:51Sura Yapımı
- Basri Hoca'nın bağ evinde Neşe Abla tarafından sura (kuzunun ön kolunun açılarak içinde pilav doldurulması) yapılıyor.
- Sura, özellikle kurban bayramlarında her evde yapılır ve mahalle fırınları açılır.
- Gördes'in kuzuları havası ve ikliminden dolayı lezzetli olup, yeşil otlarla beslenirler.
- 02:52Sura Malzemeleri ve Hazırlık
- Sura yapımı için kuzunun ön kolu, pirinç, çam fıstığı, kuş üzümü, maydanoz, karabiber, tarçın ve tuz gereklidir.
- Pirinç hafifçe ıslatılır, malzemeler hafif zeytinyağında kavrulur ve karıştırılır.
- Sura en az beş saat pişirilir ve özellikle taş fırında pişirilmesi lezzetini artırır.
- 07:41Sura Doldurma ve Dikme
- Basri Hoca'nın bağ evinde arı, ördek, keçi, tavuk, cüce, cubu, hindis ve koyun gibi çeşitli hayvanlar bulunur.
- Kuzu ön kolu derin bir şekilde açılıp içine pilav doldurulur.
- Doldurulan kuzu iğne ve iplikle (siyah iplik tercih edilir) bağlanarak pişirme için hazırlanır.
- 10:45Pişirme Hazırlığı
- Hazırlanan sura özel bir tepsiye alınır ve altına yağ konulmaz çünkü kendi yağıyla pişecektir.
- İçine bir miktar su konularak yumuşak pişmesi sağlanır.
- Sura, kuyruklu olarak da bilinir ve çok kalabalık bir yemeğe uygun olup 12-15 kişilik bir servise yeterlidir.
- 12:05Gövdesi Yemeği Hazırlama
- Gövdesi yemeği için etin kenarından dökmeye başlanıyor ve 12-13 kişilik ahşap tabak kullanılması öneriliyor.
- Kuyruklu çay demleme yöntemi gösteriliyor; çiftçiler çay demlerken, tarlaya gidenler ise delerler.
- Kuyruklu çay demleme aleti cezve gibi kaynar ve küçük ateşle pişirilir, sıkışıklıkta arabaya konulup hemen çay yapılabilecek bir alet olarak öneriliyor.
- 13:02Gövdesi Fırında Pişirme
- Gövdesi üzerine hafif tuz gezdirilerek hazırlanıyor ve taş fırına atılıyor.
- Gövdesi yaklaşık 4-5 saat pişmesi gerekiyor.
- Gövdesi pişirirken içi kızarmasın diye kağıt koyuluyor ve kenarlarına da ekstra malzeme ekleniyor.
- 15:06Gövdesi Fırına Atma
- Gövdesi fırına atılırken biraz güç gerekiyor ve fırının ağzı kapatılıyor.
- Beş saat sonra gövdesinin son halini göreceğimiz belirtiliyor.
- 16:08Emine Abla'nın Ev Ziyareti
- Gövdesi gezmeye devam edilirken Emine Abla'nın evine gidiliyor.
- Emine Abla'nın evinde halılar ve duvarlara boyama çalışmaları gösteriliyor.
- Bahçede lavanta bahçesi ve yağmura dayanıklı vernikli boya çalışmaları inceleniyor.
- 19:15Göcek Yapımı
- Emine Abla'nın balkonunda göcek yapımı gösteriliyor.
- Göcek için gerekli malzemeler: un, tuz, yağ, biber, domates, soğan, acı biber, nohut ve tarhana.
- Göcek yapıldıktan sonra komşulara dağıtılıyor, çünkü günümüzde davetiyeler sadece fotoğraf olarak gönderiliyor.
- 21:35Göce Yemeği Hazırlığı
- Göce yemeği için pite hamuru hazırlanıyor ve güveç içine domates, biber, soğan ve acı biber ekleniyor.
- Güveçte doğal zeytinyağı ve tuz eklenerek ocakta kaynamaya bırakılıyor.
- Hamurlar kaynayan sebzelerin suyunun içinde pişiyor ve sebzelerin aromasını alıyor.
- 26:16Göce Yemeğinin Özel Kültürü
- Göce yaparken komşuların yardıma ihtiyacı olduğu için komşuya bir tabak nohut gönderilerek davet ediliyor.
- Komşu nohutu kabul edince tarhana yapımına katılmak zorunda kalıyor.
- Tarhana yapımında çatı, dama veya yere sarılıp gıdıklanarak eğlenceli bir ortam oluşturuluyor.
- 28:32Göce Yemeğinin Servis Edilmesi
- Pişen hamurlar, kıyma ve soğanlar bir tepsiye dökülüyor.
- Tepsi ortasına yoğurt konulup üzerine nohut dökülüyor.
- Göce yemeği eski usul tahta kaşıkla yeniliyor ve herkes önündeki yiyeceği yiyor.
- 34:57Eski Gördes'in Tarihi
- Eski Gördes'te Çeşme Başında Mustafa Amca ile birlikte bulunuyoruz.
- 1950'li yıllarda Kul Çayı'nın önünden geçtiği şehirde deprem yaşandı ve halk kademe kademe yeni Gördes'e taşındı.
- Eski Gördes'te yaşam artık yok, ancak çarşıbaşı şehrin en güzel yeridir.
- 35:42Eski Gördes'in Ekonomik Yapısı
- Eski Gördes'te tarım, tütüncülük, halıcılık ve bağcılık gelir kaynaklarıydı.
- Depremden sonra kimse kalmadı, ancak meyvecilik ve yeşil alanlar hala var.
- Herkesin arsaları burada olduğu yerde kaldı, depremden sonra halk kademe kademe yukarıya taşındı.
- 36:31Eski Gördes'in Yaşamı
- Mustafa Amca 1943 doğumlusu ve mahallede sayılır.
- Gördes'te heyelan yaşandı, kum çayına doğru kayma oldu.
- Halıcılık, Gördes'in temel taşlarından biri olup, her evde halı tezgahı vardı ve dokunan halılar Türkiye'nin her yerine satılırdı.
- 38:13Eski Gördes'in Çarşıbaşı
- Çarşıbaşı, pazar camisine giden ana yol olup, sağda solda esnafların dükkanları vardı.
- Arada meydanlık, sebze pazarı ve lokanta bulunuyordu.
- O dönemde halı ticareti büyük bir gelir kaynağıydı ve Osmanlı zamanında bile meşhur olan kaliteli el dokuma halılar yapılmaktaydı.
- 39:36Pazar Camii ve Eski Gördes'in Hayatı
- Pazar Camii 1876 yılında yapılmış ve 2013 yılında restorasyonu yapılmıştır.
- Caminin etrafında ziraat bankası, çarşı, manifa dükkanları ve çeşitli esnaf dükkanları bulunuyordu.
- Caminin önünde şadırvan ve tuvalet vardı, meydanlıkta pazar kurulurdu.
- 42:30Eski Günlerin Anıları
- Eski Günlerde komşuluk, muhabbet, saygı ve sevgi vardı, yediğimiz içtiğimiz her şey lezzetliydi.
- Çocuklar yedi km, çer çomak, koşturmaca ve güreş oynardı.
- Düğünler üç gün sürerdi ve çeşitli efe oyunları vardı.
- 45:40İsmail Öğüt'ün Halıcı Evini Ziyaret
- Mustafa amca, konak gibi bir evin önünde duruyor ve buranın İsmail Öğüt'ün evi olduğunu, "İsmail Bey" olarak anıldığını belirtiyor.
- İsmail Bey, hayırlı ve dindar bir halıcıydı, uzun süre yalnız yaşadı ve vefat ettikten sonra mirası satıldı.
- İsmail Bey, halı imalatında kendisi ipleri boyatırdı, işçileri kullanırdı ve halılarını Türkiye'nin her yerine ve hatta dış devletlere kadar satardı.
- 46:52Halıcı İşinin Özellikleri
- Gövdesi'nde 500 seneden beri devamlı gördes halılar yapılmaktadır ve kaliteli yün halılar genç kızların çeyizinde yer alırdı.
- Halıyı çoğunlukla kadınlar dokurdu, erkekler ise ipleri boyamak ve satış işlerinde yardımcı olurdu.
- Eskiden çiftçilerin merkebelerini taşımak için atları vardı, traktörler çok azdı.
- 47:32Ev Yapısı ve Hayvan Bakımı
- İsmail Bey'in evi iki katlı bir konak olup birçok oda içeriyordu.
- Zenginlerin evlerinde ahır kenar bahçelerindeyken, diğer vatandaşların evlerinde hayvanlar genellikle evin altında bağlanırdı.
- Yeni gövdesi'nde de hayvanlar için kendi yaşam gövdesi vardı.
- 48:38Sura Yemeği
- Beş saat süren hazırlık sonunda Neşe abla sura yemeğini getirdi.
- Sura, bayramların olmazsa olmazı olarak kabul edilir ve pişirirken suralık ayırmayı unutmamak gerekir.
- Sura pişirirken et dikiş atılır ve pişince iplikler kolay çıkarılması etin çok güzel pişmiş olduğunu gösterir.
- 50:57Pilav ve Tatlılar
- Sura ile birlikte kuş üzümü, fıstık, tarçın ve karanfil içeren bir pilav hazırlanıyor.
- Gövdesi'nde meşhur olan ayva tatlısı, ayva şerbeti ve ayva suyu yapılıyor.
- Ayva tatlısı pişirirken tarçın ve karanfil atılarak hoş bir aroma oluşturuluyor ve sabırla piştiği için kırmızı renk alıyor.
- 55:33Emine Hanım'ın Kitapları ve Japonca Rehberliği
- Emine Hanım, "Gördes'ten Tokyo'ya" adlı kitabını yazmış ve Tokyo'ya gidişini anılarını kitap haline getirmiştir.
- Emine Hanım, Japonca rehberi olarak üç yıl Tokyo'da çalışmış ve tek başına Japonya'ya gitmiştir.
- Emine Hanım'ın "Altıbin Düğüm Bir Yevmiye Gördes" adlı kitabında halı ile ilgili öyküleri, çocukluğunu ve Gördes ile Kıranköy ile ilgili anıları yer almaktadır.
- 57:47Japon Kültürünün Özellikleri
- Emine Hanım, ailesindeki rehberlerin etkisiyle japonca öğrenmeye başlamış ve 1980'li yıllarda Türkiye'de japonca rehberlerin ihtiyacı olduğunu belirtmiştir.
- Japonlar Türkiye'de en çok Kapadokya'yı sevmekte, ayrıca son zamanlarda Koreliler de Türkiye'ye gelmeye başlamıştır.
- Japonların yemek kültürü balık odaklı olup, suşi gibi balık yemekleri çok popülerdir ve bu yemekleri metroda bile yiyebilmektedirler.
- 1:00:47Gördes Kültür ve Doğa Derneği
- Emine Hanım ve arkadaşları "Gördes Kültür ve Doğa Derneği" kurmuş ve yemek yarışmaları gibi etkinlikler düzenlemişlerdir.
- COVID-19 pandemisi nedeniyle etkinlikler yavaşlamış, ancak Emine Hanım halı çalışmalarına devam etmektedir.
- Emine Hanım, bahçesini halılarla süslemiş ve halı kültürüne devam etmektedir.