Buradasın
Türkiye'nin Nüfus Özellikleri ve Politikaları Eğitim Videosu
youtube.com/watch?v=SkFqxfUsL-wYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir konuşmacının nüfus konusunu detaylı şekilde anlattığı eğitim içeriğidir.
- Video, nüfusun tanımı ve nüfus sayımı ile başlayıp, dünya ve Türkiye'deki nüfus sayımlarının tarihsel gelişimini ele almaktadır. Ardından nüfus sayım yöntemleri, doğum oranı, ölüm oranı ve nüfus artış hızı gibi temel kavramlar açıklanmaktadır. İkinci bölümde ise Türkiye'nin nüfus özellikleri (yaş grupları, cinsiyet yapısı, ortalama yaşam süresi, şehir-köy dağılımı, eğitim durumu, ekonomik faaliyet kolları) ve 1923'ten günümüze kadar olan nüfus politikaları kronolojik olarak incelenmektedir.
- Videoda ayrıca nüfus piramitleri, bunların yorumlanması ve farklı piramit şekilleri (düzgün üçgen, kenarları içe dönük, arı kovanı, asimetrik ve çam biçimli) detaylı olarak incelenmekte, Türkiye'nin nüfus değişiminin üç dönem halinde analizi yapılmaktadır.
- 00:02Nüfus Kavramı ve Sayımları
- Nüfus, sınırları tanımlı bir bölge üzerinde belirli bir zaman diliminde yaşayan insan sayısına denir.
- Nüfus sayımı, demografik, sosyal ve ekonomik verilerin toplanması, değerlendirilmesi ve analiz edilmesi sürecidir.
- Nüfus sayımlarının temel amacı, nüfusun zaman içinde gösterdiği sosyal, demografik ve ekonomik yapısındaki değişimin ortaya konulmasıdır.
- 00:44Nüfus Sayımlarının Tarihi
- Dünyadaki ilk nüfus sayımları Çin, Sümer ve Mısır toplumlarında vergi ve askeri amaçlı olarak yapılmıştır.
- Türk tarihindeki ilk nüfus sayımı Osmanlı döneminde II. Mahmud zamanında askeri ve vergi amaçlı olarak gerçekleştirilmiştir.
- Modern alımdaki ilk nüfus sayımı İsveç'te yapılmış, modern sayımlar sayesinde eğitim, sosyal, sağlık, altyapı, savunma ve enerji gibi alanlarda yeni politikalar geliştirilmiştir.
- 01:25Türkiye'deki Nüfus Sayımları
- Türkiye'deki ilk resmi nüfus sayımı 1927 yılında yapılmış ve nüfusumuz 13,60 milyon olmuştur.
- Günümüzde Türkiye'deki nüfus sayımlarını gerçekleştiren kurum Türkiye İstatistik Kurumu'dur.
- Nüfus sayımlarında iki yöntem vardır: ikamet adresine göre sayımı yapan "de juri" yöntemi ve ikamet adresi farklı olmasına rağmen bulunduğumuz yerde sayımı yapan "defacto" yöntemi.
- 02:12Nüfus Oranları ve Artış Hızı
- Doğum oranı, bir yıl içerisinde meydana gelen doğum sayısının toplam nüfusu oranıdır ve dünyadaki doğum oranı binde 18'dir.
- Ölüm oranı, bir yıl içerisinde meydana gelen ölüm sayısının toplam nüfusu oranıdır ve dünyadaki ölüm oranı binde 7,5'tir.
- Doğal nüfus artış hızı, doğumlardaki fark nüfus artış oranını ifade eder ve daha çok geri kalmış ülkelerde fazladır.
- Gerçek nüfus artışı, doğal nüfus artışına ek olarak göçlerin de sayılmasıyla elde edilir ve gelişmiş ülkelerde daha fazladır.
- 03:10Dünya Nüfusunun Dağılımı
- Dünya nüfusunda genel olarak üç tane ana sıçrama dönemi vardır: alet yapımı, sanayi devrimi ve diğer bir dönem.
- Güneydoğu Asya, Hindistan, Çin, Endonezya, Japonya, Nil deltası, Gine Körfezi kıyıları, Cup bölgesi, Avrupa bölgesi, Güney Amerika'nın güneydoğusu ve ABD'nin doğusu yoğun nüfus alanlarıdır.
- Ekvator, çöller, kutuplar ve dağlık bölgeler (Alp, Himalaya ve Amerika'nın batısında) az nüfuslu alanlardır.
- 04:08Nüfus Piramitleri
- Nüfus piramitleri, nüfusun yaş ve cinsiyet yapısını gösteren grafiklerdir.
- Piramidin sağ tarafı genelde kadınları, sol tarafı genelde erkekleri gösterir ve alttaki rakamlar kişi sayısını ifade eder.
- Piramidin taban kısmı doğum oranlarını, üst kısmı ölüm oranlarını ifade eder; taban genişliyorsa doğum oranları artmış, üst kısım genişliyorsa ölüm oranları azalmıştır.
- 05:19Nüfus Piramitlerinin Yorumlanması
- Nüfus piramitlerinden ülkenin toplam nüfus miktarı, kadın ve erkek nüfus oranları, aktif ve bağımlı nüfus bilgileri elde edilebilir.
- 0-14 yaş grubu bağımlı nüfus (çalışmayan, üretmeyen nüfus) olarak, 15-64 yaş grubu ise aktif nüfus olarak adlandırılır.
- Düzgün üçgen şeklindeki piramitler hem doğum oranları hem de ölüm oranları fazla olan geri kalmış ülkelere aittir, arı kovanı şeklindeki piramitler ise hem düşük doğum hem de düşük ölüm oranlarının olduğu gelişmiş ülkelere aittir.
- 08:33Türkiye'nin Nüfus Piramidi
- Türkiye'nin nüfus piramidinde tabağın kısmının gitgide daraldığı, dolayısıyla doğum oranlarının düşmeye başladığı görülmektedir.
- Türkiye'de ilk düzenli nüfus sayımı 1927'de yapılmış ve nüfusumuz 13,60 milyon olmuştur.
- Periyodik nüfus sayımları 1935'te başlamış, 1935-1990 yılları arasında beş yılda bir, 1990-2000 yılları arasında on yılda bir yapılmış ve 2007'de adrese dayalı nüfus kayıt sistemine geçilmiştir.
- 09:35Türkiye'nin Nüfus Değişimleri
- Türkiye'nin nüfus değişimleri üç dönem altında incelenir: 1920-1960, 1960-1985 ve 1985 sonrası.
- 1920-1900 döneminde doğum oranlarını artırıcı politika uygulanmış, savaşlardan dolayı Anadolu'ya yapılan göçler ve Hatay'ın anavatana katılmasıyla nüfus artmıştır.
- 1960-1985 döneminde aile planlaması, ekonomik gelişmeler ve Almanya işçi göçlerinden dolayı nüfus artış hızı düşmüştür.
- 1985 sonrası dönemde şehirleşme, kadınların iş hayatına girmesi, evlilik yaşının yükselmesi, eğitimdeki ilerlemeler ve tarım dışı sektörlerdeki istihdam artışı gibi faktörlerden dolayı nüfus artış hızı hızla düşmeye başlamıştır.
- 10:48Türkiye'nin Nüfus Artış Hızı
- Türkiye'de nüfus artış hızı 1945'te ikinci dünya savaşı nedeniyle çok fazla düşmüştür.
- Nüfus artış hızının en yüksek olduğu dönem 1955-1960 yılları arasında binde 28,5 oranında gerçekleşmiştir.
- 2020 yılında en düşük nüfus artışının binde 5,50 iken, 2021 yılında binde 12,70'ye kadar yükselmiştir.
- 11:33Nüfus Artış Grafiği ve Nüfus Dağılımı
- Nüfus artış hızı sıfırın altına düşmediği sürece nüfus sürekli artar, sıfırın altına düşerse nüfus azalır.
- Türkiye'de en düşük nüfus 1935 yılında iken, en yüksek nüfus 2021 yılında olmuştur.
- Türkiye'de nüfusun yoğun olduğu alanlar Marmara, Ankara-Eskişehir çevresi, Batı Karadeniz, Samsun çevresi, Adana-Antep çevresi olup, en az nüfuslu alanlar Menteşe, Doğu Anadolu, Hakkari çevresi ve Tuz Gölü'dür.
- 13:14Nüfusun Yapısal Özellikleri
- Türkiye'de çocuk nüfusu binde 20, yetişkin nüfusu yüzde 67, yaşlı nüfusu ise yüzde 9,50'dir.
- Nüfusun erkek oranı kadın oranından daha fazla olup, erkeklerde yüzde 50,10, kadınlarda ise yüzde 49,90'dır.
- Türkiye'de ortalama yaşam süresi kadınlarda 81, erkeklerde 75,90'dur.
- 13:50Nüfus Dağılımı ve Göç
- Türkiye'de şehir nüfusu yüzde 93, kırsal nüfusu ise yüzde 7'dir.
- Okuma yazma bilenlerin oranı yüzde 94, bilmeyenlerin oranı ise yüzde 2,80'dir.
- Çalışan nüfusun ekonomik faaliyet kollarına göre dağılımı yüzde 56 hizmet, yüzde 25 sanayi ve yüzde 18 tarımdır.
- Bir ülkede göç alıyorsa erkek nüfusu fazladır, göç veriyorsa kadın nüfusu fazladır.
- 14:42Nüfus Yoğunlukları
- Aritmetik nüfus yoğunluğu toplam nüfusun yüzölçümüne bölünmesiyle elde edilir ve en fazla Marmara Bölgesi'nde, en az ise Doğu Anadolu Bölgesi'nde bulunmaktadır.
- Tarımsal nüfus yoğunluğu tarımda çalışan kişi sayısının tarım alanlarına bölünmesiyle elde edilir ve en fazla Doğu Anadolu, Doğu Karadeniz, Batı Karadeniz, Yıldız Dağları, Menteşe ve Teke Taşı gibi dağlık alanlarda, en az ise İç Anadolu, Güneydoğu, Marmara ve Ergene gibi düzlük alanlarda bulunmaktadır.
- Fizyolojik nüfus yoğunluğu kişi sayısının tarım alanlarına bölünmesiyle elde edilir ve en fazla Marmara Bölgesi'nde, Doğu Karadeniz, Hakkari ve Doğu Anadolu Bölgesi'nde, en az ise İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu'da bulunmaktadır.
- 16:21Türkiye'deki Nüfus Politikaları
- 1923-1965 dönemi arasında nüfus artış hızını artırmak amaçlanmıştır; kürtajın yasaklanması, evlilik yaşının düşürülmesi, çok çocuklu aileleri ödüllendirilmesi ve halk sağlayıcı önlemler gibi uygulamalar yapılmıştır.
- 1965-1980 dönemi arasında nüfus artışını düşürmeyi amaçlanmıştır; 1965 yılında ilk olarak Nüfus Planlaması Kanunu çıkarılmış, yasal hükümler kaldırılmış ve yurt dışına işçi göçü özendirilmiştir.
- 1980-2005 dönemi arasında nüfusu korumaya çalışılmıştır; nüfusun eğitim seviyesinin yükselmesi ve kadınların iş hayatına girmesi nüfus artışının azalmasına sebep olmuştur.
- 2005'ten sonraki dönemde nüfus artış hızını tekrar yükseltmeyi amaçlanmıştır; doğum yapan annelere maddi destek verilmesi, çalışan anneler için çalışma süresinin kısaltılması, doğum izinlerinin artırılması ve bakıcı yardım gibi uygulamalar yapılmıştır.