Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Haluk Tatar tarafından sunulan eğitici bir tarih anlatımıdır. Anlatıcı, cahilliğin tarihini ve özellikle Osmanlı İmparatorluğu'nun cahil kalma sürecini kronolojik olarak ele almaktadır.
- Video, cehaletin tarihini Büyük İskender döneminden başlayarak İslam dünyasının bilgi yükselişini, 12. yüzyıldan itibaren bu yükselişin yavaşlamasını ve Avrupa'nın bilimsel aydınlanma sürecini anlatmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu'nda halkın %8'inin okuma yazma bildiği, saray kültürünün gelişmiş olduğu ancak halkın büyük bir kısmının cahil kaldığı vurgulanmaktadır.
- Videoda ayrıca Osmanlıca'nın öğrenilmesinin zorluğu, Avrupa'daki okuma yazma oranlarının gelişimi, 1900'lerde Amerika'da yaşanan cehaletle mücadele, radyo elementlerinin kullanımı ve "Radyum Kızları" olayı gibi tarihsel olaylar da ele alınmaktadır. Video, Türkiye'de cehaletin tarihsel boyutunu ve bilgiye erişimin önemini vurgulamaktadır.
- 00:15Goril Koko'nun Hikayesi
- Goril Koko, 1971'de doğmuş ve kendisinin asıl adı Hanabico olmasına rağmen, isminin son hecesini iki kere söyleyerek "Coco" adını seviyor.
- Koko işaret dilinden anlayabiliyor ve 2000'ye yakın İngilizce kelimeyi anlayabiliyor.
- Koko, 1978'de National Geographic'in kapağına kendi çektiği fotoğrafla çıkmış ve 1985'te kucağında bir kediyle tekrar kapağı kaplamış.
- 02:29Koko'nun İletişim Becerileri
- Koko'nun iletişim becerileri üç yaşındaki bir bebeğin konuşması gibi değerlendiriliyor.
- Koko kavramları birleştirerek yeni kelimeler oluşturabiliyor, örneğin "yüzük" yerine "parmak" ve "bileklik" diyebiliyor.
- Koko, Patterson adlı bir kadınla uzun süre çalışmış ve 2000 yılında öldüğünde çok üzülmüş, kendisi de 2008'de uykusunda aramızdan ayrılıp gitmiş.
- 04:38Bilginin Tarihi
- Büyük İskender fetihlerini yaparken Doğu ile Batı arasında ilk köprüyü oluşturmuştu.
- Müslümanlar 7., 8. ve 9. yüzyıllarda Avrupa'ya ve Çin'e kadar uzanmış, İslam inancı bir köprü kurmuştu.
- Araplar elinde Batı'nın ve Doğu'nun ilmi var, Yunanca, Latince eserleri Arapça'ya çeviriyorlardı.
- 05:38İslam Bilgisi'nin Yükselişi
- Araplar, Yunan, Roma, Mezopotamya, Sümer, Çin ve Hint eserlerini hızlı bir şekilde kendi dillerine çeviriyorlardı.
- Halife Harun Reşit döneminde kitapların çevrilme olayı zirveye çıkıyor ve bilgiye çok önem veriyor.
- 10. ve 11. yüzyıllarda İslam dünyasında İbn Rüşd, İbn Bace, İbn Sina, Fahrettin Razi, İbn-i Azam gibi büyük isimler var.
- 06:54İslam Bilgisi'nin Düşüşü
- 12. yüzyıl İslam'ın yavaş yavaş aklı ve bilimi terk etmeye başladığı bir döneme geliyor.
- İslam çok fazla çizime izin veren bir yapıya sahip değil ve matbaa çok kabul edilebilen bir şey değil.
- 14. yüzyıla kadar olan 300 yılda Avrupa'da veba salgını var ve Avrupa'nın nüfusunun üçte biri bu salgında kaybediliyor.
- 08:07Avrupa'nın Aydınlanma Dönemi
- Avrupa'da veba salgını sırasında insanlar ilk sığındıkları şey ilim bilim değil, kiliseydi.
- Kilise çeşitli teoriler üretti, ancak bir süre sonra insanlar bilim ve aydınlanmanın daha sağlıklı hayatta kalmalarını sağladığını fark ettiler.
- 17'den 18'e geçerken Alman filozof Emenal Count vs. dahil olmak üzere aydınlanma dönemi başlıyor ve Avrupalılar sorgulamaya gidiyor.
- 08:45Osmanlı'nın Cahiliği
- 1450 yılında İstanbul'u fethetmeyi planlayan Fatih Sultan Mehmet çok aydın ve çok bilgiliydi.
- Osmanlı sarayı kültürlüyken halk cahildi, 1900'lerde Osmanlı'nın sadece yüzde 8'i okuma yazma biliyordu.
- Gerçekten okuma yazma bilenlerin büyük bir kısmı Türk veya İslam kökeninden gelmeyenlerdi, devşirmeler veya gayrimüslimlerdi.
- 10:09Osmanlı'da Bilgi ve Aydınlanma
- Osmanlı'da cahiliye dönemi vardır ve bilim ve sanata yeterince ilgi verilmemiştir.
- Avrupa'da halk aydınlanmak istiyordu, ancak Osmanlı'da halkın aydınlanması istenmemiştir.
- Osmanlı döneminde kadılar kendi kafalarına göre hareket ederdi ve Kanuni döneminde dini kararları kendi avantajına değiştirmesi bile muhteşem yüzyılda konu olmuştu.
- 11:01Osmanlıcayı ve Alfabenin Önemi
- Osmanlıcayı öğrenmek çok kolaydır, sadece üç sesli harf olan alfabede bile bilinmeyen isimleri yanlış yazabilirsiniz.
- Yabancı talebeler on beş günde öğrendiği şeyi biz de on beş günde öğrenebiliriz.
- 1970'lerde ve 1980'lerde Türkiye'de okuma yazma oranı çok düşük seviyedeydi.
- 12:34Avrupa'da Bilgi ve Aydınlanma
- 1770'lerde ansiklopedi kavramı geliştirilmiş ve halka tüm bilgileri bir kitap setinden almak istenmiştir.
- Kilise, ansiklopedilerin halkın aydınlanmasına sebep olacağını düşünerek yedi ciltten sonra yayını yasaklamıştır.
- İslam dini bir dönem bilgiyi yöneten kesimken, zamanla "bilmeyi çokta bilmese de olur" tarzına dönüşmüştür.
- 13:26Günümüzde Bilgi İthalatı
- Günümüzde Arap Yarımadası ve Arap kültürü bilgi açısından ithalat yapmaktadır.
- Birçok ülkeden Türkiye'ye gidip bilgi götüren expat çalışanlar bulunmaktadır.
- Türkiye'de cehaletle bir savaş yoktur ve 1960'lı yıllardaki müfredat hala uygulanmaktadır.
- 13:55Amerika'da Bilgi ve Cehalet Savaşları
- 1960'lı yıllarda Amerika'da cehaletle büyük bir savaş başlamıştır.
- 1905'te Claire Cameron Patterson, Amerika'daki kimya şirketlerine dava açarak tüketici ürünlerdeki zehirli kimyasalların kullanımını yasaklatmıştır.
- 1979'da tütünün sağlık için faydalı olduğu saçma reklamlar başlamış, ancak halk isyan edip bunu geri bastırmıştır.
- 15:02Bilim ve Türkiye'nin Durumu
- 1900'lerin başında Avrupa'da Solvay konferansları düzenlenmekte, üç yılda bir fizik, dört yılda bir kimya alanında buluşmalar yapılıyormuş.
- 1927'deki buluşmada Planck, Bohr, Heisenberg, Marie Curie, Schrödinger ve Einstein gibi bilim adamları yer almış, ancak Türk veya Müslüman bir bilim adamı yoktu.
- Türkiye, 1920'lerde Atatürk ve Cumhuriyet'in başlangıcında bazı atılımlar yapana kadar bilim anlamında dünya ile bağını koparmıştı.
- 15:50Okuma-Yazma Oranları ve Zehirli Ürünler
- 1960'lı yıllarda Türkiye'de okuma-yazma oranı hala çok düşük seviyedeydi.
- 1700'lerde Almanya'da 5-14 yaş arasındaki tüm çocukların zorunlu ilkokul eğitimi almaları zorunlu kılınmıştır.
- Victoria döneminde süslemelerde kullanılan arsenik ve kurşun halkı zehirlenmeye sebep olmuş, ancak bu cahiliye Victoria döneminde çözülmüştür.
- 16:51Radyum Kızları Olayı
- Dünya Savaşı döneminde bir firma, askerlerin saatlerini görmesi için radyo elementi kullanarak fabrikalar açmıştır.
- Fabrikalarda çalışan kızlar, işlerini hızlandırmak için fırçayı dudaklarına sürdüklerinde gece parladıklarını fark etmişlerdir.
- 1928 yılına doğru ölümler ve çürümeler başlamış, 1938'de hayatta kalan kızlara tazminat kazanılmıştır.
- 17:56Cehaletin Tarihi ve Sonuç
- Cehaletin bir tarihi vardır ve bilgiyi düşman kabul edersek ve halk cahil kalsın istediysek o zaman cahil kaldık.
- Avrupa 1700-1800 geçişinde ve 1900'lerde halkı aydınlatsın diye çalışırken, Türkiye'de darbelerle halk baskılandı.
- Bilgiye ulaşmak önemlidir, en azından kendimizi kurtarmak için.