Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Haber Merkezi'nin sunucusu Ebru Hanım'ın Öğretim Elemanları Sendikası Genel Başkanı Vahdet Özkoççak ile yaptığı kapsamlı bir röportajdır. Özkoççak, akademisyen kökenli ve 2009'dan beri sosyal medyada akademisyenlerin sorunlarını ele alan bir liderdir.
- Röportajda Türkiye'deki akademik sistemin çeşitli sorunları detaylı şekilde ele alınmaktadır. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın bilim üretimi ve üniversite iklimi hakkındaki açıklamaları, norm kadro yönetmeliği, genç akademisyen adayları, doçentlik sorunları, eş durumu, sağlık durumu, zorunlu hizmet senetleri, denklik sorunu ve FETÖ temizliği sürecinde yaşanan mağduriyetler gibi konular tartışılmaktadır. Ayrıca, YÖK ve diğer kurumların bu sorunlara çözüm getirmesi için öneriler ve kanun teklifleri de paylaşılmaktadır.
- Videoda, akademik kariyer platformu (havuz sistemi) önerisi, araştırma görevlilerinin 33 aylık geçiş süreci, senet yükümlülüğü ve yurt dışında eğitim gören vatandaşların Türkiye'de çalışma engelleri gibi konular da ele alınmaktadır. Konuşmacılar, akademik sistemin sorunlarının çözümünde paydaşlarla işbirliği yapmanın ve yeni Milli Eğitim Bakanı Prof. Dr. Ziya Selçuk'un görevine başlamasıyla ortaya çıkan umutların vurgulanmaktadır.
- Akademideki Sorunlar ve Cumhurbaşkanı'nın Açıklamaları
- Öğretim Elemanları Sendikası Genel Başkanı Vahdet Özkoççak, akademideki sorunları ele alacak bir programda yer alıyor.
- Cumhurbaşkanı Erdoğan, Dokuz Eylül Üniversitesi'nin akademik yılı açılışında Türkiye'nin dünyanın en büyük 500 üniversitesi arasında yer alamaması konusunda vurgular yapmış.
- Programda sosyal medya üzerinden sorular gelmeye başlamış ve izleyiciler Twitter ve WhatsApp üzerinden de ulaşabilmektedir.
- 01:04Akademideki Kronik Sorunlar
- Türkiye, genç, potansiyel olan ve üniversiteye büyük yatırım yapan bir ülke olmasına rağmen, eğitim alanındaki sorunlar nedeniyle ilk 500'de yer alamıyor.
- Akademik ve idari personelin özlük haklarında büyük sorunlar yaşanıyor ve bu sorunlar nedeniyle milli ve yerli üretime geçilemiyor.
- Norm kadro yönetmeliği henüz çıkmadığı için genç akademisyen adayları tedirgin ve rahatsız durumda.
- 03:21Eğitim Sistemindeki Sorunların Kaynağı
- Cumhurbaşkanı, gerekli toplantı ve görüşmelerde kendisinin hem yasama hem de yürütme özelinde yükseköğretimle ilgili birçok sorunun paspasın altına, halının altına itildiğini görmüş.
- Son 16-17 yıldır AK Parti hükümetleri döneminde eğitim ve kültür sanat alanında gereken verimlilik gösterilememiş.
- Muhalefetin de üzerinde düşen görevler olduğu düşünülüyor, ancak verilen kanun tekliflerinin sadece iki tanesi red ile geçti.
- 04:36Milli Eğitim Bakanı Prof. Dr. Ziya Selçuk'un Gelmesi
- Prof. Dr. Ziya Selçuk'un Milli Eğitim Bakanlığı'nın üstlenmesinden sonra çözüm beklentileri artmış ve birçok insan umutlanmış.
- Ziya Selçuk, göreve başladıktan sekiz günde sendika ile görüşmüş ve akademisyen kökenli olması nedeniyle yükseköğretim sorunlarını bilen biri olarak karşılanmış.
- Ziya Selçuk'un gelmesi bir ivme kazandırmış ve hem hükümet hem muhalefet ona destek verme adına yarışmaya başlamış.
- 06:36Sendika'nın Çalışmaları ve Gelecek Beklentileri
- Sendika, 2009'dan beri sosyal medyada ve forumlarda çalışmalarını sürdürmüş, 2013'te kanun teklifi hazırlamaya başlamış.
- Sendika, akademisyenlerin logosundan sloganına kadar "akademinin yeniden doğuşu" sloganıyla kurulmuş ve geçen hafta genel kurulunu gerçekleştirmiş.
- Başkanlık sisteminin en büyük artısı, hem hükümet hem muhalefetin eğitimle ilgili sorun görmek istemediği ve bu sorunların hızlı çözülebileceği düşünülüyor.
- 09:19Üniversite-Sanayi İşbirliği ve YÖK Sorunları
- Türkiye'de üniversite-sanayi işbirliği önemli bir konu olmasına rağmen, sadece üniversitelerin yükümlülüklerini artırarak değil, ayrı bütçelerin kurulması ve akademisyenlerin patent alırken serbest bir alan sunulması gerekiyor.
- YÖK, darbe döneminde 25 üniversiteyi yönetmek için kurulmuş ancak 200 üniversitenin yükünü taşıyamadığı için yetki devrini ortaya çıkarmış, bu durum milli ve yerli üretimi ve sanayi işbirliğini engellemiş.
- Yükseköğretim bakanlığının kurulmaması ve uygulama birliğinin olmaması, üniversitelerde akademisyenlerin ve öğrencilerin mutluluğunu etkilemiş, böylece ilk 500 ve sanayi işbirliği gibi alanlarda üretimin olamayacağı belirtiliyor.
- 11:30Üniversite Sayısının Artışı ve Sorunları
- Türkiye'de 200'den fazla üniversite açılması, bazı bölümlerin hiç öğrenci tercih etmemesi gibi sorunlara yol açmış.
- Üniversite sayısının artması geç kalındı, İngiltere gibi ülkelerin yüzlerce yıllık üniversite kültürü varken, Türkiye 2005 sonrasında her ilde bir üniversite düşünmüş ancak sadece binaları yapabilmiş.
- Her yere diş, hukuk, eğitim bilimleri ve edebiyat gibi bölümlerin açılması, işsizler ordusu oluşturmuş, bu durum sadece işsizlik oranını düşürmek için tasarlanmış.
- 12:53Üniversite Yapısı ve Gelecek Planları
- Çözüm süreci döneminde doğuda bazı üniversitelerde rektörün tüpçünün olduğu yerde çalıştığı, güvenlik sorunları yaşanabileceği gibi kampüs ortamının eksik olduğu belirtiliyor.
- Önümüzdeki hafta önemli bir toplantı yapılacak ve sıfır çeken bölümleri ve fakülteleri olan üniversitelerin rektörleri çağrılacak.
- X üniversitesi'nde 5 öğrenci, Y üniversitesi'nde 10 öğrenci varsa, bu öğrencileri birleştirmek ve bölümleri birleştirmek gibi adımlar atılacak.
- 15:13Norm Kadro Yönetmeliği ve Genç Akademisyenler
- Norm kadro yönetmeliği, köklü üniversitelerin uzun zamandır uyguladığı, öğretim üyesi, öğrenci, proje ve çalışmaları bütünlüğüne bakarak yeni kadro ihdası üzerine kurulmuş bir yönetmeliğidir.
- Son yıllarda Sayıştay raporları doğrultusunda norm kadro yönetmeliği tartışılmaya başlanmış, özellikle öğrencilerin olmadığı yerlerde çok sayıda öğretim üyesi olduğu durumlar ele alınmış.
- Genç akademisyenlerin tedirgin olmaları doğal olsa da, başarılı olanların sisteme gireceği, ihdas kadronunun azalmayacağı ve araştırma görevliliğinin önemli bir havuz olduğu vurgulanıyor.
- 17:51Akademik Liyakatsizlik ve Puanlama Sistemi
- Sosyal medyada üniversitelerde akademik kadroların soy isimlerinin benzer olduğu ve liyakatsizlik sorununun sıkça konuşulduğu belirtiliyor.
- Akademide liyakatsizlik var, ancak diğer sektörlerde olduğu gibi akademik kadroların ataması sırasında yeni bir kadro yayınlanmıyor.
- Puanlama sistemi önerilmiştir: araştırma görevlisi 100 puan, doktor öğretim üyesi 250 puan, doçent 500 puan, profesör 1000 puan, fakat üniversiteler bu puanları 3-5 katına kadar çıkarabilir.
- 20:04Liyakatsizlik ve Eş Durumu
- Liyakatsizlik konusunda en büyük sorunlar, ailelerin birbirlerini üniversitelere getirmesi ve tepedeki idarecinin eşini getirmesi olarak belirtiliyor.
- Eş durumu ve liyakat kavramları ayrıştırılmalıdır; eş durumu nedeniyle başarısız kişileri sisteme sokmak yanlıştır.
- Aile, anayasada belirtilen önemli bir kurum olduğu için, iki araştırma görevlisi doktorunun yaptığı yerde evlendikleri zaman aynı üniversitede çalışamaması zorlayıcı olabilir.
- 22:1050D Sorunu ve Havuz Sistemi
- 50D sorunu, akademinin tümörü olarak nitelendirilmiş ve doktora sonrası geçici istihdam olan bir kadro olarak tanımlanmıştır.
- Doktora sonrası genç akademisyenlerin işsiz kalması, akademik kariyer platformu (havuz sistemi) önerisiyle çözüme kavuşturulması gerektiği vurgulanıyor.
- Yükseköğretim Kurulu'na (YÖK) önerilen akademik kariyer platformu, doktoralı akademisyenlerin herhangi bir kurumda çalışabilmesini sağlaması hedefleniyor.
- 25:53Eş Durumu ve Sağlık Durumu Sorunu
- Anayasanın vermiş olduğu eş durumu hakkı, aile bütünlüğünü sağlamak için önemlidir.
- Yükseköğretimde akademisyenlerin eş durumu için bir araya gelmesi zorlaşmaktadır çünkü ihdas kadrolarının çakılı olması nedeniyle bir akademisyen diğer akademisyenin yanına giderken yeniden kadro ilan edilmesi gerekmektedir.
- Önerilen çözüm, Türkiye genelinde yıllık 4-5 bin kadro ilanının yüzde 10'unda (yaklaşık 500 kadro) eş durumu ve sağlık durumu için ayrılmak ve bu kadroların üniversiteler arasında eşit şekilde dağıtılmasını sağlamaktır.
- 28:11Eş Durumu ve Sağlık Durumu Kanunu
- Eş durumu ve sağlık durumu için hazırlanan kanun teklifi, rektörlerin üzerine fazladan yük bindirmek yerine, sağlık durumunda birinci derece bakmakla yükümlü olduğu kişi için sağlık bakanlığı raporunu kontrol etmesini ve bunu temel alarak karar vermesini sağlamaktadır.
- Akademisyenlerin köklü üniversitelerden taşra üniversitelere (Karadeniz, İç Anadolu, Akdeniz'deki üniversiteler) geçiş istemelerine rağmen, bu durumun da izin verilmediği belirtilmektedir.
- Diğer memurların eş durumu ve sağlık durumu için kullanabildiği hak, akademisyenlerin ve idari personellerin kullanamaması büyük bir sorun olarak görülmektedir.
- 30:01Araştırma Görevlileri ve 50D Sorunu
- Araştırma görevlilerinin 33 aylık geçiş süresi boyunca cevap alamadıkları ve bu süreçte kadro ilan sürelerinin geçtiği sorunlar yaşanmaktadır.
- 50D, doktora sonrası geçici statü olup, doktora sonrası işsiz kalmayacak, öğretim üyeliğine adım atabilecek, doçentliğe hazırlanabilecek ve maaş alarak devam edebilecek sistemdir.
- Akademik kariyer platformu (AKP) adı verilen sistem, YÖK tarafından hazırlanarak akademisyenlerin üç tercih hakkı verecek ve kadro alamadıkları durumda devlet kurumlarına geçiş imkanı sağlayacaktır.
- 32:19Senet Yükümlülüğü
- 2011 yılında geçirilen ve 2014 yılında modifiye edilen kanun teklifi, 2017'de 15 Temmuz darbesinden sonra gündemden uzaklaştı.
- YLSY (Yükseköğretim İşbirliği ve Sosyal Yardımlaşma) 1416 sayılı kanunla, ECDEB ve memleketlere gönderilen genç akademisyen adayları ve araştırma görevlileri, geri döndüklerinde zorunlu hizmetlerini yapmak üzere 300-500 bin bandında senetlere imza atmaktadır.
- Ailevi, sağlık veya eş durumundan dolayı görevini bırakan akademisyenler, yasal faizi ve alınan maaşlar dahil yaklaşık 1-1,5 trilyona varabilen ödeme zorunluluğuyla karşı karşıyadır ve bu durum birçok ailenin parçalanmasına neden olmuştur.
- 34:52Zorunlu Hizmet Senetlerinin Affı
- Maliye ve sicil affıyla birlikte zorunlu hizmet senetlerinin affı da yapılmıştı.
- 2014 yılında Öğretim Elemanları Derneği ile grup başkan vekilleriyle birlikte bu çalışmayı tekrar yapmışlar.
- 2018 yılında kanun teklifine "FETÖ, PKK, DHKP/C ve benzeri durumlardan dolayı iş akdi kesilmişler hariç tutulacak" cümlesi eklendi.
- 36:26Kanun Teklifinin Geleceği
- Konuşmacı, kanun teklifinin önümüzdeki Kasım ayının 15-20'lerinde gündeme geleceğini tahmin ediyor.
- Meclis başkanının açıklamasına göre binin üzerinde kanun teklifi bekleniyor ve bunları okumak, yorumlamak ve gruplara göndermek üç-dört ay alabiliyor.
- Zorunlu hizmet senetlerinin 2014, 2011 ve 2018 olmak üzere tekrar bir defaya mahsus geçeceği düşünülüyor.
- 37:47Denklik Sorunu
- Üniversite eğitimlerini yurt dışında almış ve Türkiye'ye dönen ancak diploması Türkiye'de işe yaramayan vatandaşlar var.
- Yurt içindeki bir tıp doktoru mezunu TUS'dan 45 alması halinde pratisyenli geçebiliyor, ancak yurt dışında eğitim alanlar 50 almak zorunda.
- Yurt dışından mezun olanlar, dönmek üzereyken bilgilendirildiklerinde sorun olmadığını öğreniyorlar, ancak geldiklerinde birdenbire kurallar değişiyor.
- 39:53Denklik Sorununun Önemi
- Türkiye'de eğitim almış, ancak yurt dışında (Bulgaristan gibi ülkelerde) eğitimini tamamlayan Türk vatandaşları, denklik sorunuyla karşı karşıya.
- Bu kişiler, hem İngilizceyi hem de eğitim aldıkları ülkenin dilini iyi biliyor ve Bolonya Süreci kapsamında eğitim alıyorlar.
- Avrupa Birliği ülkelerinde mesleğini icra edebilmelerine rağmen, Türkiye'de denkliklerinin tanınmadığı için mesleklere başlayamıyorlar.
- 40:37Denklik Sorununun Etkileri
- Bu kişiler, iki yıllık eğitimini tamamlayıp dört yıllık eğitim alıyor, ancak Türkiye'ye döndüklerinde iki yıllık eğitim bitirmiş gibi değerlendiriliyorlar.
- Denklik sorunu, hem maddi hem de zaman kaybına neden oluyor.
- Cumhurbaşkanı'nın talimatı vermesine rağmen, yaklaşık yirmi ay geçtikten sonra bile sorun çözülmemiş durumda.
- 41:25Denklik Sorununun Sosyal Boyutu
- Denklik sorunu, 35-40 bin adayın hayatını etkiliyor ve bunlar Microsoft, IBM, NASA gibi şirketlere gidebilen başarılı insanlar.
- Türkiye'deki tıp binaları ve laboratuvarları yetersiz kalırken, bu kişiler dünyanın en iyi hocalarından ders almış olmasına rağmen, Türkiye'de değerli sayılmıyorlar.
- Bu kişiler, yabancı dili iyi bilen, okuyan, yazan ve konuşabilen insanlar olmasına rağmen sistem dışına itiliyorlar.
- 43:13Denklik Sorununun Çözümü İçin Çağrı
- Cumhurbaşkanı'nın talimatı vermesine rağmen, sorun çözülmemiş durumda ve bu durum Türkiye Cumhuriyeti'ne yakışmıyor.
- YOK ve YETKABE yürütme kurulu üyelerine çağrıda bulunuluyor, bu sorunun çözülmesi için bir saatlik toplantı yapılması isteniyor.
- Denklik sorunu siyasi değil, bürokratik ve idari bir konu olduğu vurgulanıyor.
- 47:16Denklik Sorununun Çözüm Yolları
- Denklik sorununun çözümü için bir kural koyup, tüm üniversitelere yazı göndererek denklik taleplerini değerlendirmeleri istenebilir.
- Sayın Cumhurbaşkanı'nın talimatı vermiş olması ve siyasette bu konuda muhalefet bulunmaması belirtiliyor.
- Denklik sorununun çözümü için bir veya iki kişi nedeniyle 35-40 bin kişiyi heba etmemek gerektiği vurgulanıyor.
- 48:51Cumhurbaşkanlığı Sorunu ve Sorumluluk
- Konuşmacı, eskiden yaşanan tatsız olaylar nedeniyle bekletildiğini ancak bu sorunun tekrar giderse kimse bekletemeyeceğini belirtiyor.
- Sorumluluk konusunda, konuşmacı "suç sahipsizdir, suçun sahibi olmaz" diyerek, başarıya herkes sahiplenirken suçun sahibi olunmadığını vurguluyor.
- Denklik sorunuyla ilgili siyasi değil, Gök Yürütme Kurulu'nun karar alacağı ve uygulayacağı bir konu olduğunu belirtiyor.
- 49:42Akademide FETÖ Temizliği ve Sorunlar
- Akademide FETÖ-KHK ile haksız ihraçlar yapıldığı ve aynı zamanda KHK ile ihraç yapılmadığı halde rektörlere baskı yapıldığı belirtiliyor.
- Kasım ve Mayıs ayı itibariyle rektörlerin değişeceği, bu dönemde akademide FETÖ temizliği konusunda en büyük sorunun yerel siyasetin rektörlükler üzerinde baskısı olduğu vurgulanıyor.
- AK Parti il başkanlıklarının, cumhurbaşkanının atadığı rektörlere kumpas kurduğu, haber servis ettiği ve dedikodu yaydığı belirtiliyor.
- 51:11OHAL Komisyonu ve Uygulama Birliği Sorunları
- Türk Silahlı Kuvvetleri'nde FETÖmetre kullanılmadığı halde, isimsiz, ihbarsız, e-postayla ve imzasız mektuplarla birçok kişi mağdur edildiği belirtiliyor.
- OHAL komisyonu başkanlığında FETÖ ile irtibatlı kişilerin bulunduğu ve bu kişilerin FETÖ'cüleri servis edemeyeceği vurgulanıyor.
- Takipsizlik alan ve beraat alan kişilerin ünvanlarını geri verilmesi gerektiği, bunların tekrar atanması gerektiğini belirtiyor.
- 56:20Akademide Sınırların Karışması ve Gelecek Rektör Seçimleri
- Kasım ve Mayıs ayı itibariyle üniversite rektörlerinin değişeceği, bu dönemde en büyük kumpasların rektörlükler üzerine kurulduğu belirtiliyor.
- Akademi, basın, HSK ve yargı sistemlerinin içini boşaltarak düzeltilmeyeceği, doğasını bozmadan düzeltmenin gerektiği vurgulanıyor.
- Akademide kutuplaşma yaşanmasının, yerel seçimlerde hem AK Parti'ye hem MHP'ye hem de CHP'ye yansıyacağı, bu durumun hem hükümet hem de muhalefete zarar vereceği belirtiliyor.
- 58:15Araştırma Görevlilerinin Görev Tanımı
- Konuşmacı, araştırma görevlilerinin görev tanımının olmadığı ve onlara ders anlatma gibi görevlerin verildiğini belirtiyor.
- Vekil dekanın araştırma görevlilerine ders sunumlarını yaparken yoklamayı yapmalarını ve sistemi kurmalarını istemesi eleştiriliyor.
- Araştırmacı görevlilerin görev tanımında yoklamayı yapma gibi görevlerin olmadığı vurgulanıyor.
- 59:33Akademisyenler Arasındaki İlişkiler
- Konuşmacı, akademisyenler arasında "ben çektim sen de çek" mantığının olduğu ve bu durumun sorun yarattığı belirtiliyor.
- Akademisyenler arasında empati kurulmaması ve karşınızdakine saygı gösterilmemesi eleştiriliyor.
- Konuşmacı, kendi araştırma görevlileriyle nasıl iletişim kurduğunu ve onlara saygı gösterdiğini örnek olarak gösteriyor.
- 1:02:15Doçentlik Sistemi ve Sorunlar
- Cumhurbaşkanının doçentlik konusunda "yardoşluk" kavramını kullanması ve "dostluğu gençlerin önünü açın" diyerek doçentlik sınavlarını kaldırması anlatılıyor.
- Doçentlik sözlü sınavının kaldırılmasının "pijamalı doçent" olarak adlandırılan duruma yol açtığı belirtiliyor.
- Bazı üniversitelerin hala sözlü sınavı istemesi ve bu durumun akademisyenler arasında yarış haline getirdiği vurgulanıyor.
- 1:05:21Akademik Sistemdeki Sorunlar
- Konuşmacı, akademik raporların cumhurbaşkanına doğru iletilmediğini ve bir yerde tıkanıp kaldığını belirtiyor.
- Eğitim ve öğretim politikaları kurulu gibi kurumlarda olmaması gereken insanların yer aldığı ve bunun eğitimde sorunlara yol açtığı eleştiriliyor.
- Eğitimde kutuplaşmanın engellenmesi gerektiği ve farklı görüşlülere dinlenmesi gerektiği vurgulanıyor.