Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Ankara'da Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde öğretim üyesi olarak çalışmış ve Barış Bildirisi imzalaması nedeniyle üniversiteden ayrılmış olan Aykut Çoban'ın sunduğu akademik bir seminer sunumudur.
- Seminer, "Türkiye'de Ekolojik Yıkımı Külçe Altınla Kavramak" konusunu ele almaktadır. Sunum, kapitalizmde meta üretimi ve tüketimi üzerinden Türkiye'deki ekolojik yıkım etkinliklerini incelemektedir. Altın madenciliği, enerji ve inşaat sektörlerindeki yıkımlar örnek olarak kullanılarak, gereksinim duyulmayan üretimlerin doğa üzerindeki etkileri rakamlarla açıklanmaktadır.
- Seminerde ayrıca İstanbul'daki üçüncü köprü, havalimanı ve Kanal İstanbul gibi büyük projelerin gereksinim ötesi yatırımlar olduğu, hazine alım garantisi çerçevesinde devlet tarafından desteklendiği ve bu durumun planlama sorunlarına yol açtığı belirtilmektedir. Meta kavramının üç temel özelliği (emek ürünü olması, kullanım değeri olması ve mübadeleye konu olması) açıklanmakta ve metafitişizm konusu ele alınmaktadır.
- 00:05Sunuş ve Seminerin Amacı
- Aykut Çoban, Ankara'da Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde öğretim üyesi olarak çalışmış ve Barış Bildirisi imzalaması nedeniyle üniversite ile ilişkisi kesilmiştir.
- Türkiye'de ekolojik yıkımı külçe altınla kavramak başlıklı semineri, ekolojik politikalar, iklim krizi ve yeşil siyasal teoriler üzerine çalışmaktadır.
- Seminerde, ekolojik yıkım etkinliklerini tek tek araştırmak yerine, bu etkinlikler arasında benzerlikler ve paralellikler bulup kavramsal olarak ele almayı amaçlamaktadır.
- 02:08Altın Madenciliğinin Önemi
- Altın, ekolojik yıkımı anlamakta bir simge olarak düşünülmektedir çünkü altın madenciliği 1990'ların ortasından beri ve Bergama hareketinden beri Türkiye'nin gündeminde yer almaktadır.
- Altın madenciliği, ekolojik yıkım projeleri ve buna karşı mücadeleler bakımından Türkiye'nin güncelliğini ortaya koymak için simgesel bir anlam taşımaktadır.
- Altın madenciliği, ışıl ışıl parlamasıyla ve gereksinime denk düşmeyen özelliğiyle ekolojik yıkım projeleri bakımından yol gösterici olabilir.
- 04:57Meta Kavramı ve Ekolojik Yıkım
- Türkiye'de ekolojik yıkımın büyük bölümü meta üretiminden kaynaklanmaktadır.
- Meta, emek ürünü olması, kullanım değeri olması ve mübadeleye konu olması gibi üç özellik üzerinden belirlenir.
- Metalar doğadan elde edilen varlıkların emek harcanarak üretildiği nesnelerdir ve bu bakımdan doğa sayesinde ortaya çıkmış olurlar.
- 07:52Meta Üretiminin Ekolojik Yıkımlara Yol Açması
- Enerji ve inşaat sektöründe de doğaya tabi bir üretim yapılmaktadır; konut üretimi, mermer ocaklarından mermerin çıkarılması gibi örnekler verilebilir.
- Her bir meta üretim yöntemi pırıl pırıl bir görüntü altında gelmekle beraber, inanılmaz ve geri döndürülemez ekolojik yıkımlara yol açmaktadır.
- Ormanlık alanlarda, yaylalarda, tarımsal arazilerde yapılan konut yatırımlarında, termik santrallerde, rüzgar elektrik santrallerinde, jeotermal elektrik santrallerinde ve hidrolojik elektrik santrallerinde de benzer bir durum görülür.
- 10:31Türkiye'de Madencilik Üretimi
- Türkiye'de 1960 yılında kişi başına çıkartılan toplam maden miktarı 1,25 ton iken, 2015 yılına gelindiğinde kişi başına 9,27 tona çıkmıştır.
- Maden, değerli altın gibi metallerin üretilmesi, inşaat kumu, çakıl, tuğla, tuz ve elektrik üretiminde kullanılan kömür gibi tüm kaynakları kapsar.
- Türkiye'de ekolojik yıkımın bir bölümünü metabile olmayan iktisadi etkinliklerin bir sonucu olarak da ifade etmek mümkündür.
- 12:41Hileli Gereksinimler ve Meta Üretimi
- Meta üretim, yaşamsal gereksinime denk düşmeyen, insanların gereksinmediği malların tüketilmesine dönük bir üretimdir.
- Hileli gereksinimler, üretimi ve tüketimi artırmak üzere olmayan, yaşamsal gereksinim olarak tarifleyemeyeceğimiz bazı gereksinimlerdir.
- Kapitalizmde insanlar gereksinim duymadıkları bazı nesneleri gereksinim duyarmışçasına tüketme eğiliminde oluyorlar ki bu da meta üretimini yaygınlaştırıyor.
- 14:10Türkiye'deki Ekolojik Yıkımın Gereksinim Olmayan İktisadi Etkinliklerle Açıklanması
- Türkiye'deki ekolojik yıkımın bir bölümünü gereksinim bile olmayan iktisadi etkinliklerle açıklayabiliriz.
- Madencilikte, inşaat sektöründe ve elektrik üretiminde herhangi bir gereksinime denk düşmeyen iktisadi etkinliklerin sonucu olarak ekolojik yıkımın doğduğunu söyleyebiliriz.
- Altın üretimi, bilişim iletişim sektörlerinde ve kısmen tıpta dar bir alanda gereksinim duyulan bir değerli metal olmasına rağmen, büyük ölçüde yatırım aracı, takı ve gösteriş nesnesi olarak kullanılmaktadır.
- 16:17Altın Üretimi ve Ekolojik Yıkım
- Toplumsal olarak gereksinilmeyen altın üretimi için doğa üzerinde çok büyük yükler, geri döndürülemez ve onarılamaz örselenmelerin ortaya çıktığını görüyoruz.
- Geçen yıl Temmuz ayına göre bu yıl Temmuz ayında Türkiye'de darphanede basılan aylık çeyrek altın sayısı iki katına çıkmış, 400 binden 800 bin küsur adete ulaşmıştır.
- Türkiye'nin 25 yılda tam 3 bin ton altın ithalatı yapmış, 2020 yılının ilk sekiz ayında altın dahil olmak üzere kıymetli maden ithalatı rakamı 16 milyar dolar olmuştur.
- 18:31İnşaat ve Enerji Sektörlerinde Gereksinim Olmayan Üretim
- İnşaat sektöründe havalimanları, otoyollar, limanlar gibi yapılar altyapı olarak başka tüketim malzemelerinin kullanılmasına olanak tanır.
- Elektrik üretimi sosyo-teknik bir altyapıdır ve evdeki elektrikli aletler gibi başka metaların tüketilmesini olanaklı kılar.
- Türkiye'de gereksinilmeyen bir elektrik üretiminin olduğunu söyleyebiliriz; 2009 yılında kurulu güç bakımından %50, üretim kapasitesi bakımından %36 ve güvenilir üretim yedeği bakımından %22'lik bir gereksinim fazlası elektrik üretimi vardır.
- 22:00Elektrik Üretiminin Ekolojik Etkileri
- Tüm verilmiş izinler ve ruhsatlar iptal edilse bile 2025 yılında Türkiye'nin hala bir elektrik gereksinmesi yoktur, güvenilir üretim yedeği bakımından %3'e yakın bir fazlasının olduğu söyleniyor.
- Türkiye'deki elektrik üretimi hem kömürden üretilen elektrik santrallerini hem de devletin mali olarak desteklediği yenilenebilir enerji projelerinden oluşmaktadır.
- Hidroelektrik santraller, rüzgar elektrik santralleri ve termik elektrik santralleri doğa üzerinde yıkıcı etkileri vardır ve bu yıkıcı etkiler gereksinim duyulmayan bir elektrik üretimi için ortaya çıkmaktadır.
- 23:39İnşaat Sektöründe Gereksinim Olmayan Konut Üretimi
- Dünyada emlak sermayesinin çıkarlarının artık kentleşmeyi ve kentleri biçimlendiren bir etmene dönüştüğü vurgulanabilir.
- Dünya çapında taşınmazların değeri bugüne kadar üretilen altının değerinin 36 katı bir büyüklüğe erişmiş durumda ve bunun üçte ikisi konutlardan oluşmaktadır.
- Türkiye'de bir milyon konut fazlası bulunmaktadır; bir yandan insanlar konut gereksinimini karşılayamazken, öbür taraftan gereksinim fazlası diyebileceğimiz, boş kimse bunları satın almadığına göre bir kullanım değeri olmayan konutların boş olarak tutulduğu söylenebilir.
- 25:43Gereksinim Fazlası ve Yıkıcı Projeler
- Konut inşaat sektöründe gereksinim fazlasını gösteren yıkıcı projeler, İstanbul'daki üçüncü köprü, havalimanı ve Kanal İstanbul gibi büyük projeler olarak örneklendirilebilir.
- Bu projeler hazine alım garantisi olan, gereksinim ötesi yatırımlar olarak değerlendirilmektedir.
- Üçüncü köprü, İstanbul havalimanı ve büyük şehirlerarası otoyollar gibi projelerde, taşıt başına veya yolcu başına üstlenici şirketle yapılan anlaşmalar karşılanmadığı için devlet hazine alım garantisi çerçevesinde taleplerini karşılıyor.
- 27:10Planlama Sorunları ve Ekolojik Yıkım
- Yapılan rakam karşılanmadığı için planlama sorunu yaşanmaktadır; gereksinim duyulmayan veya kapasitesi karşılanmayan projeler yapılmaktadır.
- Kanal İstanbul, hiçbir gereksinime denk düşmeyen bir rant projesi olarak değerlendirilmektedir.
- Kapitalizmde bazı kullanım değerleri ancak meta üretimiyle karşılanırken, gereksinim ötesi projelerde ekolojik yıkım boyutu da söz konusudur.
- 28:26Meta Kavramı ve Metafitişizm
- Ekolojik yıkımı meta kavramı üzerinden anlamak mümkündür; madencilik, inşaat ve elektrik sektörlerinde meta kavramı etrafında benzerlik kurulabilir.
- Dersin ikinci kısmında meta üzerinden metafitişizm ve bu metaların kimin çıkarına üretildiği konusunda devam edilecektir.