• Buradasın

    Üniversitelerin Özerkliği ve Akademik Özgürlük Üzerine Bir Sohbet

    youtube.com/watch?v=CeCjDZL-KB8

    Yapay zekadan makale özeti

    • "Meraklısına Bilim" programının bu bölümünde, Boğaziçi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Profesör Dr. Taner Bilgiç ile üniversite özerkliği ve akademik özgürlük konuları ele alınmaktadır.
    • Video, üniversitelerin ne olduğu, akademik özgürlük ve kurumsal özerkliğin önemi üzerine bir sohbet formatında ilerlemektedir. Üniversitenin sadece eğitim değil, araştırma ve düşünmeyi öğretme gibi önemli roller oynadığı vurgulanırken, üniversite özerkliğinin idari, mali, akademik ve istihdam boyutları detaylı olarak incelenmektedir. Ayrıca Türkiye'nin 12 Eylül'den kalma yükseköğretim yasasının çağdaşlaşması gerekliliği ve üniversite senatolarının yeni yasa için hazırladığı raporlar da tartışılmaktadır.
    • Söyleşide üniversitelerin toplum için yüksek kamu yararı sağladığı, akademik özerkliğin demokratik bir yönetişim sistemi aracılığıyla nasıl sağlanabileceği ve denge ve denetim mekanizmalarının önemi de ele alınmaktadır. Türkiye'deki yükseköğretim sisteminin yasal çerçevesi, YÖK'un rolü ve üniversite özerkliğinin iyileştirilmesi için gerekli olanlar da konuşulan konular arasındadır.
    00:19Üniversite ve Akademik Özgürlük
    • Program, Bilim Akademisi işbirliğiyle hazırlanan "Meraklısına Bilim" adlı bölümde üniversite ve özerklik konusu ele alınıyor.
    • Boğaziçi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Profesör Dr. Taner Bilgiç konuk olarak programda yer alıyor.
    • Akademik özgürlük, merak edilen herhangi bir konuyu baskı ve endişe yaşamadan araştırma, öğrenme ve öğretme hakkı olarak tanımlanıyor.
    02:56Üniversitenin Tanımı ve Özellikleri
    • Üniversite bir yükseköğretim kurumu olmasına rağmen, her yükseköğretim kurumu bir üniversite değildir.
    • Amerika Birleşik Devletleri'nde 7500 tane yükseköğretim kurumu varken, bunlardan sadece 100 kadarı yüksek nitelikli araştırma yapan üniversitelerdir.
    • Üniversite, araştırma ve eğitimin ayrılmaz bütünlüğü, eğitimde özgürlük ve akademik özyönetim gibi kriterleri taşıyan bir kurumdur.
    04:05Üniversitenin Tarihi
    • Üniversitenin bin yıllık bir tarihçesi vardır; Platon'un Akademisi, Antik Yunan, Bağdat'taki Beytül İmei gibi kurumlar bu tarihe dahildir.
    • Modern üniversite kavramı, Alman (Prusya) modelinde Humboldt'un ortaya koyduğu model ve Anglosakson dünyasında gelen Oxford modelinden oluşur.
    • 1810'da kurulan Berlin Üniversitesi, günümüzün tüm üniversitelerinin modeli olarak kabul edilir.
    06:01Üniversitenin Küresel Yaygınlaşması
    • Rusya'daki Petersburg ve Moskova, Japonya'daki Tokyo Üniversitesi gibi bağımsız medeniyetlerde Alman modeline yakın modern üniversiteler kurulmuştur.
    • Amerika Birleşik Devletleri bağımsızlığını kazandıktan sonra Alman modelini geliştirebilecek bir yetenek sergilemiştir.
    • Osmanlı'da 1900'de kurulan Darülfünun, İslam medeniyetindeki ilk modern üniversite olarak kabul edilir ve Alman modelinin bir devamıdır.
    08:38Üniversitenin Modern Modeli
    • Günümüzde ideal model Amerika Birleşik Devletleri'ndeki üniversitelerin modelinde bulunur ve bu model, öğretim üyesine iş güvenliği (tennur) sağlayan bir yapıya sahiptir.
    • Üniversite olmak gerekir, sonra yenilikçilik, girişimcilik gibi diğer sıfatlar eklenir.
    • Modern üniversite modelinin aydınlanma, bilimsel yöntemdeki gelişmeler ve moderniteyle ilişkisi konuşulmadan anlaşılamaz.
    10:46Türkiye'de Üniversite Açılışları ve Üniversitenin Değeri
    • Türkiye genç nüfusa sahip ve yükseköğretim kapasitesini geliştirmek için üniversiteler açılmış, ancak bu popülist bir yaklaşımla yapılmıştır.
    • Üniversite kurmak kolay bir iş değildir; Carnegie ve Mellon gibi zengin ailelerin kurduğu üniversitelerin gelişmesi 50 yıl sürmüştür.
    • Sadece bina ve laboratuvar yaparak üniversite kurmak mümkün değildir, üniversite oldukça kıymetli bir kurumdur.
    12:06Üniversitenin Amacı ve Değeri
    • Türkiye'de üniversiteye gidenlerin çoğu etiket ve meslek sahibi olmak için gidiyor, akademik araştırma için değil.
    • Üniversite sadece ders veren ve diploma veren bir yer değil, merak uyandıran ve araştırma yapan bir mekandır.
    • Üniversitede öğretim üyesi ile öğrenci arasındaki karşılaşmadan, öğrenciler arası ilişkilerden yenilikçilik, girişimcilik ve patentler ortaya çıkıyor.
    15:46Üniversitenin Özerkliği
    • Üniversitenin özerk olması, ilmi ve bilimsel, ilmi ve idari muhtariyet anlamına gelir.
    • Üniversitenin özerk olması dış etkilerden azade olma meselesidir ve bu tarih boyunca her medeniyette bulunmuştur.
    • Daha sonra ulus, devlet ve anayasal düzenlerde bu özerklik yasal ve anayasal koruma altına alınmıştır.
    16:34Üniversitenin Özerkliği ve Önemi
    • Üniversitede öğretim üyesi ve öğrencisi arasındaki ilişkiyi yaşayabilmek için kurumun özerk olması gerekiyor.
    • Aziz Sancar'ın örneğine göre, kırk yıl aynı deneyi yapan biri Nobel alabilir, ancak hiçbir şirket bir insana bu kadar uzun süre aynı deneyi yapmak için para vermez.
    • Üniversiteler bin yıldır yaşıyor ve dünyada sürekli var olan kurumların yüzde doksanı üniversite olup, bu kurumlar evrime açık ve esnek yapıda.
    17:52Üniversitenin Özerklik Boyutları
    • Üniversitenin özerkliği idari, mali, akademik ve istihdam açısından değerlendirilmelidir.
    • Üniversite, idari olarak kendi personelini, rektörünü ve dekanını seçebilmeli veya belirleyebilmelidir.
    • Akademik özgürlük kapsamında üniversite kendi öğrencilerini, öğretim üyelerini seçebilir, ne öğreteceğini ve nasıl organize olacağını kararlaştırabilir.
    20:53Türkiye'deki Öğrenci Seçimi Sistemi
    • Türkiye'de bir zamanlar her üniversitenin ayrı sınavları vardı, ancak şimdi merkezi bir sistem uygulanmaktadır.
    • Merkezi sınav sistemi sosyal adalet sağladığı için tercih edilmiş, ancak büyük gruplara uygulanan bir sınavın liyakatı tam olarak ölçmediği belirtilmektedir.
    • Lisansüstü programlarda öğrenci seçimi daha kritik olup, daha özel ve uzmanlaşma gerektiren bir süreçtir.
    22:36Üniversitenin Özerkliği ve Eleştiriler
    • Üniversite, özerk olması gereken bir kurum olarak görülse de, devletle işbirliği içinde kamu yararına çalışan ve kamunun sahibi olduğu bir kurum olduğu için tamamen özerk olması eleştirilere neden olabilir.
    • Üniversitenin keyfi bir kuruma dönüşmemesi için akademik yönetişim biçimi ve denetim mekanizmalarının olması gerekir.
    • Üniversitenin akademik yönetişim biçimi zaman içinde demokratik olarak gelişmiş ve kararlar bilime en yakın olan en küçük ünite aracılığıyla alınmaktadır.
    24:28Akademik Yönetişim ve Denetim Mekanizmaları
    • Üniversitede önemli olan denge ve denetim mekanizmalarının olması, temsiliyet mekanizması, şeffaflık, liyakata dayalı olma ve akademik etik ilkelerine uyulması gerekmektedir.
    • Akademik yönetişim biçimi aşağıdan yukarıya kurul ve komisyonların çalışmasıyla bilginin ve kararların süzülerek gelip yapıldığı bir sistemdir.
    • Bu sistem sayesinde üniversitenin hesap verebilir bir kuruma dönüşmesi sağlanır ve toplum ve devlet tarafından sorgulanabilir hale gelir.
    26:03Üniversitenin Toplum ve Devlet İlişkisi
    • Üniversite özerkliği, üniversitenin kendisini korur ve toplumla devlet arasındaki gerilimler üniversitede yansır.
    • Üniversite, sermaye, devletle olan ilişki ve araştırma fonlarına olan erişim gibi dış etkenlere karşı kendisini korur.
    • Üniversite, bilimi koruyacak bir kale olarak düşünülebilir ve herkesin girmesi istenen bir kurum olarak toplumda azade olabilir.
    27:42Üniversitenin Kamu Yararı
    • Üniversite bin yıldır varlığını sürdürdüğü için bir şey üretmiş demektir, ancak tarihsel süreçte devlet ile çekişmeler olmuştur.
    • Üniversite, bilginin üretilmesi modeli olarak "altın yumurtlayan tavuk" olarak tanımlanabilir.
    • Üniversitenin yüksek kamu yararı yaratması, kaliteli yükseköğretim, özgün araştırma ve bağımsız, güvenilir bir kurum olarak olmasıdır.
    29:00Devletin Üniversiteye Tavrı
    • Devlet üniversitenin kontrolüne, kendi düşüncesine uymasına veya kendi planlarına uygun olmasını isteyebilir.
    • Emir-komuta zinciriyle bilim üretimi, yenilikçilik ve girişimcilik olmaz, bu da kamu yararını üretmez.
    • Üniversite, özerk bilgi üretilen bir kurum olarak muhalefetin ve muhalif bilginin üretilebileceği bir yerdir.
    30:30Türkiye'de Üniversite Özerkliği
    • Türkiye'de üniversite özerkliği ve iktidar kurumları arasındaki çekişmeler yeni bir şey değildir.
    • Türkiye'de 20547 sayılı Yükseköğretim Yasası, 12 Eylül darbesi sonrası çıkan ve zaman içinde yenilenmiş, güncellenmiş ancak özü itibariyle otoriter ve merkeziyetçi bir kanundur.
    • Yükseköğretim Kurulu (YÖK), Türkiye yükseköğretim sisteminin devletten azade özerkliğini korumak için kurulmuş ancak yasal çerçeveyi göz önüne alındığında özerkliğe dair hemen hemen hiçbir şey kalmamıştır.
    32:54Yükseköğretim Yasası ve Üniversite Özerkliği
    • 12 Eylül'den kalma yükseköğretim yasası çağdaş bir yükseköğretim alanı kurup yenilikçilik çıkarmak için yeterli değil ve değişmesi gerekiyor.
    • Yükseköğretim yasasının rektörlere verdiği yetkilerle kötü niyetli bir rektör kuruma verebileceği hasarın haddi hesabı yok ve sorgulanması çok zor.
    • Türkiye'nin bilimsel yayınları artmasına rağmen kalite itibarıyla problemler var ve bu durumun değişmesi şart.
    34:57Üniversite Reformu Çalışmaları
    • Üniversitelerde 2016 yılında kurulmuş senato komisyonları, yeni yükseköğretim yasasının ilkeleri ve çerçevesini çalışmakta.
    • Amacın ideal formül üretmek değil, uygulayıcıların dikkat etmesi gereken noktaları belirtmektir.
    • Üniversiteler kıymetli kurumlar olmaları için bilimle ilişkilerin değişmesine rağmen kurumların korunması gerekiyor.
    37:45Program Kapanışı ve Destek Çağrısı
    • Programda Boğaziçi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü'nden Profesör Dr. Taner Bilgiç, üniversitenin özerkliğinin kıymetini anlatmıştır.
    • Meraklısına Bilim programı her hafta Perşembe günü yayında ve çeşitli bilim dallarından akademisyenleri ağırlamaktadır.
    • Medyascope, 20 Ağustos 2015'te bağımsız, özgür ve çoğulcu bir medya ortamı sağlamak için kurulmuş olup, destek çağrısında bulunmaktadır.

    Yanıtı değerlendir

  • Yazeka sinir ağı makaleleri veya videoları özetliyor