Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Ramazan ayında düzenlenen bir sahur sofrasında gerçekleşen bir sohbet programıdır. Programda Serhat İslı, Murat Balkan, Ekrem Pehvan gibi Balkan kökenli Türkler, bir hoca ve sunucu Dilek Hanım yer almaktadır.
- Videoda Balkan Türklerinin tarihi, göç hikayeleri, Rumeli kültürünün Türkiye'deki devamı ve komşuluk ilişkileri üzerine sohbet edilmektedir. Program, sahur sofrasında Balkan mutfağının yemeklerinin tanıtımı, Rumeli türkülerinin ve ilahilerin sunulması ile zenginleştirilmiştir. Ayrıca komşuluk ilişkilerinin önemi, Osmanlı dönemindeki komşuluk hakları ve Balkan göçmenlerinin yaşadığı zorluklar gibi konular da ele alınmaktadır.
- Programın sonunda bir hoca tarafından sahur sofrasına katılanlara yönelik dua edilmekte ve Fatiha Suresi okunarak etkinlik sona ermektedir. Videoda Arnavut böreği, mantı, damat paçası, kaymaçina, trileçe, kuru et, soka, erik kompostosu ve lokum gibi Ramazan yemekleri tanıtılmakta ve bunların nasıl pişirildiği hakkında bilgiler verilmektedir.
- Sahur Sofrası ve Balkan Kıyafeti
- Ev sahibi Dilek Hanım, sahur sofrasına gelen konukları ağırlıyor ve Balkan kızı kostümü giymiş.
- Balkan hanımları düğünlere veya kınaya giderken bu tür kıyafetleri giyerler.
- Ev sahibi Serhat İslı, konuklarını sahurdan ağırlamaktan onur duyduğunu belirtiyor.
- 01:25Balkan Müziği ve Sanatçılar
- Serhat İslı, konuklarını ağırlamak için Rumeli Ekrem ve Murat'ın akordiyonu gibi sanatçı dostlarını davet etmiş.
- Ramazan ve sahur saatine hitap eden şarkılar ve ilahilerle birlikte olacaklar.
- Rumeli türkülerinin canlı ezgileri ve yaşanmış hikayeleri var.
- 02:10Balkan Göçmenlik Hikayeleri
- Konuşmacı, kendi ailesinin Makedonya kökenli olduğunu ve ikinci dünya savaşı sırasında Makedonya'ya yerleştiğini anlatıyor.
- 1960'lı yıllarda ailesi "kufe" (bavul) derler, gardan biniyor ve Sirkeci Garına geliyorlar.
- Yeni bir vatan, yeni bir dil, eş, dost, akraba olmadan zorluklarla Türkiye'ye göç ediyorlar.
- 03:15Balkan Göçmenlerin Vatan Hakkı
- Balkan kökenli Türkler, vatan olarak artık Türk olduklarını, aslılarının Balkan olduğunu belirtiyor.
- Ecdadlarının topraklarını yeniden ele geçirmek için zorla hicret ettirildiklerini anlatıyor.
- Göçmenlerin dinini değiştirmekle ve ismini değiştirmekle korkutulduklarını, bu nedenle dinin olduğu topraklara döndüklerini ifade ediyor.
- 04:07Balkan Kökeni ve Kültür Devamı
- Konuşmacı, Balkan kökenli olduğunu ve ailesinin 1957'den Makedonya'dan Türkiye'ye göç ettiğini anlatıyor.
- Balkanlar'daki kültürü Türkiye'de devam ettirdiklerini, anneannesi ritim çaldığını ve dayıları keman çaldığını belirtiyor.
- Balkanlar'daki müzikleri ve kültürleri Türkiye'de sürdürdüklerini vurguluyor.
- 05:22Sahur Sofrası
- Sahur sofrasında Arnavut böreği, triliçe, kaymaçina, büryan gibi lezzetler sunuluyor.
- Programda Murat'ın müziği ve konuklarla birlikte sahur sofrası şenleniyor.
- Konuşmacı, yarın sahurda değişik yemekler yapmayı planladığını belirtiyor.
- 06:36Balkan Kıyafetleri ve Temenni Geleneği
- Konuşmacı, Kosova ve Makedonya'da gelinlerin kına gecelerinde giydiği "çintiyan" adlı kıyafeti giydiğini anlatıyor.
- Temenni geleneği, kaynanaya saygı ve selamlama gösterisi olarak tanımlanıyor.
- Temenni sırasında gelin, kayınvalidenin elini öperek "çarşıdan aldığım bir kitka nane kaynananın hatırı için yerden temane" diyerek selamlaşıyor.
- 07:34Osmanlı Mirası ve Balkanlar
- Osmanlı'daki adet örneklerinin Balkanlar'da yaşatıldığını, bırakılmadığını ve yaşatıldığını belirtiyor.
- Üsküp (Makedonya'nın başkenti) Bursa'nın bir benzeri olarak tanımlanıyor ve orada %80'lik bir kısmı Türkçe konuşuyor.
- Balkanlar'da Türkiye'den gelen misafirlerin "yükseğe oturtulması" ve "hoca konuşması" geleneği var.
- 09:51Komşuluk ve Balkan Düğün Geleneği
- Konuşmacı, 50 yıllık komşusu olduğunu ve evde ailelerin birlikte yaşadığını anlatıyor.
- Balkan düğünlerinde kına gecelerinde gelinlerin 8-10 farklı kıyafete kadar değiştiğini ve altınlarla süslendiğini belirtiyor.
- Bazı kültürlerde olduğu gibi Balkan'da başlık parası olmadığı, gelinlerin baş tacı olarak görülüyor.
- 11:52Gelin Geleneği
- Eskiden gelinler evlerde kayınvalidenin ve kayınpederin yaşadığı için, misafirlerin ihtiyaçlarını öğrenmek için ellerini bağlayıp dolaşıyorlardı.
- Gelinler arasında hiyerarşi vardı; en küçük gelin en uzak köşede, en büyük gelin ise misafirlerin arasında oturuyordu.
- Mehir kırkbeş altından başlıyor ve kayınvalidenin eline takılan yüzükler grama kadar düşüyor.
- 13:50Balkan Müzik Grubu ve Programları
- Eskiden cami içinde müzik yapmak yasaktı, ancak yeni nesil yaşantısında sevenler sevenlerine kavuşabiliyor.
- Balkan kardeşler adlı müzik grubu, üç müzisyen bir araya gelerek festivaller ve konserler düzenliyor.
- Grup, iki-üç sene boyunca kültürlerini anlatan bir televizyon programı yapmış ve "Balkan Geceleri" adlı etkinlikler düzenlemiş.
- 14:59İlahi Sözlü
- Ramazan'a özel olarak bir ilahi söyleniyor, bu ilahinin sözleri Yunus Emre Yaman Dede tarafından yazılmış.
- Yaman Dede sonradan Müslüman olmuş ve Allah ve Resulullah'a olan aşkıyla ilahi yazmış.
- Türkiye'de meclislerde bazı ilahiler okunmadan kalkılmaz, bu ilahilerin okunması zorunludur.
- 18:44Balkan Müziğin Özellikleri
- Balkan müzikleri genellikle canlı, güler yüzlü ve hüzünlü bir karaktere sahiptir.
- Şarkılar hareketli ve neşeli olmasına rağmen, hüzün dolu hikayeler içerir.
- 1950-60'larda göçmenlik hikayeleri, genç bir delikanlıyı sevdiği kızdan ayrılan ve Türkiye'ye göç eden kişileri anlatır.
- 19:30Kırklareli Türküsü
- Kırklareli Türküsü, Kırklareli Gölü'ne karşı gün batımında oturan ve sevdiceğine Balkanlar'a şarkı gönderen bir delikanlıyı anlatır.
- Türkünün ritmi hareketli olmasına rağmen, içinde hasret ve özlem barındırır.
- Delikanlı burada yuva kurmuş olsa da, çocukluk aşkı ve kalbi hala oraya bağlıdır.
- 20:30Göçmen Topluluk ve Komşuluk
- Bölgede nüfusun %90'ı göçmen olup, eskiden tamamı göçmen olduğu halde, genç nesillerde milletler karışmaya başlamıştır.
- Bayrampaşa, Zeytinburnu, Küçükçekmece ve Alibeyköy gibi bölgelerde göçmenler daha ağırlıkta.
- Komşuluk hakkı dini açısından çok önemlidir ve komşu, komşuya varis kılınabilecek kadar değerlidir.
- 22:15Mahalle ve Komşuluk İlişkisi
- Komşuluk hakları sadece aynı binada oturanlara değil, çevrede yaşayanlara da uygulanır.
- Bir insanın karakteri ve şahsiyeti, mahallesindeki davranışlarıyla değerlendirilir.
- Mahalle, bir insanın hakkında şahitlik eder ve referans olarak kabul edilir.
- 22:57Kırklar ve Göçmen Hikayesi
- "Kırklar" ifadesi kırk rakamı değil, Allah dostları ve büyükler anlamına gelir.
- Selahattin adlı bir amca, Bulgaristan'dan ayrılırken 11 yaşında sevdiği Hanife Hanife adlı kızı bırakmış.
- 25 yıl sonra Türkiye'de Halife adlı bir kadınla evlenmiş ve Kırklareli'ne yerleşmiş, sonra eşiyle birlikte Bulgaristan'a gidip sevdiği kızı bulmaya çalışmış.
- 24:07Komşuluk ve Evlilik Hikayesi
- Bir hikayede, Selahattin adlı biri eski okul arkadaşıyla karşılaşıyor ve onun evlendiğini, eşi vefat ettiğini öğreniyor.
- Hikayede, birisiyle evlenen Selahattin'in, komşusunun kızı olan Hanife ile evlendiği anlatılıyor.
- Konuşmacı, Allah'ın insanın sevdiği, istediği ve şakayla söylediği şeyleri verdiğini vurguluyor.
- 25:16Osmanlı'da Komşuluk Hakları
- Osmanlı'da komşuluk hakları hem insani hem de idari bir yapıya sahipti.
- İdari kısmında, bir mahallede bir suç gerçekleştiğinde, mahalledeki tüm insanlar sorumluydu ve hırsızlık olduğunda toplu olarak para topluyorlardı.
- İnsan kısmında vakıflar kurulmuş, evlenecek olanlara çeyiz desteği, yol yardımı, yemek desteği ve hicaz yolu desteği sağlanıyordu.
- 26:54Komşuluk ve Güven
- Komşuluk ve misafirperverlik olduğu yerlerde suç yaşanmaz çünkü insanlar birbirlerini tanır ve güvenir.
- Eskiden kapılar kilitleme geleneği yoktu, anahtarlar güvenilir komşulara bırakılırdı.
- Günümüzde ise anahtar bile bırakılmaz, güvenilirlik seviyesi düştü.
- 27:30Cenaze Gelenekleri
- Rumeli Balkan camiasında, komşunun vefat ettiği zaman cenaze evine onbeş gün boyunca sabah dokuz'dan akşam on'a kadar misafirler ağırlanır.
- Cenaze evinde yemek pişmez, ancak her gün dua ve Kur'an okunur, acıları dindirmek ve komşuluk göstermek için bu gelenek uygulanır.
- Evde hocalar davet edilir, Kelime-i Tevhid hatmi okunur ve yetmiş bin Kelime-i Tevhid okunduktan sonra dua edilir.
- 28:47Rumeli ve Balkan Göçmenliği
- Konuşmacı, eski Rumeli göçmenlerin yoğun olduğu yerde şimdi her milletten insanın yaşadığı, zamanla değişen bir ortam olduğunu belirtiyor.
- "Rumeli" kelimesinin Türkçe'den gelme bir kelime olduğunu, Balkan coğrafyasından Osmanlı'nın Balkanlardaki hükümranlığıyla buralara göç etmiş Balkan göçmenlerinin torunları olduklarını açıklıyor.
- 1990'larda Yugoslavya'nın bölünmesinden önce Makedonya, Kosova, Arnavutluk, Slovenya, Sırbistan, Hırvatistan ve Karadağ'ın bir coğrafya içinde olduğu belirtiliyor.
- 30:42Rumeli Türküsü
- Konuşmacıdan bir Rumeli türküsü isteniyor ve "Gidene Bak" adlı türkü söyleniyor.
- Türküde "gidene bak, gidene gidipte dönmeye, gidene bak gidene, gidipte dönmeyene nasıl gönül vereyim" sözleri geçiyor.
- Türküde ayrıca "ekin ektim çok olsun, yarım yok olsun, yeniden bir yar sevdim onun ömrü çok olsun" sözleri yer alıyor.
- 34:00Eşlere Şarkılar
- Konuşmacılar eşlerine şarkı söyleyip söylemediklerini konuşuyorlar.
- Murat, nişan töreninde eşine Mustafa Keser'ın yazdığı "Tutku" parçasını söylemiş.
- Mustafa Keser'in oğlu Yunus'un gelini, konuşmacıların taraflı olduğu için kına gecesinde sahne alabildi.
- 36:03Ev Hayatı Hakkında Sohbet
- Balkan coğrafyasında son sözü erkekler söyler.
- Murat, yemek yapmayı bilmediğini ama yemek yemesini çok iyi bildiğini söylüyor.
- Konuşmacılar evlilik süresi ve çocuk sayılarını paylaşıyorlar.
- 37:44Hoca ve Evlilik Hakkında Efsane
- Eskiden bir hanımefendi "Hocayı bulmayan kocayı bulamaz" diyerek evlilik konusunda hoca yardımıyla birini bulabileceğini belirtmiş.
- Eskiden konular mahkemeye değil, hocaya götürülürdü.
- Hoca her merasime gelirdi ve evlilik konusunda yönlendirmelerde bulunurdu.
- 39:32Mahalle Kültürünün Avantajları
- Eskiden müftüler akşamleyin saat dörtte personellerini toplayıp "dedikodu yapalım" diyerek ihtiyaçlarını belirtmelerini sağlıyorlardı.
- Mahalle kültüründe birileri baygın geçirirse veya kavga çıkarsa, "Allah muhafaza" diyerek yardım çağrısı yapılırdı.
- Eskiden köylüler kuş diliyle konuşur, ıslık çalırsa yetmiş kişi gelirdi.
- 41:04Kadınların Çalışma Durumu
- Rumeli kültüründe "mecbur kalmadıkça kadınlar çalışmıyor" algısı var.
- Kadınlar evde çocukla ilgilenmek, yemek yapmak ve eşlerin kıyafetlerini temizlemekle meşgul oluyor.
- Sahneye çıkan eşlerin kıyafetleri sürekli temiz, pak ve ütülenmiş olması gerekiyor.
- 42:41Sofra Üzerine Konuşma
- Sofrada Arnavut mantısı, kol böreği, paça, paça böreği, trileçe, kaymaçina, soka (biber), kuru et ve dumanda kurutulmuş yiyecekler bulunuyor.
- Konuşmacılar Selanik'ten bir türkü söylemeye karar veriyorlar.
- 48:52Komşuluk Hakkı
- Komşuluk arasındaki küçük dedikodular, komşuları yakınlaştırmak yerine uzaklaştırabilir.
- Komşu hakkının dinimizde çok önemli olduğu, hadis-i şeriflere göre komşuna iyilik edilmesi gerektiği vurgulanıyor.
- Komşusu açken tok yatan bizden değildir, komşuya anne babaya hürmet eder gibi hürmet edilmeli.
- 50:23Komşuluk Geleneği
- Sahurda yemek vermek ve tabakla komşuya yemek götürmek, evin bereketini komşunun evinin bereketine karıştırmak anlamına geliyor.
- Aşure kaynattığımızda komşulara dağıtmak gibi gelenekler hala bazı bölgelerde devam ediyor.
- İkram ve paylaşma müessesesi ortadan kalktığında aramızdaki muhabbet bağları çözülüyor.
- 53:25Modern Hayatta Komşuluk
- Binalar yükseliyor, komşuluklar alçalıyor; küçük semtlere ve evlere büyük dostluklar devam ediyor.
- Modern hayatta insanlar birbirinden bir şeyler beklemeye başlamış, selam veren kazanır, ikram eden kazanır.
- Kalabalık yerlerde, özellikle uçaklarda ilk selamı veren ve ikram eden kazanıyor.
- 55:53Balkan Türküsü
- Konuşmacılar bir Balkan türküsü söylemeye karar veriyor.
- "Göçmen Kızı" adlı türkü, bir göçmen kızı ve onu seven bir erkeğin hikayesini anlatıyor.
- Türküde öksüz bir göçmen kız ile kendisini garip hisseden bir erkeğin buluşması ve birbirlerine olan duyguları anlatılıyor.
- 59:20Göçmenlik ve Anavatana Dönmek
- Konuşmacı, Türkiye'nin "sen bir öksüz ben bir garip alayım seni gurbet elde sarayım seni" sözünü hatırlatıyor ve gurbet hüzünü çektiğini belirtiyor.
- Göçmenlerin toprağı satıp gelmediğini, asimilasyondan kaçarak buraya geldiklerini ve sadece bir tane bağı ve birkaç eşyayla geldiklerini anlatıyor.
- İnsanların dünyada bir yerlere konuya göç ettiği ve Allah'ın planının insan değil, Allah'ın olduğunu vurguluyor.
- 1:01:09Göçmen Hikayesi
- Konuşmacı, Diyanet İşleri Başkanlığı kursuna on altı kilo altını bağışlayan bir kişinin hikayesini anlatıyor.
- Bu kişi, Rumeli'den (Makedonya'dan) dedeleriyle göçmüş, Edirne'de babaları vefat etmiş ve Sinop'a geçmişler.
- Sinop'ta bir yaşlı kadına pijama diken kızının, kadının "Allah senin tuttuğun, çocuklarının elinin tuttuğu şey altın olsun" dua etmesi sonucunda, o çocuklar İstanbul'da kapalıçarşıda altın sektöründe önde gelen kişiler olmuş.
- 1:03:33Dua ve Altın Hikayesi
- Kapalıçarşıda esnafın babalarının eski evlerini kıymetli bir hocaefendiye piyasa değerinden daha düşük bir fiyata satmışları anlatılıyor.
- Hocaefendi evi tadilat yaparken baca borusunda kocaman bir poşet içinde altınlar bulmuş.
- Hocaefendi, altını esnafın ev sahibine vermiş, ancak esnafın kız kardeşi "evi duvarları ile beraber sattık, altını kabul edemeziz" demiş ve hocaefendi altını talebelere veya öğrencilere vermesi için kullanmamış.
- 1:05:37Balkanlar ve Rumeli Kültürü
- Konuşmacı, Rumeli insanları adına selam veriyor ve her sene Balkanlar'a-Rumeli topraklarına gitmediği zaman o seneyi boş hissettiğini belirtiyor.
- Sahur sofrasına davet ediliyor ve "sahur vakti kaçırma" uyarısıyla sofra başlıyor.
- Sahurda yayla çorbası sunuluyor ve düğün çorbası olan "damat paçası" tanıtılıyor.
- 1:07:07Arnavut Böreği ve Kaymaçina
- Börek kültürü anlatılıyor ve "Arnavut böreği"nin diğer böreklerden daha üstün olduğu vurgulanıyor.
- Ramazan'ın ilk sahurda mantı, son sahurda kol böreği yapıldığı ve bunun "pide mantı pide mantı, Ramazan'ı karşıladım, kol böreği kolladım, Ramazan'ı yolladım" tekerlemesiyle ilgili olduğu anlatılıyor.
- Sağ başta gördükleri "kaymaçina" (Türkiye'deki adı krem karamel) tatlısı tanıtılıyor ve yapımında iki-üç kilo süt ve yirmi bir-yirmi iki yumurta kullanıldığı belirtiliyor.
- 1:09:49Türk Mutfağının Lezzetleri
- Trileçe, son yıllarda Türkiye'de fenomen haline gelen bir tatlıdır; üç sütten yapılan, revani hamuru gibidir ve bol sütlü olduğu için inanılmaz yumuşak ve hafiftir.
- Kurutulmuş et, şömine üstünde kurutulmuş ve nefis kokulu bir lezzettir.
- Soka, yoğurtlu ekşimikli biber turşusu olup, mayalanmış kaymak tadı almış sütün kaymak haline gelmiş şeklidir.
- 1:11:04Türk Tatlıları ve Yemekleri
- Ceviz domateslerin ekşimikle hazırlanması ve erik kompostosu gibi süt ürünleriyle yapılan lezzetler mevcuttur.
- Lokum (Türkiye'de pişi olarak da bilinir), mayalı hamurun yağda kızartılmasıyla hazırlanır ve ev yapımı olarak ekmek hamuru kullanılarak hazırlanabilir.
- Damat paçası, baklava hamuru ile yapılan bir yemektir; yufkalar altına yağ, tuz, biber, tavuk eti ve tavuk suyu ile hazırlanır.
- 1:15:43Yemek Yapma Deneyimleri
- Konuşmacılar yemek yapma konusunda farklı deneyimlere sahiptir; bazıları sandviç ve omlet yapabildiğini, bazıları ise hiç yemek yapmadığını belirtir.
- Bir konuşmacı, annesinin yemek yapmayı öğretmediğini ve Malta'da ilk kez tavuk pişirdiğini anlatır.
- Konuşmacılar, hoca oldukları için genellikle yemekleri en güzel hazırlayan ve ikram eden kişiler olduğunu, ancak zorda kaldıklarında kendilerinin de yemek yapabildiklerini belirtirler.
- 1:17:46Sahur Sofrası ve Veda
- Sahur saatine yaklaştıklarını ve yarın iftarda devam edeceklerini belirtirler.
- Konuşmacılar, trileçe gibi lezzetlerin İstanbul'da hazır olarak kolay bulunabildiğini ve ticaretine başlandığını söylerler.
- Ev sahibi, konuklarına teşekkür eder ve kapılarının her zaman açık olduğunu belirtir; konuşmacılar da güzel bir sahur sofrasının ardından vedalaşır.
- 1:19:48Sahur Sofrası ve Fatiha Duanın Başlangıcı
- Yarın gece yeni bir sahur sofrasında tekrar buluşulacağı ve hocanın dualarıyla kapatılacağı belirtiliyor.
- Fatiha suresi güzel seslerle canlandırılmak isteniyor ve dua bittikten sonra Fatiha okunacak.
- İzleyicilerden sahur sofralarında eşlik etmeleri isteniyor ve yüzbinlerce kişinin aynı anda Fatiha okuduğunda, bu dua enerjisiyle tüm insanlığın huzur ve barış bulacağı vurgulanıyor.
- 1:20:46Dua ve Şükran
- Allah'a sonsuz hamd ve şükür ediliyor, verilen nimetlerin daha iyi eylemesi için dua ediliyor.
- Evlerini, sofralarını, gönüllerini açan kardeşlere dünya ve ahirette saadet dileniyor.
- Balkan insana Allah'ın rahmetiyle muamele edilmesi için dua ediliyor.
- 1:21:32Rümeili'ye Dua
- Osmanlı'dan bugüne kadar devlete ve millete hizmet eden, Fatihan olma ünvanını elinde bulunduran Rumeli'nin delikanlılarına dünya ve ahirette saadet dileniyor.
- Cennet sofralarında ve cennet köşklerinde ağırlanmaları için dua ediliyor.
- Evlilerin salih, saliha olması, umutlara nail olmaları ve korkularından emin olmaları için dua ediliyor.
- 1:22:49Sahur ve Oruç Duanın Kapanışı
- Sahur vaktinde oruca niyet edilen dakikalar için dua ediliyor.
- Allah'ın rızası düşünerek iftar anına kadar yüreklerin güzelleştirilmesi ve gönüllerin sürura erdirilmesi için dua ediliyor.
- Niyet edilen güzel orucun Allah'ın en güzeli kabulüyle makbul olması için dua ediliyor ve Fatiha suresi okunuyor.