Buradasın

Türkiye Coğrafyası Soru Çözümü Dersi

youtube.com/watch?v=PMMgPpjE3PQ

Yapay zekadan makale özeti

Kısa
Ayrıntılı

Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan Türkiye coğrafyası konulu kapsamlı bir soru çözüm dersidir. Eğitmen, KPSS ve AGS sınavlarına hazırlanan öğrencilere yönelik genel bir tekrar serisi kapsamında bu videoyu hazırlamıştır.
Video, Türkiye'nin coğrafi konumu, iklim, yer şekilleri, nüfus, tarım, hayvancılık, maden, sanayi, ulaşım, ticaret ve turizm gibi konuları içeren soru çözümlerinden oluşmaktadır. İçerik, Türkiye'nin jeopolitik konumu, jeolojik yapısı, iklim özellikleri, bitki örtüsü, fiziki özellikleri, nüfus yapısı, ekonomik faaliyetler ve bölgesel kalkınma projeleri gibi konuları kapsamaktadır.
Videoda her konu için örnek sorular çözülerek, harita üzerinden gösterimler yapılarak ve detaylı açıklamalar yapılarak öğrencilerin sınav hazırlığına yardımcı olunmaktadır. Özellikle Türkiye'nin farklı bölgelerindeki coğrafi özellikleri, ekonomik faaliyetler ve bölgesel kalkınma projeleri hakkında güncel bilgiler sunulmaktadır.

00:07Türkiye Coğrafyası Genel Tekrarı: Türkiye coğrafyası için genel tekrar videosu, coğrafya konumu, iklim, yer şekilleri, nüfus, tarım, hayvancılık, maden, sanayi, ulaşım, ticaret ve turizm konularını içermektedir.
Videoda yeni hazırlanan sorularla genel tekrar yapılacak ve bu videolar tek bir video halinde oynatma listesi haline getirilmiştir.
TUİK verileri gelmeye başlamış olup, AGS ve KPSS için yüzde yüz hazırlanmış olunacaktır.
01:05Kitap Bilgileri: AGS için yeni çıkan konu kitabı ve soru bankası bulunmaktadır.
Soru bankası KPSS soru bankası ile aynı değil, içerisindeki soruların yüzde kırkbeş-elli oranında tamamen değiştirilmiştir.
KPSS soru bankası olanlar için AGS için yeni soru bankasını almaları önerilmektedir.
02:10Coğrafi Konum: Türkiye'nin göreceli konumu, kıtalara, denizlere, boğazlara, kanallara, yer şekillerine, yeraltı ve yer üstü zenginliklerine göre konumudur.
Göreceli konumla açıklanamayan durumlar mutlak konumla ilgilidir.
Karadeniz kıyısında bulunan dağların kuzey yamaçlarının güney yamaçlarına göre daha yüksek olması ve kuzey'in nemli, güney'in karasal olması göreceli konumla ilgilidir.
03:06Mutlak Konum Örnekleri: Grup ve tan süresi enlemle ilgilidir, ekvatordan kutuplara doğru gittikçe değişir.
Kars'taki karasallık şiddeti Balıkesir'den daha yüksek olması göreceli konumla ilgilidir.
Muş'un yerel saati boylamla ilgilidir, mutlak konumla ilgilidir.
04:33Türkiye'de Giysi Değişimi: Türkiye'de yıl içerisinde giysi değişimi fazladır.
Bu durumun temel sebebi Türkiye'nin ortak şakta yer alması ve dört mevsim varlığıdır.
Mersin gibi sıcak bölgelerde bile farklı mevsimler için farklı kıyafetler kullanılabilir.
05:16Türkiye'deki Merkezler: Türkiye'de beş merkez işaretlenmiştir.
Güneş ışınlarının tutulma oranı ekvatordan kutuplara doğru gittikçe artar, sıcaklık değerleri düşer.
Kuzeye doğru gittikçe gündüzler uzar ve grup-tan süresi uzar.
07:23Türkiye'nin Ortak Kuşağı: Türkiye kuzey yarımkürenin ortak kuşağında yer alır.
Ortak şakta yer aldığı için cepheyeh'ı vardır.
Ortak şakta olduğu için ılıman iklimleri etkileyebilir.
08:41Coğrafi Kavramlar ve Özellikleri: Gölge boylarının en kısa olduğu an saat 12'dir ve bu boylamla ilgilidir, enlemle alakalı değildir.
Yağışın mevsimlere dağılışı özel konumla ilgilidir; İç Anadolu ilkbaharda, Erzurum yaz, Karadeniz sonbahar, Marmara ve Akdeniz kış aylarında yağış alır.
Alacakaranlık süresi, grup ve tam süresi ekvatordan kutuplara doğru gittikçe uzar ve bu enlemle ilgilidir.
09:47Aynı Boylam Üzerindeki Noktaların Özellikleri: Aynı boylam üzerindeki noktalarda güneşin doğuş-batış anı aynı değildir çünkü eksene ekli olayı nedeniyle 21 Mart-23 Ağustos arasında değişiklik gösterir.
Aynı boylam üzerindeki noktalarda yerel saat aynıdır çünkü yerel saat güneşin tam tepede olduğu an veya gölge boyundan kısa olduğu an gibi kavramları ifade eder.
Öğle vakti gölge boylarının uzunluğu değişecektir çünkü güneşinden geliş açısı ekvatordan kutuplara doğru gittikçe değişir.
11:09Türkiye'nin Coğrafi Koordinatları: Türkiye sınırları içerisinde yer alan koordinatlar 26-45 doğu boylamları ve 36-42 kuzey paralelleri arasındadır.
Koordinatlarla ilgili soruları çözmek için ekvator, başlangıç boylamı ve Türkiye'nin coğrafi sınırlarını haritada işaretlemek faydalıdır.
Türkiye haritası ve dünya haritası odanıza asılarak coğrafi bilgileri öğrenmek önemlidir.
12:52Yerel Saat Farkı Soruları: Yerel saat farkı arasındaki farkı en az olan iller aynı boylam üzerinde yer alır.
Türkiye'de yerel saat farkı en fazla olan merkez, Türkiye'nin ulusal saati olan 3.45'e (İğdır) en uzak olan yerdir.
Son yıllarda KPSS formatında coğrafya soruları daha zorlanmaktadır çünkü soru sayısı azalmıştır.
17:18Konya'dan İstanbul'a Yolculuk: Konya'dan haritadaki merkezlerden hangisine doğru gidilirse alacakaranlık süresi uzayacak ve boylam derecesi küçülecek.
Alacakaranlık süresi uzuyorsa kuzeye doğru gitmek gerekiyor, boylam derecesi küçülecekse İstanbul'a doğru gitmek gerekiyor.
Sorunun cevabı İstanbul olarak belirleniyor.
18:53Türkiye'nin Jeopolitik Dezavantajları: Türkiye'nin jeopolitik dezavantajlarından biri, Asya ile Avrupa arasında köprü durumda yer almasıdır.
Ön Asya ülkelerine komşu olması avantajlardan biri olmasına rağmen, göçmenlerin geçiş güzergahında olması dezavantaj olarak görülmektedir.
Türkiye'nin jeopolitik konumu, enerji koridoru görevini üstlenmesi ve siyasi, askeri ve ekonomik birliğe üye olmasında katkı sağlamaktadır.
21:23Aydın'dan Kars'a Gündüz Süresi: Aydın'dan Kars'a giden bir psikolog, kaldığı süre içerisinde Kars'taki gündüz süresinin Aydın'dan daha uzun olduğunu gözlemlemiştir.
Türkiye'de gündüzlerin gecelerden uzun olduğu tarihler ilkbahar-yaz aylarıdır, gecelerin gündüzlerden uzun olduğu tarihler sonbahar-kış aylarıdır.
Gündüzler uzamaya devam ediyorsa bahar aylarında, kısalmaya başlamışsa yaz aylarındasınızdır.
23:58Gece-Gündüz Süre Değişimi: Ekvatordan kutuplara doğru gittikçe gece-gündüz farkı artar.
Ekvator'da 12 saat gece-gündüz vardır, Türkiye'de ortalama 15 saat civarında olur.
Kutup dairesinde gece-gündüz süresi 1-6 ay arasında değişir.
25:06Türkiye'nin Komşuları: Türkiye'nin komşuları arasında Edirne hem Yunanistan hem Bulgaristan'a sınır ortaya koyar.
Ardahan, Gürcistan ve Ermenistan'la sınırdır.
İğdır, Ermenistan, Nahçıvan ve İran ile üç ülkeyle sınırdır.
Hakkari, İran ve Irak ile sınırdır.
Şırnak, Irak ve Suriye ile sınırdır.
26:12Türkiye'nin Sınırları: Kırklareli, Türkiye'nin Trakya bölgesinde Bulgaristan ile sınırı olan bir ildir.
Artvin Doğu Karadeniz'de Gürcistan hattında, Van Doğu Anadolu'da İran hattında, Şanlıurfa Güneydoğu Anadolu'da Suriye hattında, Diyarbakır ise Güneydoğu Anadolu bölgesinde sınırda değildir.
Bu tür soruları çözmek için harita üzerinde öğrenmek ve yorum yapmak önemlidir, ezber yapmak bu tür sorularda başarısızlığa yol açabilir.
27:16Türkiye'nin Jeopolitik Konumu: Türkiye'nin jeopolitik konumunda direkt ve dolaylı sorunlar olarak iki başlık açılır.
Batı Trakya, Kıbrıs, Suriye ve Irak sorunları Türkiye ile doğrudan bağlantılı olduğu için direkt ilgilendiren sorunlardır.
Filistin sorunu Türkiye ile doğrudan bağlantılı olmadığı için doğrudan ilgilendiren sorun değildir.
28:57Türkiye'nin Sınır Kapıları: Türkiye'nin sınır kapıları arasında Yunanistan-Ipsala, Bulgaristan-Kapıkule, Gürcistan-Sarp, Ermenistan-Alican, Nahçıvan-Dilucu, İran-Gürbulak, Irak-Üzümlü ve Suriye-Nusaybin bulunmaktadır.
Suriye sınırı Türkiye'nin en üst sınırıdır ve Nusaybin'den başlayarak Cilve Gözü, Zeytin Dalı, Çoban Bey, Karkamış ve Yayladağ sınır kapılarına kadar uzanır.
Bu bilgileri hatırlamak ve mantığıyla ön plana çıkarmak önemlidir.
30:14Türkiye'nin Jeopolitik Önemi: Türkiye'nin jeolojik yapısı volkanik olup, arazi çökebilir ve obruk olabilir.
Türkiye'nin yüzölçümü dünyanın en büyük yüzölçümüne sahip ülkelerden biri olmasına rağmen, kıta arasındaki geçiş noktası olması jeopolitik açıdan önemli bir konum sağlar.
30:51Gündüz Süresi ve Meridyen Derecesi: Uşak'ta oturan bir kişi 21 Aralık'ta başka bir kente gittiğinde, gittiği kentte gündüz süresinin Uşak'taki gündüz süresinden daha uzun olduğunu ve meridyen derecesinin daha küçük olduğunu gözlemliyor.
Kış ayında kuzeye doğru gittikçe geceler uzar, güneyde ise gündüzler uzun olur.
Meridyen derecesinin küçülmesi için batıya gitmek gerekir, bu nedenle kişi hem güneye hem batıya gitmiştir.
32:42Telvek Çizgisi: Telvek çizgisi, akarsu yatağının en derin noktalarını birleştiren çizgidir ve uluslararası hukukta iki devlet arasındaki sınırların belirlenmesinde kullanılır.
Yunanistan, Bulgaristan ve Suriye arasındaki sınırların büyük bir kısmı telvek çizgisi ile belirlenmiştir.
33:41Sınır Kapıları: Zehra, Batı Anadolu'nun en işlek sınır kapısında (Kapıkule) çalışıyor.
Esma ise Trabzon Limanı'ndan yola çıkan tırların, şehrin gerisindeki geçit ve tünellerden geçerek İran'a doğru gittiği Gürbulak sınır kapısından giriş yapan malların kendisidir.
34:55Fön Rüzgarları: Fön rüzgarları, karşısına çıkan yer şekillerini aşarak aşağı doğru inerken ısınan hava ile oluşur.
Fön rüzgarları genellikle doğu-batı yönlü olup, Kuzey Anadolu Dağları ve Toros Dağları'nın kuzey ve güney yönlerinde etkili olur.
Ege hattında Kaz, Madra, Yunt, Boz, Aydın, Menteş dağları gibi düz mekanlarda fön rüzgarları etkili olma şansı yoktur.
36:12Türkiye'de Sıcaklık Farkı: Türkiye'de yıllık sıcaklık farkının en fazla olduğu yerin Kuzeydoğu Anadolu (Erzurum-Kars çevresi) olmasında en etkili etkenler karasallık ve yükselti olup, jeolojik yapı (lav platosu) etkili değildir.
Ekvatordan kutuplara doğru gittikçe sıcaklık değerleri düşmesi gerekir, bu nedenle Karadeniz'in Türkiye'nin en soğuk yeri olması gerekir.
37:11Az Yağış Alan Yöreler: Depresif alanlar (çevresine göre çukurda kalan alanlar), deniz etkisine kapalı ve denizden uzak olan yerler az yağış alır.
Türkiye'nin en az yağış alan yöreleri arasında Tuz Gölü çevresi, İğdır çevresi, Harran, Malatya ve Ergene bulunmaktadır.
Amanos Dağları'nın kendisi, özellikle batı kanadı nemli olan yer olduğu için fazla yağış alan yerler içerisinde yer alır ve az yağış alan yerler arasında değildir.
38:20İklim Grafiği Sorusu: Dördüncü soruda iklimle ilgili bir grafik sorusu bulunmaktadır.
Grafikte yağış kutularla, sıcaklık çizgilerle gösterilmiş ve her ay yağış alındığı görülmektedir.
En fazla yağış Ekim ayında (sonbaharda) alındığı için sorunun cevabı Rize (D seçeneği) olarak belirlenmiştir.
39:04Türkiye'nin İklim Özellikleri: Türkiye'de yağış dağılımı bölgelere göre değişmektedir: İç Anadolu'da ilkbaharda, Erzurum-Kars hattında yazda, Karadeniz'de sonbaharda, Marmara, Akdeniz ve Güney Anadolu'da kışta yağış görülür.
İç Anadolu bölgesi karasal ve ihbar yağışı alırken, Hakkari ve Ergen gibi yarı kurak karasal bölgelerde ilkbahar yağışı görülür.
Karadeniz iklimi sonbahar yağışını, Akdeniz iklimi ise kış yağışını temsil eder.
40:11Bakı Koşulları: Bakı, dağların güney yamacının kuzey yamacından daha sıcak olması olayıdır.
Erciyes Dağı'nın güney yamaçlarında karlar erken erer ve Uludağ'ın güney yamaçlarında nüfus ve yerleşme daha yaygın olur.
Toros Dağları'nın güney yamaçlarının kalıcı kar sınırı kuzey yamaçlarına göre daha yüksekte olur çünkü güney daha sıcaktır.
44:25Toprak Türleri ve İklim: Türkiye'de farklı toprak türlerinin görülmesi iklimin sonucunda ortaya çıkar.
Toprakların varlığı farklı iklimlere ve morfolojik yapı özelliklerine bağlıdır.
Akarsu ağı toprağın türünü ortaya çıkaran bir etken değildir.
45:23Ormanların Kendini Yenileme Şansı: Haritada işaretli alanlardan kesilen veya tahrip edilen ormanların kendini yenileme şansı daha yüksek olan yer, yağışın daha fazla olduğu yerdir.
Karadeniz bölgesindeki ormanların kendini yenileme oranı yüksektir, ancak kıyıdaysa içerde olduğu için yağış azaldığı için kendini yenileme şansı daha azdır.
Sorunun cevabı Muğla'daki Menteşe (2 numara) olarak belirlenmiştir.
46:58İklim ve Yağış Bilgileri: Çanakkale'de en yağışlı dönem kış aylarında olmaktadır.
İklimle ilgili sorular hem AGS'de hem KPSS'de sorulmaktadır, KPSS'de belki bir ya da iki soru olabilirken AGS'de bir soru banko olarak görünmektedir.
48:09Bitki Örtüsü Türleri: Garip, türün tahrip edilmesiyle ortaya çıkan kısa boylu, seyrek çalı topluluğudur ve genellikle diz boyu geçmeyen, kurakçıl özelliğe sahip fakir ve cılız çalılardır.
Garip türleri arasında kekik, nane, lavanta ve yabani erik bulunmaktadır.
Psidoma türleri genellikle bozkırlarda bulunur.
50:02Klimax Bitkiler: Klimax bitki, bir iklim bölgesine en iyi uyum sağlayan bitkidir.
Akdeniz ikliminde kızılçam, karasal iklimde kayın, Karadeniz ikliminde meşe klimax bitkileridir.
Türkiye'de bulunan ağaç genellemesiyle birlikte ortaya çıkan önemli ağaçlar arasında kızılçam, sedir, ardıç ve bozkırlar bulunmaktadır.
51:40Endemik Türler: Endemik türler, nadir alanda bir yerde yetişen bitki mantığıyla ortaya çıkan önemli bitkilerdir.
Türkiye'de endemik türler arasında sığ ağacı, Datça hurması, kasnak meşesi, Kazdağ göknarı, İstıranca meşesi, Safranbolu ot, İspir meşesi, Anzer çayı ve Ters Halin bulunmaktadır.
Endemik türlerin en yoğun olduğu hat, Batı Toroslar'ın Antalya Göller Yöresi'dir.
55:20Bitki Örtüsü Değişimleri: Türkiye'de yayılış alanı bulan bitkilerden ormanların insanlar tarafından tahribatıyla ortaya çıkanlar arasında İç Anadolu Antropojen Bozkır, Kızılçam'ın tahribatı ile Mai ve Pisodo Mac bulunmaktadır.
Kaçkar Dağlarında dikey doğrultuda hareket edildiğinde önce geniş yapraklı ormanlar, sonra karışık ormanlar, zirvede iğne yapraklı, sonra çayırlar görülür.
Bu değişimin sebepleri arasında sıcaklık değişimi etkilidir; sıcak olan yerde geniş yapraklı ormanlar, soğuk olan yerde iğne yapraklı ormanlar, düşük sıcaklığın olduğu yerde çayırlar başlar.
56:54Coğrafya Soruları ve Çözümleri: Maki bitkileri derin köklü, ufak ve sert yapraklı hatta dikenli çalılar olup, yaprakları kalın, sert, cilalı, keçeli veya mumsu reçineli bir katmanla kaplanmıştır.
Bitki örtüsü bir bakıma iklimin sonucudur; kısa mesafede yer şekilleri çeşitliliği gösterdiğinde farklı iklimler ortaya çıkar ve bitki örtüsü çeşitliliği artar.
Türkiye'de kısa mesafede iklim değiştiği iki önemli yer vardır: Doğu Karadeniz (Rize hattı) ve Antalya hattı.
59:48Jeolojik Zamanlar ve Arazi Özellikleri: Jeolojik zamanlar dört ana gruba ayrılır: Prekabrian (ilkel zaman), Paleozoik, Mezoik ve Quaterner.
Quaterner zamanında İstanbul-Çanakkale Boğazı, Ege Adaları ve Kıbrıs'ın oluşması gerçekleşmiştir.
Paleozoik zamanında taşkömür yatakları ve masif alanlar oluşmuş, Mezoik zamanında dinozorlar yaşamıştır.
1:02:04Ova Özellikleri ve Yükselti Etkileri: Fiziki haritalarda renklendirme yöntemi yükselti basamaklarını gösterir; 0-500 metre arası yeşil, 500-1000 metre arası sarı, 1000-1500 metre üzeri kahverengi tonla gösterilir.
Gerçek sıcaklık ile indirgenmiş sıcaklık arasındaki farkların az olması, yükseltilerin aynı olduğunu gösterir.
Rize'de yükselti fazla olmasının sonuçlarından biri çay tarımının yaygın olması değildir; çay tarımı Doğu Karadeniz'in mikroklima iklim özelliğine bağlıdır.
1:05:06Dağlık Alanlarda Yol ve Demiryolu Yapımı: Muğla-Antalya, Trabzon-Artvin kıyı kesimleri ve tren hatlarının yapımında karşılaşılan en önemli sorun dağlık olmasıdır.
Dağlık bölgelerde yol yapı maliyeti fazla olacaktır.
Batı Karadeniz'de Zonguldak'a demiryolu gitmesinin sebebi taş kömürü ve demir taşımak için yapılmıştır.
1:06:15Türkiye'nin Genç Arazisi: Türkiye'nin genç oluşumlu arazisinin kanıtları arasında kırık arazi, kaplıca, lit yatakları ve Alp-Maliada hatem'in varlığı yer alır.
Taş kömür yataklarının varlığı Anadolu'nun genç olduğunu göstermez çünkü bu eski yaşta arazilerde de bulunabilir.
Türkiye'nin genç arazisi, Tersiyer-Kuaterner Sezo ilk döneminde oluşmuş olup, bu nedenle yüksek ve engebelidir.
1:07:35Masif Araziler: Türkiye'de masif araziler Güney Marmara, Biga Hattı, Alanya, Kırşehir, Daday-Devrekani, Tokat, Mardin-Nemrut-Bitlis ve Ardahan'da yaygın olarak bulunur.
Doğu Karadeniz'de masif alanlar ön plana çıkmaz.
Yer şekilleri konusunda bol tekrar ve soru çözümü yapmak önemlidir.
1:08:58Volkanizma: Derinlik volkanizması, yer kabuğunun zayıf ve dirençsiz alanlarından yükselen magma ile meydana gelir, örneğin Bursa'nın Uludağ'ı.
Yüzey volkanizması, magma yerkabuğunun yüzeyine çıkarak soğur ve görünür, örneğin Kula Tepeleri.
Türkiye'de volkan konileri Karadağ, Karacadağ, Hasan, Blendez, Erzincan, Güneydoğu Anadolu'daki Karaca ve Doğu Anadolu'daki Nemrut'tan büyük ve küçük Arda'da bulunur.
1:10:32Dağlar: Kuzey Anadolu Dağları'nın parçaları arasında Küre, Boğulgaz, Köroğlu Dağları ve Canik Dağları yer alır.
Sultan Dağları Kuzey Anadolu Dağları'nın bir parçası değil, Karadeniz'de iç kesimlerde yer alır.
Türkiye haritasında numaralı dağların doğru yerleri: 1-Kaz Dağları, 2-Bozdağları, 3-Boz Aydın Menteşe, 4-Küre Dağları, 5-Amanos Dağları.
1:12:55Volkanik Araziler: Türkiye'de volkanik arazinin geniş yer kapladığı iki alan vardır: Doğu Anadolu Hattı ve İç Anadolu Hattı.
Güney Marmara, Bursa Hattı ve Hatay-Hassa Hattı'nda da volkanizma görülebilir.
Doğu Anadolu ve İç Anadolu'da volkanizma ile ilgili hikaye daha net olarak yakalanabilir.
1:14:03Türkiye'de Deltalar ve Arazi Türleri: Türkiye'de deltalar için Çarşamba deltası, Yeşilırmak-Çarşamba, Kızdırmak-Bafra deltası, Sakarya-Karasu deltası, Meriç deltası, Bakırçay, Gediz, Küçük ve Büyük Menderes deltaları, Gök Silifke alçısı, Türkan Enbitler ve Çukurova deltası bulunmaktadır.
Karstik araziler, ovalar içinde özellikle İsparta-Burdur hattını ön plana çıkardıktan sonra geriye kalan içerideki her düzün kendisi tektonik hava genellemesini ortaya çıkarır.
Delta olan alanlar genellikle tektonik veya karstik olarak eşleştirilir, bu tür sorularda deltaları yakaladığınızda genelde problem yaşamazsınız.
1:15:44Türkiye'de Platolar: Türkiye'de Çatalca-Kocaeli platosu gelişmiş plato mantığıyla ortaya çıkar ve aşınım platosu olarak değerlendirilir.
Teke-Taşeli platosu karstik plato mantığıyla ortaya çıkar ve Erzurum-Kars, Ardahan, Kapadokya gibi bölgelerde bulunur.
Geriye kalanlar tabaka düzlüğü platosu olarak karşımıza çıkar: Yazılıkaya (Ege), Obruk (Kars), Canbeyli, Haymana, Bozok, Uzun Yayla (İç Anadolu), Gaziantep, Şanlıurfa, Adıyaman, Diyarbakır platoları.
1:17:16Harita Soruları ve Coğrafi Bilgiler: Harita üzerine güzergah gösterilip neler var neler yok tarzında sorular son yılların popüler soru kalıplarından biridir.
Karadeniz'den Akdeniz'e doğru üst akıntının nedenleri arasında sıcaklık, yoğunluk ve tuzluluk farkı bulunmaktadır.
Falezler dalga aşının şeklidir ve Doğu Karadeniz, Batı Karadeniz, Yıldız Dağları, Biga Hattı, Menteşe, Teke-Taşeli ve Antalya gibi bölgelerde bulunur.
1:21:14Türkiye'de Kıyı Türleri: Türkiye'de doğu-batı yönünde uzanan dağlar Karadeniz-Akdeniz'de boyuna kıyıların kendisini ortaya çıkarır.
Ege'de enine kıyılar, İstanbul, Çanakkale, Muğla'da eski akarsu vadilerinin sular altında kalmasıyla ria kıyılar oluşmuştur.
Antalya-Kaş'ta Dalmaçya kıyısı, Mersin-Silifke'de kalanklı kıyılar, Büyük ve Küçükçekme'de limanlı kıyılar bulunmaktadır.
1:23:30Türkiye'deki Ovalar ve Ekonomik Faaliyetler: Türkiye'deki ovaların ana ekonomik faaliyeti genellikle tarımdır, ancak büyük şehirlere yakın olan bazı ovalar ulaşım ve sanayi gibi diğer faaliyetler için de önem arz etmektedir.
Kocaeli hattı, özellikle Dil Ovası'nın olduğu yer, sanayileşmenin olduğu ve tarımsal faaliyetlerin geri planda olduğu bir alandır.
Malatya hattı ve Bafrovası tamamen tarımsal faaliyetlerle ön planda iken, Kocaeli Dil Ovası sanayi için ön plana çıkan bir yerdir.
1:24:58Anadolu'daki Plato Alanları: Anadolu'da plato denilen hafif dalgalı düzlükler daha çok yüksekte yer alır.
Plato, akarsuyun aşındırdığı parçalı alanlardır ve yüksek düzlüklerdir.
Platoların yüksek olmasının sebebi Anadolu'nun özellikle senozoik alanındaki toptan yükselme hareketidir.
1:25:59Karstik Araziler ve Mağaralar: Karstik arazilerde su ile temas ettiğinde çözülebilen jips, tuz ve kalker (teke taşelaatında jips ve kaya tuzu) bulunur.
Karstik arazilerde mağaralar daha hızlı meydana gelir çünkü kolay taşınabilen kayaçlar vardır.
Türkiye'de mağaraların en popüler olduğu yerlerden biri Tokat'taki Ballıca Mağarası'dır, ayrıca Antalya-Doğu Karadeniz hattındaki Karain ve Karaca Mağaraları da önemlidir.
1:29:06Karstik Aşınma Şekilleri: En'leri birkaç kilometre olan, uzunluğu yirmi-otuz kilometreyi bulan ova görünümlü karsik çukurlara polyye denir.
Karstik aşın şekiller içerisinde lapya, dolin, uvala ve polye (karstikova) bulunur.
Surlu, Güney Marmara'da karskeleri üzerine değil, karstik şekillerle bağlantısı yoktur.
1:30:19Buzul Aşındırması ve Yer Şekilleri: Türkiye'nin bazı yüksek dağlarında buzul aşındırması önemli bir sorudur ve biriktirme sorunu oluşmuş yer şekilleri yaygın olarak rastlanır.
Türkiye'de buzulların olduğu yerler Toroslar, Doğu Karadeniz, Hakkari ve Uludağ'dır.
Türkiye'de görülen buzul şekilleri takke buzulları ve sir buzullarıdır, örtü buzulları ise Türkiye'de görülmez.
1:32:35Kalıcı Kar ve Buzul Şekilleri: Kalıcı kar, 12 ay boyunca orada kalan kar olarak değerlendirilir ve Antalya'da bulunur.
Bursa'da buzul çanakları oluşsa da, üzerinde 12 ay kalıcı kar bulunmaz.
Antalya'da güncel buzullar ve buzul şekilleri mevcuttur, bu nedenle kalıcı kar bulunur.
1:34:05Buzul Şekillerinin Yaygın Olduğu Alanlar: Bursa'da güncel buzullar bulunur ve buzul şekilleri yaygın olarak görülür.
Menteşe'de buzul şekilleri bulunur ancak güncel buzul yoktur.
Toroslar'da, Cilo Dağı'nda ve Canik'te buzul şekilleri yaygın olarak görülür.
1:34:53Rüzgar Etkisi ve Aşındırma Şekilleri: Tafoni ve mantar kaya, rüzgar etkisiyle oluşan aşındırma şekilleridir.
Karsik şekiller, karsı aşınma şekli mantığıyla ortaya çıkar.
Rüzgar etkisi, karası olan yerlerde daha fazla etkilidir.
1:37:03Akarsular ve Özellikleri: E kıyılarındaki nehirler (Bakırçay, Giriz, Küçük ve Büyük Menderes) kaynak kısımlarında delta bulunmaz, delta ağız kısmında olur.
Akarsuların rejimleri iklime bağlı olarak yıl içerisinde fazla değişiklik gösterir.
Türkiye'de en geniş alanı şekillendiren dış kuvvet akarsulardır.
1:39:28Akarsu Aşındırma ve Biriktirme Şekilleri: Dev kazanı akarsu aşındırma şeklidir.
İrmak adası akarsu biriktirme şeklidir.
Kırgın bayır ve parçalı düzlükler aşındırma ile ortaya çıkar.
1:40:18Barajlar ve Göller: Bartın'da yapılan barajlardan sulama alanında daha az yararlanılır çünkü Karadeniz'den akan Bartın'da 12 ay yağış olduğu için sulama ihtiyacı olmaz.
Tektonik göller, yer kabuğundaki hareketler sonucu oluşan çanaklara suların dolmasıyla meydana gelir.
Borabay Gölü heyelan sett gölü mantığıyla oluşur.
1:41:52Türkiye'deki Göller: Göller, bir göl çanağının birden fazla etken oluşturmasına bağlı karma oluşumuyla meydana gelir.
Türkiye'nin en büyük gölü Van Gölü, hem volkanik hem tektonik oluşumlu bir göldür; Nemrut Dağı'nın hareketiyle oluşan volkanizmanın etkisiyle ortaya çıkan volkanik set artı tektonik gölü olma özelliğine sahiptir.
Van Gölü, tektonik kökenli bir çukurluğun bir bölümünün Nemrut Dağı'ndan çıkanların tıkamasıyla oluşan bir göldür.
1:43:16Türkiye'deki Kaynak Türleri: Türkiye'de karstik kaynaklar, sıcak sular, artezyen kaynaklar, gayzer kaynakları ve yamaç kaynakları bulunmaktadır.
Güney Marmara'da fay kaynakları, Akdeniz'de karstik kaynaklar, Doğu Karadeniz'de yamaç kaynakları bulunur.
Artezyen kaynaklar genellikle iç bölgelerde, karstik kaynaklar Akdeniz bölgesinde, yamaç kaynakları ise dağlık yerlerde yer alır.
1:44:54Türkiye'deki Körfezler: Türkiye'de İzmit Körfezi, Gemlik Körfezi, Edremit Körfezi, Çandarlı Körfezi, İzmir Körfezi, Güllük Körfezi, Datça ve Gökova Körfezi, Fethiye Körfezi, Antalya Körfezi ve İskenderun Körfezi bulunmaktadır.
Saros Körfezi, Kuzey Anadolu Fay Hatlarının başlangıç noktası olup kendi kendini temizleyen bir körfezdir.
Türkiye'de 1927'deki ilk nüfus sayımından 2023 yılındaki sayımlarına kadar nüfus miktarı sürekli artış göstermiştir.
1:47:16Nüfus Artışının Etkenleri ve Sonuçları: Türkiye'nin nüfus artmasındaki temel faktörler arasında doğurganlık oranının yüksek olması ve nüfus artışının daima sıfırın üstünde olması bulunmaktadır.
Hızlı nüfus artışının olumsuz sonuçlarından biri demografik yatırımların artmasıdır, bu durum devletin kasasından para çıkmasına neden olur.
Türkiye'de yerleşmelerin yoğun olduğu alanlar arasında Doğu Karadeniz'in kıyıları (Trabzon, İzmit, Artvin, Ordu, Giresun) ve Çatallı-Kocaeli bölgesi bulunmaktadır.
1:50:21Türkiye'nin Nüfus Piramidi Analizi: 2007 ve 2023 yılları arasındaki Türkiye'nin nüfus piramidi karşılaştırılarak nüfus artış hızının azaldığı, yaşlı nüfus oranının arttığı ve piramidin tabanının daraldığı belirlenmiştir.
Nüfus miktarı azalmamıştır, sadece nüfus artış hızı değişmiştir.
Nüfus piramidi arı kovanına benzer şekilde tabanın hafif daralması ve orta kısmın geniş olması mantığıyla şekillenmiştir.
1:52:30Hızlı Nüfus Artışı ile Açıklanamayan Sorunlar: Altyapı sorunları, eğitim araç gereç ihtiyacının fazla olması, iç göç oranı ve gıda teminine ihtiyaç gibi sorunlar hızlı nüfus artışı ile açıklanabilir.
Turizmin gelişmesi ise dış pazarla alakalı olduğu için hızlı nüfus artışı ile açıklanamaz.
1:53:27Türkiye'nin Nüfus Projeksiyonları: Türkiye'nin nüfus yapısında yaş nüfusu artarken gençler azalmaktadır ve nüfus artış hızı azalmaktadır.
Türkiye'nin nüfus projeksiyonlarında yaşlı nüfus oranı artacak, ortanca yaş yükselecek ve ortalama yaşam süresi uzayacak.
Nüfusun ikiye katlanma süresi, nüfus artış hızı azaldıkça uzayacaktır.
1:55:46Doğurganlık Oranı ve Nüfus Artışı: Nüfusun ikiye katlanma süresi, bir yörede nüfusun belirli bir süre içerisinde iki katına çıkması için geçen süreyi ifade eder.
Doğurganlık oranı göz önüne alındığında, kırsal bölgelerde nüfusun ikiye katlanma süresi daha kısa olur.
Türkiye'de doğuda ve kırsal bölgelerde doğurganlık oranı daha fazladır.
1:57:25Türkiye'nin Nüfus Artışı Politikaları: 1960 yılına kadar Türkiye'nin nüfusu artırıcı politika izlemiştir.
Nüfus artışını artırmak için askere ihtiyaç, iş gücüne duyulan ihtiyaç, ülkenin yeniden kalkınması ve ölüm oranlarının yüksek olması gibi nedenler vardır.
Avrupa göçleri 1960-1965 yıllarında gerçekleşmiş ve nüfus artış hızının düşmesine neden olmuştur.
1:58:34Türkiye'nin Nüfus Gelişimi: Türkiye'nin 1927 ile 2023 dönemine ait nüfus gelişim özellikleri arasında ortalama yaşam süresinin uzaması, aritmetik yoğunluğun artması, yaş nüfusunun artması ve okuryazar olmayan nüfusun azalması bulunmaktadır.
Kent nüfus oranı kır nüfus oranına göre daima artmıştır genellemesi 2023 yılı için geçerli değildir çünkü deprem etkisiyle İstanbul'dan kırsala doğru bir hareketlilik yaşanmıştır.
Türkiye'nin nüfusu sürekli artmakta olup, 2023 yılında artış hızının düşmesinin nedeni deprem olaylarıdır.
1:59:44Ekonomik Faaliyet Türleri: Ekonomik faaliyetler üç ana kategoriye ayrılır: hammaddeyi ortaya çıkaran meslekler (tarım, hayvancılık, maden), hammadde işleyenler ve sanayi ile uğraşanlar.
Hizmet verenler (öğretmen, avukat, doktor, banka memuru, adliyede çalışan hakim, muhasebeci) ve üst düzey yöneticiler de hizmet sektöründe yer alır.
Mühendisler sanayi faaliyetlerinde yer alır, bu nedenle sorunun cevabı "mühendis" seçeneğidir.
1:00:39Türkiye'nin Nüfus Dağılımı: Türkiye'nin nüfusu en fazla İstanbul'da, en az ise Bayburt'ta bulunmaktadır.
Türkiye'nin nüfusu sürekli artmakta olup, 2023 yılında artış hızının düşmesinin nedeni deprem olaylarıdır.
2:01:17Yerleşme Türleri: Çöl ve Q6 yerleşmeleri ile ilgili sorularda yayla, oba, güzde, dam ve kom gibi yerleşme türleri önemlidir.
Oba, Toroslarla birlikte ortaya çıkan yarı göçebelik yaşam tarzıdır; kışın Mersin hattına inerken yazın keçileri beslemek için kırsala çıkılır.
Türkiye'de kırsal alanların bir kısmında tarımsal etkinlikler yapılır, ancak yaylalarda tarımsal etkinlikler daha sınırlıdır.
2:02:07İç Göçlerin Sonuçları: Türkiye'de gerçekleşen iç göçlerin sonuçları arasında kentlerdeki işsizliğin artması, altyazı sorununun artması, çarpık kentleşme ve sanayi tesislerinin şehirlerin ortasında kalması bulunmaktadır.
Doğal nüfus artış hızının yüksek olması kırsalda gerçekleşen bir durumdur ve göçün sebebi olarak değerlendirilir, bu nedenle iç göçlerin sonuçlarından biri değildir.
2:04:46Yerleşmelerin Doğal ve Beşeri Etkenleri: Türkiye'deki yerleşmeleri etkileyen faktörler doğal ve beşeri olmak üzere ikiye ayrılır.
Doğal faktörler arasında yer almazsa beşeri faktörler olarak değerlendirilir.
Yer şekilleri, toprak özellikleri ve ulaşım gibi faktörler yerleşmeleri etkileyen doğal faktörlerdir.
2:05:20Sanayileşme ve Yerleşimler: Günümüzde yerleşim birimlerinin büyümesi ve gelişmesindeki en önemli etmen sanayileşmedir.
Türkiye haritasında sanayileşmeye bağlı yerleşme daha fazla ön plana çıkan alanlar arasında Bursa çevresi, Ankara, Eskişehir, İskenderun, Kırıkkale, Zonguldak, İstanbul ve İzmir bulunmaktadır.
Gebze, Konya, Gümüşhane gibi yerler sanayileşmenin yoğunlaştığı merkezlerdir.
2:06:40Türkiye'de Sanayi ve Nüfus Artışı: İzmir ve İskenderun'da sanayileşme ile ilgili mekanlar bulunmaktadır.
Türkiye'de sanayi faaliyetlerinin yoğun olduğu yerlerde nüfus hızlı bir şekilde artmaktadır.
Demir çelik sanayisine bağlı olarak nüfus artışı Karabük'te gerçekleşmektedir.
2:07:41Yerleşim Özellikleri: Q6 yerleşmelerde ekonomik etkinlik daha çok tarım ve hayvancılığa dayanır.
Q6 yerleşmeleri genellikle kent merkezine uzaktır ve genel su kaynaklarına yakındır.
Kırsal alanlarda sosyal dayanışma fazladır.
2:08:16Tarım Arazilerinin Artışı: Türkiye'de 1957 yılında tarım arazileri yaklaşık 16 milyon hektara eklerken, 2023 yılında 30 milyon hektara yaklaşmıştır.
Tarım arazilerinin artışında makine kullanımı, sulamanın yaygınlaşması ve nüfus artışı etkili olmuştur.
Tarım arazilerinin artışında özellikle Güneydoğu Anadolu bölgesinde sulamanın yaygınlaşması önemli bir etken olmuştur.
2:08:59Tarım Alanlarının Özellikleri: Türkiye'de traktör ve biçerdöver gibi tarım hattının kullanımı daha fazla olması beklenen yer, Bursa-Eskişehir-Bilecik hattıdır.
Türkiye'de verimli tarım alanlarının giderek azalması niteliklerinin bozulmasında akarsu ve rüzgar erozyonu etkisi diğerlerine göre daha fazladır.
Akarsu ve rüzgar erozyonu, en verimli toprağın taşınmasını sağlayarak verimi azaltır.
2:10:46Şeker Pancarı Tarımı: İlk şeker fabrikaları 1926 yılında Alpullu'da ve Uşak'ta kurulmuştur.
Şeker pancarı fabrikalarına paralel besi hayvancılığı gelişmiştir çünkü şeker pancarı küspesi hayvan yem elde edilir.
Şeker pancarı tarımı kota sorundan dolayı kontrollü bir şekilde yapılıyor.
2:11:54Buğday ve Alternatif Tarım Ürünleri: Buğday temel besin sanayinin hammaddesidir ve ilkbahar mevsiminde yağış, hasat döneminde ise kuraklık ister.
Karadeniz Bölgesi'nin kıyı şerrinde yaz kuraklığın bulunmamasından dolayı buğday yetişmesi sınırlıdır.
Karadeniz bölgesinde buğdaya alternatif olarak mısır yetiştirilebilir.
2:12:37Turunçgil ve Zeytin Tarımı: Anavatanı Güneydoğu Asya olan turunçgil kışlıklı olup, Türkiye'deki başlıca yetişme alanları kıyılardır.
Turunçgil dondan olumsuz yönde etkilenir ve Tokat gibi karasal bölgelerde yetişmesi daha zordur.
Haritada gösterilen sanayi bitkisinin Türkiye'deki başlıca üretim alanları Güney Marmara'dan Hatay hattına doğru ve Antep'e doğru uzanmaktadır.
2:14:09Yer Fıstığı Tarımı: Yer fıstığı sıcak iklim bitkisi olup su ihtiyacı fazladır ve Türkiye'de kurak alanlarda sulama ile üretilmektedir.
Gevşek yapılı ve kumlu topraklar yer fıstığı üretiminde daha elverişlidir.
Türkiye'deki yer fıstığı üretiminin büyük bölümü Adana merkezli Osmaniye hattındadır.
2:15:10Tarım Ürünleri ve Özellikleri: Buğday, mısır ve pirinç gibi tarım ürünlerinin ortak özelliği besin maddesi olarak kullanılmalarıdır.
İsparta'nın sembolü gül olup, Osmanlı'dan beri yetiştirilen bir bitkidir.
Arazinin toplaştırılması, aynı şahsa ait parçalanmış arazileri birleştirerek tarımsal faaliyetlerin devamlılığını sağlamak amacıyla yapılan bir işlemdir.
2:18:21Pamuk Tarımı ve İklim Koşulları: Pamuk, büyüme döneminde kuraklığa, olgunlaşma döneminde düşük nem ve yağ asitlerine ihtiyaç duyan bir bitkidir.
Pamuk tarımı, üretim alanları ile işletme tesisleri arasında fiziki yakınlık zorunluluğu olmayan bir tarım türüdür.
Pamuk, mikroklima iklim özelliğinden dolayı Rize'de yetiştirilemez, tava adı verilen su altına bırakılmış tarlalarda yetiştirilen pirinç olur.
2:19:39Tarım Ürünlerinin Doğal Yetişme Alanları: Mısır, elma, buğday ve çay gibi ürünlerin doğal yetişme alanları farklıdır: mısır Karadeniz, elma her yerde, buğday İç Anadolu, çay Doğu Karadeniz'de doğal olarak yetişir.
Don olaylarından olumsuz etkilenen ve yaz kuraklığı isteyen bir ürünün daha kolay yetiştirilmesi beklenen yer Akdeniz iklimine sahip olan Aydın'dır.
Tarım ürünlerinin olgunlaşma süresi, sıcaklık değerlerine göre değişir; sıcak bölgelerde olgunlaşma daha erken başlar.
2:22:33Sulama Gereksinimi ve Tarım Ürünleri: Yaz aylarını yağışlı olan Karadeniz ve Erzurum-Kars bölgelerinde sulamaya duyulan ihtiyaç daha azdır.
Tütün, Karadeniz'de; mısır, İç Anadolu'da; elma her yerde; çay, Doğu Karadeniz'de; nohut ise İç Anadolu'da yetiştirilir.
Bazı ürünlerin üretimi Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın verdiği izin ile gerçekleştirilir.
2:24:55Ürün ve İzin Eşleşmeleri: Kenevirde uyuşturucu madde bulunurken, tütünde sağlık için zararlı olmasına rağmen kalitesi bozulmasın diye sınırlandırma vardır.
Pirinçte sağlık için önemli bir ürün olmasına rağmen, geçim alanında sivrisinek ve sıtma hastalığı sorunu vardır.
Çayda kalite şeker pancarında kota uygulaması vardır.
2:25:27Türkiye'de Balıkçılığı Olumsuz Etkileyen Faktörler: Açık deniz balıkçılığı gelişmemiş olup, masraflı ve getirilen balıkların satılamaması sorunudur.
Dinamit ve elektrik gibi avlanma yöntemleri kullanılarak doğadan ihtiyacımızdan fazlası alınmaktadır.
Soğuk hava depolarının yetersizliği ve su kirliliğinin fazla olması kıyılar için önemli etkenlerdir.
Tarım ürünü çeşidi az ve pahalı olması balıkçılıkla ilgili temel problemler arasında yer almaz.
2:26:40Hayvancılık Türleri ve Doğal Koşullar: Geleneksel yöntemlerle yapılan hayvancılık, iklim, bitki örtüsü ve yer şekilleri gibi doğal koşullara etki etmektedir.
Adana'da arıcılık, Toroslar'da arıcılık, Şanlıurfa'da koyun yetiştiriciliği, Rize'de balıkçılık ve Karaman'da sığır yetiştiriciliği doğal koşullarla uyumludur.
Mersin'de keçi yetiştiriciliği de doğal koşullarla uyumlu bir hayvancılık türüdür.
2:27:32Türkiye'nin Koyun Yetiştiriciliğinin Yapısal Özellikleri: Koyun varlığının büyük çoğunluğu yetiştirildiği bölgelerin koşullarına iyi uyum göstermiş ancak verim düzeyleri düşük ırklardan oluşmaktadır.
Koyunların beslenmesi büyük ölçüde giderek verimsizleşen meralarda olup, dengeli beslenme sağlanmamaktadır.
Sağlık ve koruma önlemlerinin gerekli özen gösterilmemesi, aşırı aşılar ve verim kayıtlarının bilimsel esaslara göre yapılmaması hayvancılıkta önemli sorunlardır.
İşletme başına düşen koyun sayısı fazla olmasına rağmen yetiştiricilerin örgütlenmesi zayıftır.
2:29:06Çiçek Açma Dönemi ve Arıcılık: Türkiye'de çiçek açma döneminin farklı olması, kovanların farklı bölgelere taşınmasına neden olmaktadır.
Gezici arıcılık faaliyetleri sayesinde farklı ballar ortaya çıkabilmektedir.
Çayır bitki göğsünün yaygın olduğu alanlarda, mera alanlarında yetiştirilmektedir.
Niğde'de (İç Anadolu) bozkırlar olduğu için ısırlığı için uygun değildir.
2:30:02Türkiye'nin Bitki Örtüsü ve Arıcılık: Türkiye farklı iklim özelliklerinin etkisiyle zengin bir bitki örtüsüne sahiptir.
Endemik türlerinin en yoğun olduğu yer Antalya hattıdır.
Doğal zenginliğe bağlı olarak arıcılığın yaygın olarak yapılmasına imkan sağlar.
Düz mekan bitki örtüsü daha az çeşitli olduğu için arıcılık daha az olduğu yerlerdir.
2:30:51Karadeniz'de Balık Miktarı: Karadeniz'de balık miktarı fazladır.
Plankton balık yiyeceği çok akarsu var ve plankton denizin içerisine taşıyarak balık miktarının fazla olmasında etken olmaktadır.
Oksijen oranının fazla olması balık miktarının fazla olmasında etken olmaktadır.
Kükürt hidrojen gazının bulunması balıkların daha yüzeyde dolaşmasına ve daha kolay avlanmasına sebep olmaktadır.
2:31:28Kıl Kesiti ve Manda: Türkiye'de koyundan sonra en çok yetiştirilen küçük hayvan türü kıl kesiti (keçiler)dir.
Dağlık, engebeli yerlerde yetiştirilen kıl kesiti yetiştiriciliğinin ormanlara zarar verdiği için sınırlandırılmıştır.
Manda genellikle nemli ve bataklık bölgelerinde hayvanı olup, aşırı derecede sıcak-soğuk iklimlere iade de olmaz.
Manda derisi koyu renkli olup, sığırlarla kıyasla ter bezleri daha azdır ve bu durum onların sıcaklık stresine girmelerine neden olur.
2:32:38Hayvancılığın Geliştirilmesi: Türkiye'de hayvan sayısı fazla olmasına rağmen hayvansal ürünlerin üretimi yeterli düzeyde gelişmemiştir.
Erken kesimin önüne geçilmesi hayvancılıkta önemli bir etkendir.
Yerli türlerin üretimine ağırlık verilmeli, yabancılar tercih edilmemelidir çünkü yabancılar birim alandan daha fazla et ve süt verimini ortaya çıkarırlar.
2:33:09Demir-Çelik Sanayi ve Ulaşım: Çağdaş ulaşım araçlarının, demiryollarının, gemilerin, uçakların, konutların ve daha birçok araç gerecin demirle ima edilmesi ya da demirin değişen miktarda kullanılması demir-çelik sanayinin gelişmesine önemli bir şekilde yol açmıştır.
Zonguldak, Karabük, Kırıkkale ve Sivas Divriği'de demir çelik fabrikaları bulunmaktadır.
Malatya'da demir çelik sanayinin gelişmesinde ulaşımın rolü ön plandadır çünkü Sivas Divriği'den çıkartılan demir İskenderun'a taşınmasındaki temel faktör Ordu liman özelliğiydi.
2:33:55Türkiye'de Maden Rezervleri: Yozgat Sorgun'da uranyum, Eskişehir Sivrihisar'da torium rezervleri bulunmaktadır.
Türkiye'de rezervi yeterli olan madenler arasında dolomit, bor ve chrome bulunmaktadır.
Mardin Baz'da çıkartılan fosfat Türkiye'de yeterli olmadığı için ithal edilmektedir.
2:35:26Maden Çeşitleri ve Rezervler: Türkiye'de maden bakımından en zengin yer Elazığ'dır.
Sivas Divriği'de demir, Bingöl-Avni hattında yeni rezervler bulunmaktadır.
Demir-çelik sanayinde çeliğin sertleştirilmesinde kullanılan maden manganezdir.
2:37:21Fosfat ve Diğer Madenler: Fosfat, kaya şeklinde olan ve %85'i gübre olan madendir.
Fosfat yatakları Adıyaman, Bingöl, Şanlıurfa ve Bitlis'te bulunmaktadır.
Trona (soda külü) Ankara-Beypazarı ve Alanya-Antalya hattında sondaj çıkarımı yapılmaktadır.
2:38:03Bor ve Boksit Rezervleri: Türkiye'nin dünyadaki en önemli yeraltı kaynağı bortozu bileşikleridir.
Bor minerali Kütahya, Eskişehir-Kırka, Balıkesir-Bigadiç'te çıkarılmaktadır.
Boksit rezervi en fazla Konya Seyri Şehir hattı ile Antalya Akseki'de bulunmaktadır.
2:39:25Metalik Madenler ve Nükleer Santraller: Metalik madenler arasında demir, krom, alüminyum ve kurşun bulunmaktadır.
Türkiye'de nükleer santral Mersin Akkuyu'da yapılmaktadır.
Jeotermal ile çalışan termik santral Denizli Sarayköy'dedir.
2:41:30Taş Kömürü ve Enerji Santralleri: Zonguldak Kozlu, Kilimli ve Amasra'da taş kömürü bulunmaktadır.
Türkiye'den çıkartılan taş kömürünün değerlendirildiği yerler Kozlu, Kilimli ve Amasra'dır.
Manisa Soma'da doğalgaz, Balıkesir Bandırma'da rüzgar santrali bulunmaktadır.
2:43:53Türkiye'de Rüzgar Santralleri: Batı rüzgarları Ege Hattı ve Amonos Dağları üzerinde önemli rüzgar santralleri oluşturuyor, Antakya Havalimanı'nda uçaklar rüzgardan dolayı zor iniyor.
Konya merkezli rüzgar santralleri yavaş yavaş yapılıyor, ancak sayısı az; son zamanlarda Toros Dağları üzerinde Niğde hattına doğru yeni yatırımlar yapılıyor.
Türkiye'de enerji kaynaklarının hangisinin kurulması halinde dışa bağımlılığın azalması beklenir sorusuna hidrolik ve lite (taş kömürü) cevap veriyor, petrol ve doğalgaz ise dışa bağımlılığı artıracak.
2:45:31Santrallerin Kuruluş Yerleri: İzmir, Çeşme, Alaçatı, Elazığ, Keban ve Deriner Artvin'deki santrallerin ortak özelliği iklim koşullarına uygun olduğu alanlara kurulmuş olmaları.
Termik santraller hidroelektrik santrallere göre daha fazla hava kirliliğine neden oluyor, özellikle kömür ve lite ile çalışan santrallerin hava kirliliği daha fazla.
Türkiye'deki elektrik üretimindeki enerji kaynaklarının payı sıralamasında kömür birinci sırada, doğalgaz ikinci, hidrolik üçüncü, rüzgar, güneş ve jeotermal sıralaması geliyor.
2:48:37Sanayileşme ve Sanayi Yatırımları: Sanayileşme ve sanayi ürünleri üretiminin artmasının en önemli kanıtı hammadde ithalatının artması.
Türkiye'de sanayi yatırımlarının bölgelere dengeli bir şekilde dağıtılmasını engelleyen doğal faktörlerden biri topografya ve arazi koşulları.
Haritada işaretli yerlerde dağılışı gösterilen sanayi dalı otomotiv sanayi olup, Aksaray'da Mercedes fabrikası, İstanbul-İzmit-Sakarya hattı, Eskişehir, Ankara, Adana ve İzmir otomotiv sanayi için önemli.
2:51:53Çay Üretimi ve Sanayi Kuruluşları: Çay üretiminde hammaddeye yakınlık zorunlu, bu nedenle Bayburt'ta çay işletmeleri bulunmaz.
Çay Rize'de üretilir, Erzurum'da tüketilir.
Sanayi kuruluşlarının hangisinde enerji temini daha fazla öne çıkar sorusuna Zonguldak'taki demir çelik fabrikası cevap veriyor, çünkü taş kömürü enerji kaynağı olarak kullanılıyor.
2:53:43Türkiye'de Sanayi ve Taşımacılık: Konserve sanayi daha fazla geliştiği merkez Çanakkale'dir, çünkü balık hammadde olarak buradan gelmektedir.
Halı ve kilim üretimi Uşak, Simav, Demirci, Gördes, Milas, Kayseri, Konya ve Sivas'ta gelişmiştir, bu durum koyun yetiştiriciliği ile açıklanabilir.
Ürünlerin daha düşük maliyete taşıması bakımından öncelikle denizyolu sonra demiryolu tercih edilmektedir, bu nedenle demiryolu bağlantısı bulunan limanlar sanayi bakımından çekim alanları olmaktadır.
2:55:03Taşımacılık ve Sanayi İlişkisi: İskenderun demir çelik sanayi, Malatya'dan çıkarılan demirin İskenderun'a taşınmasıyla ilgilidir ve bu ulaşıma bağlıdır.
Bor minerali Bandırma Limanı'na taşınarak dünyaya ihraç edilmektedir.
Eskişehir'de bisküvi fabrikası hammadde ile, Kayseri'de mobilya fabrikaları ise pazarla ilgilidir.
2:56:10Türkiye'de Sanayi Merkezleri: Seramik Türkiye'nin en önemli ihraç ürünleri arasında yer alır ve Bilecik, Kütahya, Çanakkale, İzmit ve Tatlı gibi yerlerde gelişmiştir.
Türkiye'nin önemli tersaneleri arasında Tuzla, Gölcük ve Pendik bulunmaktadır.
Karayolu taşımacılığının gelişmesiyle dışa bağımlılık artmıştır çünkü dışarıdan gelen ürünler daha rahat ulaşabilmekte ve transit ticaret önem kazanmaktadır.
2:57:53Karayolu ve Demiryolu Sorunları: Artvin ve Muğla kıyı kesimlerinde demiryolu hatlarının yapımında karşılaşılacak en önemli sorun yer şekillerinin hattın yapımındaki maliyetlerini artırmasıdır.
Türkiye'nin her kentinin önemli demiryolu bağlantılarının olması ve büyük kentlerin yüksek hız trenine gitmesi gerekmektedir.
Türkiye'nin ilk bölgesel havalimanı 25 Kasım 2012 tarihinde Kütahya'da Zafer Havalimanı olarak açılmıştır.
1:00:16Havayolu Sistemi ve Ulaşım Maliyetleri: Havayolu ulaşım sistemi çağımızın en hızlı ulaşım sistemidir ancak pahalıdır.
Sivil havacılık 1933 yılında Hava Yolları Devlet İsmesi kuruluşu ile başlamış ve ilk ticari uçuşlar İstanbul-Eskişehir-Ankara hattında gerçekleşmiştir.
Türkiye'de karayolu ve demiryolu ulaşım maliyetinin daha fazla olduğu yerler Teke Platosu (karstik arazi) ve Canik Dağları'dır.
1:02:02Türkiye'de Ulaşım Sistemi: Afyon, karayolu ulaşım bakımından diğer bölgelerden daha fazla yoğunluk gösterir çünkü kavşak noktası olarak ulaşım yolları üzerinde yer alır.
Türkiye'de karayolu taşımacılığının diğer ulaşım biçimlerine göre daha gelişmiş olmasının en önemli etkeni "her noktaya ulaşıyor" mantığıyla daha fazla gelişmesidir.
Taşımacılık maliyetleri sırasıyla: deniz (en ucuz), demiryolu, karayolu ve havayolu (en pahalı) şeklindedir.
1:03:27Turizm ve Ulaşım Soruları: Sinop, doğal liman olmasına rağmen gelişmemiş bir yerdir çünkü hinterlandı (arkasındaki bölge) dağlıktır.
Yüksek hızlı tren (YHT) istasyonu bulunan il Karaman'dır.
Türkiye, Asya ile Avrupa arasında transit noktalarına sahip olup, Asya ile Avrupa arasında köprü durumundadır.
1:05:53Turizmin Önemi: Turizm milyonlarca insanı üretici ve tüketici olarak ilgilendirir ve turizm gelirleri doğrudur.
Turizmin sağladığı döviz gelirleri ile dış ticaret bilançolarının düzeltilmesini sağlayan önemli bir faktör olur.
Cumhuriyet tarihi boyunca turizm gelirleri daima artarak önemli bir alan oluşturmuştur, ancak bu durum zikzaklar çizerek gelişmiştir.
1:07:33Turizm Varlıkları: Antalya'da Kurşunlu Şelalesi, Mersin'de Kızkalesi, Adana'da Yumurtalık Gölü, İsparta'da Gölde Mangal Yeri ve Osmaniye'de Aspendos bulunmaktadır.
Türkiye'nin en donanımlı yat limanları arasında Kuşadası, Fethiye, Marmaris ve Kemer yer alırken, İzmit yer almaz.
Kültepe, Anadolu'nun ilk yazılı vesikalarının bulunduğu yerdir ve Asurlu tüccarların yerleştiği karum alanlarına sahiptir.
1:09:25Önemli Turizm Merkezleri: Kırşehir'de Ahi Evran Külliyesi, Seyfe Gölü, Kuş Cenneti ve Japon Bahçesi bulunmaktadır.
Haritada gösterilen beş turizm merkezinden Afrodisias (Aydın), Göreme (Nevşehir), Ani Harabeleri (Kars) ve Uludağ (Türkiye'nin önemli kış turizm merkezlerinden biri) bilgileri verilmiştir.
Haritada gösterilen beş turizm merkezinden üçüncü merkezin bilgileri verilmemiştir.
10:56Türkiye'nin Ticaret Yolları: Türkiye, geçmişten günümüze pek çok ticaret yolunun geçtiği bir konuma sahiptir.
İpek Yolu ve Kral Yolu Anadolu'dan geçerken, Amber Yolu ve Tuz Yolu Türkiye'den geçmez.
Sorunun cevabı B seçeneğinde, İpek Yolu ve Kral Yolu'nun Anadolu'dan geçtiği belirtilmiştir.
11:41Türkiye'de Ticaretin Gelişmesine Etki Eden Faktörler: Türkiye'de nüfus farkı, ihtiyaç farkını beraberinde getirerek ticaretin canlı olmasındaki önemli etken olur.
Sanayi kuruluşlarının ülke içerisinde dengeli olmaması, bazı yerlerde sanayinin çok gelişmesi, bazı yerlerde az gelişmesi ticari faaliyetlerin devamlılığını sağlar.
Yöreler ve bölgeler arasındaki iklim farklılıkları, farklı bitki örtüsü ve tarım ürünleri oluşturarak ticareti teşvik eder.
12:48Türkiye'de İhracat Gelirleri: Türkiye'den en fazla ihracat edilen ürün motorlu kara taşıtları ve bunların yedek parçalarıdır.
Fosil yakıtlar (kömür) ve tarım ürünleri de ihracat gelirlerinde önemli yer tutar.
Sanayi ürünlerinin ihracatı Türkiye'nin ekonomik gelişiminde önemli bir rol oynamaktadır.
13:22İstanbul'un Ticaret Merkezi Olma Nedenleri: İstanbul, Türkiye'nin en büyük ticaret merkezi olup nüfus açısından çok fazladır.
İstanbul'un geçiş iklimine sahip olması, önemli yolları birbirine bağlayan konumda olması ve sanayi kuruluşlarının fazla olması ticaretin varlığını sağlar.
Sorunun cevabı D seçeneğinde, İstanbul'un önemli yolları birbirine bağlayan konumda olması belirtilmiştir.
13:56Türkiye'deki Kalkınma Projelerinin Amaçları: Kalkınma projelerinin temel amaçları arasında kentleşme, altyapı ve çevre sorunlarını azaltmak, tarım ve hayvancılık sektöründeki verim ve geliri artırmak yer almaktadır.
Bölgede sorunları ortadan kaldırmak, bölge dışı göçü azaltmak ve halkın refah seviyesini yükseltmek kalkınma projelerinin önemli hedefleridir.
Bölgelerde ağır sanayiden turizme geçişi sağlamak kalkınma projelerinin temel amaçlarından biri değildir.
15:17Türkiye'deki Bölge Türleri: Türkiye'de bölge kavramı eskiden Karadeniz, Marmara, Ege, Akdeniz, İç Anadolu, Doğu Anadolu gibi genel bölgelerle sınırlıydı.
Günümüzde bölge kavramı nüfuslu bölge, platoluk bölge, maden bölgesi, dağlık bölge ve turizm bölgesi gibi daha detaylı kavramlarla tanımlanmaktadır.
Bölgeler şekilsel bölge ve işlevsel bölge olarak birbirinden ayrılır; şekilsel bölgeler yer şekillerine, iklimlere, su özelliklerine, bitki örtüsüne ve toprak özelliklerine göre sınıflandırılırken, işlevsel bölgeler yönetim anlayışı, projeler ve hizmet bölgeleri olarak değerlendirilir.
17:48Bölgesel Kalkınma Projeleri: Yeşilırmak Hafıza Gelişim Projesi'nin temel amacı, Yeşilırmak ve çevresindeki alanlardaki taşkın problemini çözmektir.
Konya Ovası Projesi'nin amaçları arasında bölgenin rekabet gücünü geliştirmek, ekonomik ve sosyal kapasitesini güçlendirmek, gelişmişlik farkını azaltmak ve eğitim, kültür ve sosyal hizmetlere erişilebilirliği artırmaktır.
Zonguldak, Bartın, Karabük (ZBK) kapsamında Bartın projesi yer almaktadır.
19:30Bölge Türlerinin Değişme Özellikleri: Bölge, sahip olduğu unsurlara göre sınırlandırılmış, genelde benzer özellikteki yeryüzü parçaları veya mekan birimleri şeklinde tanımlanabilir.
Bitki örtüsü bölgesi, iklim bölgesi, toprak bölgesi ve doğal afet bölgesi gibi doğal faktörlere bağlı bölgelerin değişmesi kısa sürede beklenmez.
Kültür bölgeleri ve beşeri faaliyetlere bağlı bölgelerin değişmesi, doğal faktörlere bağlı bölgelere göre daha kolay olabilir.
1:20:27Doğalgaz ve Petrol Boru Hatları: Rusya, Ukrayna üzerinden Avrupa'ya doğalgaz satarken, bölgedeki sorunlardan dolayı Karadeniz'den Avrupa'ya "Türk Akımı" adlı alternatif bir yol kullanıyor.
Karadeniz'den Anadolu'ya gelen boru hattı "Mavi Akım", Anadolu'dan Trakya'dan Avrupa'ya giden boru hattı ise "Türk Akımı" olarak adlandırılıyor.
Bakü-Tiflis-Erzurum (BTE) hattı, Batı Hattı (Bulgaristan üzerinden Türkiye'ye) ve Doğu Hattı (İran ile ilgili) gibi önemli doğalgaz boru hatları bulunmaktadır.
1:21:41Doğu Karadeniz ve GAP: Doğu Karadeniz'in amaçları arasında kıyı kesimdeki ürün çeşidini artırmak, doğal kaynakların daha verimli kullanılmasını sağlamak, turizm faaliyetlerini geliştirmek ve ulaşım hizmetlerini güçlendirmek yer alırken, bölgenin sosyo-kültürel değişimini engellemek amaçlanmaz.
GAP kapsamında Fırat Nehri üzerinde 22 baraj, 19 hidroelektrik santral ve 1,80 milyon hektarlık sulama sistemi yapımı öngörülmüştür.
Karakaya, Atatürk ve Fırat Nehri üzerindeki hidroelektrik santrallerden biridir ve GAP kapsamı içinde yapılmıştır.
1:23:10Video Kapanışı: Türkiye coğrafyası, AGS'deki soruları içerir ve aynı zamanda KPSS için de önemlidir.
Videoların sonuna bir kampından sonra genel soru tekrarı yapılmıştır.
TUİK verileri açıklandığında tekrar bir video çekilerek izleyicilerin yanında olunacaktır.

Türkiye Coğrafyası Soru Çözümü Dersi

Yapay zekadan makale özeti

Yanıtı değerlendir