Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Ekonomi 724 programının bir bölümü olup, sunucu ile Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi öğretim üyesi Doçent Doktor Mehmet Merve Özaydın arasında geçen bir röportajdır.
- Programın ana konusu, Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak'ın açıkladığı kıdem tazminatı reformudur. Video, Türkiye ve dünya ekonomisinin güncel durumunu rakamlarla sunarak başlıyor, ardından küresel piyasa durumu ele alınıyor ve son olarak kıdem tazminatı reformunun detayları inceleniyor.
- Röportajda, mevcut kıdem tazminatı sisteminin eksiklikleri, fon yönetimi, işverenlere yaklaşık %8,30'luk maliyet oluşturacağı, işten kendi rızasıyla ayrılanların da tazminat alabileceği gibi konular detaylı olarak tartışılıyor. Ayrıca, Türkiye'nin kendi dinamiklerine hitap eden bir ekonomik model inşa edilmesi gerektiği ve dış finansmanın yüksek maliyeti nedeniyle tasarruf eğilimini artırmanın olumlu sonuçlar vereceği vurgulanıyor.
- 00:12Ekonomi Haberleri
- Ekonomi 724 programında Türkiye ve dünya ekonomisinin son rakamları paylaşılacak.
- Programda reform paketinin içinde yer alan kıdem tazminatı konusu detaylı olarak ele alınacak.
- Dünya örnekleri, Türkiye'deki mevcut sistem ve gelecekteki değişiklikler incelenecek.
- 01:03Döviz ve Altın Fiyatları
- Dolar TL'ye karşı 5,81-26 seviyesinde, euro ise 6,57-49 seviyesinde yatay bir başlangıç yapıldı.
- Altın ons fiyatı 1.285 dolarla %0,18 değer kaybı göstererek yeni haftada negatif yönde hareket etti.
- Borsa İstanbul 95.191 puanla küresel piyasalardan negatif yönde ayrışarak %0,82 değer kaybı yaşadı.
- 01:56İstanbul Kapalıçarşı Altın Fiyatları
- İstanbul Kapalıçarşı'da altın fiyatları küresel piyasadaki kayba rağmen dolar etkisiyle yukarı yönlü güncellendi.
- Gram altın 240 TL, çeyrek altın 392 TL, yarım altın 785 TL ve cumhuriyet altın 1.614 TL seviyesinde.
- 02:23Küresel Piyasa Durumu
- Küresel piyasalarda veri gündemi bekleniyor, özellikle Almanya verisi kritik.
- ABD endekslerinde Dow Jones, Maslak ve S&P 500'ler kırmızıda, geçen hafta S&P 500 neredeyse tüm zamanların en yüksek seviyesine yakın kapatmıştı.
- Türkiye'nin Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, IMF, Dünya Bankası ve G20 toplantısında önemli temaslar gerçekleştirdi.
- 03:06Türkiye-ABD İlişkileri
- Albayrak, IMF, Dünya Bankası ve G20 toplantısından sonra Türk ve Amerikan iş adamlarına seslendi.
- Albayrak'ın son görüşmesi Amerikan Başkanı Trump ile oldu ve görüşmenin ana konusu ekonomik işbirliğinin geliştirilmesi.
- İki ülke arasındaki ticaret hacmini 75 milyar dolarlık hedefe çıkarmak üzerinde uzlaşıldı.
- 03:46Asya ve Avrupa Piyasaları
- Asya'da Çin, Japonya ve Hindistan endeksleri yukarı yönlü hareket etti, büyümeye dair endişelerin azalması etkili oldu.
- Avrupa'da karışık sinyaller var, Almanya ve Fransa'da endeksler yukarı yönlü, İngiltere borsasında sınırlı kayıp var.
- 04:28Gelecek Veriler
- Türkiye'de saat 10'da sanayi üretimi ve özel sektör borcu verileri açıklanacak.
- ABD'de sanayi üretimi, Avrupa'da döviz rezervleri ve İngiltere'de işsizlik verileri açıklanacak.
- En kritik veri Almanya'da ZEW endeksi olacak.
- 05:22Kıdem Tazminatı Konusu
- Kıdem tazminatı Türkiye ekonomisinde dönem dönem reform konusu olarak gündeme geliyor.
- Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak'ın açıkladığı yapısal dönüşüm adımlarının içinde kıdem tazminatı ile ilgili yeni bir reform hazırlığı olduğu görüldü.
- Kıdem tazminatı 1936 tarihli 308 sayılı İş Kanunu'nda düzenlenmiş bir uygulama olarak hayata geçmiş.
- 06:25Kıdem Tazminatının Önemi
- Kıdem tazminatı işçinin çalıştığı dönem sonunda emeklilik döneminde bir ikramiye ve haksız fesih durumunda bir tazminat olarak tanımlanıyor.
- İşçinin işverene sadakat borcunun gereği olarak yerine getirdiği dönemin sonucunda işverenden aldığı bir rakama denk geliyor.
- Dünyada çeşitli uygulamaları var ve Türkiye'de uzun yıllardır başarılı uygulamalarla devam ediyor.
- 07:18Yeni Kıdem Tazminatı Sistemi
- Yeni sistemde bir fon sistemi kurulacak ve mevcut çalışanlar için fona katılım isteğe bağlı olacak.
- Fon yönetimi 1962 yılında kıdem tazminatı meselesinde tartışılmaya başlanmış ve Türkiye'nin gündemine defalarca gelmiş.
- Fon yönetimiyle ekonomik sistemde tasarruf miktarının artırılıp ekonomik dayanıklılığın artırılması hedefleniyor.
- 08:36Mevcut Sistemdeki Sorunlar
- Türkiye'de kıdem tazminatından çok büyük oranda işçi yararlanamıyor, daha çok kamunun ve büyük firmaların muhatap olduğu yerlerde sorun yaşanmıyor.
- Daha küçük işletmelerde ekonomik organizasyonlarını iyi organize edemeyen yerlerde kıdem tazminatı meseleleri problem oluyor.
- İş mahkemelerinde %8'in alamadığı gibi veriler var, bu durumun gerekçesi finansal sorunlar ve sistemden işten kendi rızasıyla ayrılanların almasına engel olması.
- 09:15Yeni Sistemdeki Değişiklikler
- Yeni sistemde işten kendi rızasıyla ayrılanlar da tazminat alabilecek.
- İşverenler kıdem tazminatını bir fonda tuttuğu için işten çıkarmak kolaylaşacak.
- Daha önceki dönemde sadece işveren tarafından fesihlerde geçerli olan kıdem tazminatı, askerlik yapmak için ayrılan, evlenmek üzere ayrılan ve kadın işçiye de veriliyordu.
- 09:53Kıdem Tazminatı Sisteminin Değişimi
- Tüm işçileri kapsayacak bir düzenlemeye geçilecek, ancak işverenler için bu, emeklilik döneminde ortaya çıkan bir ödeme olarak bilançolarında planlamadıkları bir maliyet oluşturacak.
- Bireysel emeklilik fonlarından yola çıkarak, işveren tarafından sürekli desteklenen ve sürekli devam edecek bir sistem planlanıyor.
- Mevcut kıdem tazminatı uygulamasında devam ederse, işveren için yaklaşık %8,30'luk bir maliyet oluşturacak.
- 10:46Kıdem Tazminatı Sisteminin Avantajları ve Dezavantajları
- İşçinin tazminatını alabilmesi önemli bir avantaj, ancak kıdem tazminatını alamamak kişilerin iş değiştirebilme lüksünü kısıtlayabilir.
- Prim kesintisi bireysel hesapta birikecek ve bu hesap devam edecek.
- Fon yönetiminde devletin belirleyici olarak yer alması ve devlet garantisinin oluşturulması gerekiyor.
- 12:40İşçi ve İşveren Kesimi Arasındaki Uzlaşma
- Kıdem tazminatı konusunda işçi ve işveren kesiminin uzlaşması gerekiyor ve Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak tarafları bir araya getirecek.
- Siyasi irade güçlü ve güçlü ekonomiye geçiş programı çerçevesinde bu düzenlemenin arkasında olduğunu belirtmiş.
- İşçi kesimi mevcut haklardan geriye gidilmemesini istiyor ve son brüt aylığı üzerinden çalıştığı yılla çarpımına denk gelen bir rakam talep ediyor.
- 14:52Yeni Sistemdeki Endişeler ve Dünya Uygulamaları
- Uzun yıllardır çalışan çalışanların mevcut kazanımlarının fona devredilmesi süreciyle kayıp yaşayacağı endişesi var.
- Yeni modelde fon yönetim sistemine geçildiği için belli bir dönem bekleme durumu söz konusu olacak, belki emeklilik dönemine kadar alması mümkün olmayacak.
- Fransa'da en az bir yıl çalışma şartı var, İngiltere'de en az iki yıl çalışma şartı ve Almanya'da 10'dan fazla çalışanı olduğu işyerlerinde uygulanıyor.
- 18:08Türkiye'nin Kıdem Tazminatı Sistemi
- İşsizlik sigortası, iş güvencesi ve kıdem tazminatının birlikte olduğu sistem Türk çalışma hayatında emek sahiplerinin kazanımları açısından çok değerli.
- Türkiye'de kişi sayısıyla sınırlama olmadığı için biraz daha avantajlı bir yasaya sahip.
- Avrupa ülkelerinde belli bir standart olmadığı, farklı uygulamalar olduğu görülüyor.
- 18:52İşçi-İşveren İlişkilerinde Model Sorunu
- Çalışma hayatı dinamik ve değişkenlerin süreci belirlediği bir durum olduğundan, bir ülke modelini Türkiye'ye aktarmak çıkış noktası olarak görünmüyor.
- Kendi dinamiklerimize hitap eden bir modelin inşa edilmesi önemli.
- Tarafların niyetlerini anlamak ve samimiyetlere, endişelere cevap verecek bir çözüm mekanizması üretmek gerekiyor.
- 19:20Ekonomik Sistem ve Tasarruf Eğilimi
- Ekonomik sistem hepimizin yaşadığı bir sistem olduğu için, dış finansmanın maliyetinin yüksek olduğu süreçte tasarruf eğilimini artırmak Türk ekonomisi için olumlu sonuçlar verecektir.
- Hükümetin ve siyasetin düşüncesini anlamak gerekiyor.
- İşçiler uzun yıllardır devam eden kazanımları var ve emeklilik döneminde daha az para alacaklarını belirtiyorlar.
- 19:51İşverenlerin Endişeleri ve Gelecek
- İşverenler işsizlik süreçlerinde istihdam yaratan ve sorumluluğu yükleyen insanlar olarak daha yüksek maliyetlerle yıpratılmak istemiyorlar.
- Tarafların endişeleri genellikle bu masada ve iyi niyetle, samimiyetle etkin bir çözüme ulaşılması umuluyor.
- Önümüzdeki günlerde bu konu tartışılacak ve TRT Haber yayın devam edecek.