Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan, yaklaşık 650 katılımcıya hitap eden canlı bir eğitim webinarıdır. Sunucu, özel eğitim bölümünde öğretim üyesi olarak görev yapmış, doktora tezini eleştirel düşünme konusunda tamamlamış ve bu konuda bir kitap yazmış bir uzmandır.
- Video, üstün zekalı çocukları nasıl belirleyebileceğimizi ve eğitebileceğimizi konu almaktadır. Sunum, Renzoli'nin üç halkalı üstün zekalılık kuramı, üstün zekalı çocukların özellikleri, eleştirel ve yaratıcı düşünme becerileri, zeka testleri ve Bilsem sınavlarına hazırlık gibi konuları içermektedir. Video yaklaşık bir saat süren sunumla başlayıp, soru-cevap bölümüyle devam etmektedir.
- Eğitimde ayrıca zekanın sözel ve performans yetenekleri olmak üzere iki ana alanda olduğu, üstün zekalı çocukların belirtileri, Maria Montessori metodolojisi ve diğer eğitim yöntemlerinin eklektik bir şekilde kullanılması gerektiği vurgulanmaktadır. Sunucu, üstün zekalı öğrencilerin eğitiminde formal uygulamaların zararlı olduğunu ve zeka gelişim odaklı eğitim programlarının önemini vurgulamaktadır.
- Üstün Zekalı Çocukları Belirleme Konuşması
- Konuşmacı, Türkiye'nin her yerinden katılımcıların bulunduğu canlı bir sohbet ortamında konuşmaya başlıyor.
- Konuşma, üstün zekalı çocukları nasıl belirleyebiliriz ve keşfedebiliriz konusunda paylaşımlar içerecek ve yoğun bir soru-cevap bölümü olacak.
- 01:42Üstün Zekalı Çocukların Tespiti
- Sınıfımızdaki üstün zekalı çocuğu bulmak, dört yapraklı yonca bulmak kadar kolay olmuyor.
- Türkiye'de üstün zekalı çocukların sadece yüzde on'una ulaşabilmiş durumdayız, 17 milyon öğrenci arasında en az yüzde üçünün üstün zekalı olduğu düşünüldüğünde 400-450 bin öğrenci varken sadece 50 bine ulaşabilmişiz.
- Dünyada üstün zekalı öğrencilerin tespiti ile ilgili öğretmenlerin isabetlilik oranı yüzde 85'te iken, Türkiye'de bu oran yüzde 50'ler civarında.
- 03:00Zeka ve Üstün Zeka Kavramları
- Zeka, akıl kullanma, problem çözme ve çevreye uyum gibi özelliklerle tanımlanıyor.
- Üstün zeka, problem çözme, üst düzey düşünme, hızlı düşünme, eleştirel görüşe sahip olma gibi özelliklerle karakterize ediliyor.
- Konuşmacı, çocukların üstün zekalılık boyutunu kuramlar, özellikleri, düşünme becerileri ve zekanın alt boyutlarındaki davranışlarıyla yakalamaya çalışacak.
- 06:58Üstün Zekalılık Kuramları
- Üstün zekalılık kuramları arasında beş gün kuramı, yıldız kuramı, epigenetik kuramı ve psikososyal kuram bulunuyor.
- Renzoli'nin üç halkalı üstün zekalılık kuramına göre, üstün zekalı olmak için ortalama üstü genel veya özel yetenek gerekiyor.
- Türkiye'de ortalama üstü genel yetenek, zeka testleri (BİLSİM sınavı) ile belirleniyor.
- 08:16Özel Yetenek ve Üstün Zekalılık
- Türkiye'de Bilim ve Sanat Merkezine sadece resim ve müzik alanından özel yetenek öğrencisi seçilmekle beraber, özel yetenek bu alanlara sınırlı değil.
- Özel yetenek matematik, sosyal bilgiler, bilişim ve bilgisayar teknolojileri gibi alanlarda da görülebilir.
- Üstün zekalı olmak için sadece genel zihinsel yetenek veya özel yetenek yetmez, yaratıcı/üretici yeteneklere sahip olmak ve motivasyona sahip olmak da gerekiyor.
- 10:10Üstün Zekalılık ve Ölçüm
- Yaratıcılık ve motivasyonun ölçülmediği görülüyor, ancak alt yetenekleri ölçen testler bulunmaktadır.
- Bilgi ve sanat merkezlerinde seçilen çocuklar tam anlamıyla üstün zekalı çocuk olarak nitelendirilemez.
- Zekanın belirtilerinden biri çok hızlı öğrenme yeteneğidir ve bu yetenek grubunun iki standart sapma ötesinde olması gerekir.
- 13:26Eleştirel Düşünme ve Karar Verme Yetenekleri
- Eleştirel düşünme becerilerinin koşullu akıl yürütme yeteneği, önyargıları bir kenara bırakma ve aklımıza gelen ilk fikri hemen cevap vermemek önemlidir.
- Çocukların özel yetenekli olup olmadığını belirlerken eleştirel düşünme ve karar verme yeteneklerine bakmak gerekir.
- Çocuklara sorular ve durumlarla karşı karşıya getirerek verdikleri tepkileri belirlemek önemlidir.
- 20:57Problem Çözme Yeteneği
- Problem çözme yeteneği, farklı problem durumları verilerek test edilmelidir.
- Matematik problemleri ve günlük sıradan problemler, çocukların farklılıklarını ortaya çıkarmaya yetmez.
- Komando timi örneği gibi karmaşık durumlarla karşı karşıya getirilerek çocukların akıl yürütme yetenekleri test edilebilir.
- 24:09Eleştirel Düşünme Ölçeği
- Araştırmacılar, kamptaki kişilerle mantıklı konuşarak serbest bırakılabilir ve bu insanlığa fayda sağlar.
- Eleştirel düşünme becerilerini ölçen uluslararası standardizasyonlu Cornell ölçeği, 5. sınıftan 12. sınıfa kadar olan çocuklara ve yetişkinlere uygulanır.
- Eleştirel düşünme becerileri, kaynakların güvenilirliğini sorgulama, nedensel açıklama, geçerli tahmin yürütme, genelleme, benzerlik yoluyla akıl yürütme ve koşullu akıl yürütme gibi 35 strateji ve 6 temel beceriden oluşur.
- 27:36Yaratıcı Düşünme
- Yaratıcı düşünme kendi başına yeterli değil, dört alt boyutu vardır: akıcılık, ayrıntılandırma, orijinallik ve esneklik.
- Akıcılık, en çok şekil üreten çocuk; ayrıntılandırma, çok ayrıntılı şekil çizen çocuk; orijinallik, kimsenin çizmediğini çizmek; esneklik ise ilişkisi görünmeyen varlıkları ilişkilendirmektir.
- Yaratıcı düşünme becerilerini derslere entegre etmek için, günlük ders konusuyla ilgili bir kavram verilip, bu kavramı hatırlayan kelimeler listelenmesi istenebilir.
- 32:27Üstün Zekalı Öğrencilerin Özellikleri
- Üstün zekalı öğrenciler meraklıdırlar, ayrıntılara dikkat ederler ve çevresindeki yaşantılar ve aile yoluyla öğrenilmesi mümkün olmayan kelimeleri kullanabilirler.
- Üstün zekalı çocukların ayırt edici özellikleri, dersler yoluyla ya da ailesi yoluyla öğrenilmemiş kelimelerin anlamlarını bilmeleridir.
- Üstün zekalı öğrenciler karmaşık problemleri çözme konusunda üstün yeteneklere sahiptir ve gözlem güçleri çok yüksektir.
- 34:08Öğrencilerin Gözlem Yetenekleri
- İlkokul birinci ve ikinci sınıf öğrencilerinin gözlem güçleri çok güçlü ve ayırt edici bir özellik olarak belirlenmiştir.
- Genelleme, soyutlama ve sebep-sonuç ilişkisi gibi özellikler de üstün zekalı çocuklarda bulunmaktadır.
- Bu özellikler zeka testleri yoluyla gözlemlenebilir ve her biri başlı başına bir konu olarak ele alınabilir.
- 35:24Üstün Zekalı ve Üstün Yetenekli Kavramları
- Üstün zekalı ve üstün yetenekli kavramları birbirinin yerine çok kullanılan kavramlardır.
- Üstün zekalılık doğuştan gelirken, üstün yetenekli olmak öğrenim ve yaşantılar yoluyla zeka yeteneğine dönüşür.
- Üstün zekalı çocuklar doğru yönetilirse ve yetiştirilirse üstün yetenekliliğe dönüşebilirler.
- 37:12Parlak Çocuk ve Üstün Zekalı Çocuk Ayrımı
- Öğretmenler genellikle dikkatli, iyi fikirli, uslu ve ödevlerini yapan çocukları üstün zekalı zannedebilirler.
- Gerçek üstün zekalı çocuklar sorular soran, aşırı meraklı, fiziksel olarak katılım gösteren ve çılgın görüşleri olan, ayrıntıları yakalayabilen çocuklar olabilir.
- Üstün zekalı çocuklar duygularına kuvvetle bağlıdır, ateşlidir ve merak ettiği konularda çok heyecanlıdır.
- 38:40Bilsem Sınavına Hazırlık
- Bilsem sınavına isabetli öğrenci göndermek için belirli özelliklere bakmak gerekiyor.
- Zekayı iyi anlamak için önce zeka kavramının ne olduğunu anlamak gerekiyor.
- Bilsem sınavına hazırlık sürecinde işitsel ve görsel dikkat etkinlikleri yaptırılması gerekiyor.
- 41:52Uzamsal Düşünme Yeteneği
- Uzamsal düşünme yeteneği, küpler gibi şekilleri zihinde çevirip düşünme becerisidir.
- Üstün zekalı çocukların matematik başarısını en çok yordayan yetenek, matematik bilgileri veya problem çözme değil, uzamsal düşünme yeteneğidir.
- Uzamsal zihinsel çevirme testinin birkaç türü vardır ve bu yetenek Türkiye'de çocuklarda sınırlı seviyededir.
- 47:25Görsel Uzamsal Düşünme Etkinliği
- Konuşmacı, katılımcılardan her evden garaja giden bir yol çizmelerini ve bu yolların birbirini kesmemesini sağlamalarını istiyor.
- Arabayla gidebilecek iki metrelik yollar çizilmeli ve çevre dışına çıkılmamalı.
- Selimiye Camii örneği verilerek, dört müezzinin birbirini görmemesi gibi görsel uzamsal düşünme stratejisi örnekleniyor.
- 49:46Özel Yetenekli Çocukların Zekasını Ortaya Çıkarma
- Zekanın ortaya çıkışı mantarın ortaya çıkışı gibi, doğru platform oluşturulmazsa çocuk zekası göstermez hatta gizler.
- Konuşmacı, 2008 yılında Konya Bilim ve Sanat Merkezi'nde 156 zeka puanına sahip bir çocuğun beş ay boyunca kendini göstermek için beklediğini anlatıyor.
- Özel yetenekli çocukların kendilerini gösterecekleri platformlar oluşturulması gerektiği vurgulanıyor.
- 53:02Zeka Yetenekleri ve Ölçüm Yöntemleri
- Görsel düşünme, parça-bütün ilişkileri, üç boyutlu düşünme ve zihinsel çevirme gibi yeteneklerin önemine vurgu yapılıyor.
- Matematiksel akıl yürütme sorusu (vazoda çiçekler) ile sayısal akıl yürütme yeteneği ölçülüyor.
- Soyut ifadeleri somutlaştırma ve modelleme yeteneğinin özel yetenekli çocuklarda önemine vurgu yapılıyor.
- 58:40Zeka Yapısının İncelenmesi
- Zeka iki alandan oluşuyor: sözel yetenekler (kelimelerle akıl yürütme, dikkat, benzerlik ve farklılıkları yakalama, muhakeme) ve performans yetenekleri (görsel düşünme, parça-bütün ilişkileri, üç boyutlu düşünme, sayısal akıl yürütme, koordinasyon).
- Üstün zekalı çocukları belirlemek için çocukları bu görevlerle karşılaştırmak ve iyi gözlemci olmak gerekiyor.
- Özel yeteneklilik belirlemede öğrencilerin sayısal puanlarla değerlendirilmesi gerektiği ve hem zihinsel potansiyeli yüksek olma adayları hem de sorun ihtimali olan çocukları belirlemek gerektiği vurgulanıyor.
- 1:01:01Sunumun Sonu ve Video İzleme
- Konuşmacı, bir saatte bitirdiği sunumunu tamamladığını belirtiyor.
- Üstün zekalı öğrencilerin özellikleri hakkında bilgi verilecek bir video izlenecek.
- Konuşmacı, üstün zekalı öğrencilerin özellikleri ile ilgili noktaları izleyicilerden yakalamanı isteyeceğini söylüyor.
- 1:02:13Teknik Sorunlar ve Sunum Devamı
- Video kesik kesik çalıyor ve görüntü sorunları yaşanıyor.
- Konuşmacı ekran paylaşımı ile videoyu çalmayı deniyor.
- Sunum devam ederken ekran paylaşımı sorunları devam ediyor.
- 1:08:45Soru Cevap Bölümü
- Sunum tamamlandıktan sonra soru cevap bölümüne geçiliyor.
- Albert ve Hasan El Hastanesi'nin konuşmalarının linkleri not bölümünde paylaşıldı.
- Konuşmacı, birinci ve ikinci sınıflarla ilgili öğretmenlere yol gösterici bir program olmadığını belirtiyor.
- 1:11:13Üstün Zekalı Çocuklar Hakkında Sorular
- Bilsem sınavında başarılı olmayan üstün zekalı öğrencilerin durumu tartışılıyor.
- Piyasadaki Bilsem kitaplarının zararlı olduğu ve çocukların onlardan uzak tutulması gerektiği vurgulanıyor.
- Toplumun yüzde iki buçuğu üstün zekalı olsa da Bilim ve Sanat Merkezleri'nin kontenjanı sadece dörtyüzbin çocuk kapasitesinde.
- 1:12:28Zeka Geliştirme ve Duygusal Zeka
- Konuşmacı, zeka nasıl geliştirilir diye bir programının olduğunu belirtiyor.
- Duygusal zeka'nın son derece önemli olduğu vurgulanıyor.
- Üstün zekalı öğrencilerde duygusal zekanın geliştirilmesi için bir proje yürütüldüğü söyleniyor.
- 1:14:51Eğitim Uygulamaları ve Kaynaklar
- İçerik temelli beceri öğretimi konusunda bir doktora tezi ve kitap olduğu belirtiliyor.
- Üstün zekalı çocukların mevcut sistemde harcanması gerektiği vurgulanıyor.
- Konuşmacı, geliştirdiği "Beyin İşleyici" adlı Android tabanlı bir uygulama olduğunu paylaşıyor.
- 1:18:07Montessori Yöntemi Hakkında Bilgiler
- Montessori yöntemi için tek bir yöntem kendi başına hiçbir zaman yeterli değildir.
- Maria Montessori bu becerileri aslında engelliler için geliştirmiş, kendisi ticari olarak düşünmemiş ama daha sonra ticari hale getirilmiş.
- Tüm yöntemlerin eklektik bir şekilde kullanıldığı, Reggio Emilio, Waldorf ve diğer metodolojilerin birlikte kullanılması öneriliyor.
- 1:20:21Okul Öncesi Eğitim Metodolojisi
- Tematik bir öğretim metodolojisi uygulanıyor, bir tema belirlenerek okul öncesi eğitim programının temel alanları (bilişsel, fen, sanat, oyun) ilişkilendiriliyor.
- Örneğin "taş" teması ile bilim etkinliği, üç boyutlu düşünme, parça-bütün ilişkisi, görsel düşünme ve sözel akıl yürütme etkinlikleri yapılıyor.
- Matematiksel altyapı oluşturulduktan sonra yaratıcı düşünme etkinlikleri (SCAMPER) ile çocuk ürüne ve tasarıma doğru götürülüyor.
- 1:22:48İletişim ve Tavsiyeler
- Konuşmacı, mail adresi (kurnaz@hotmail.com) ve sosyal medya hesaplarını (Facebook ve Instagram) paylaşıyor.
- Öğretmenlere etkinliklerin derinliklerini incelemeleri, zeka kavramlarını üzerinde durmaları ve günlük rutin ders konularının dışına çıkmaları tavsiye ediliyor.
- Bilgiye dayalı öğretimsel uygulamalarda çocuklar akılda tutma, hatırlama gibi becerilere odaklanırken özel yeteneklerini kaybedebiliyorlar, bu etkinliklerin sistematiğ bir şekilde uygulanması öneriliyor.