Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin Vural adlı öğrencisiyle birlikte Türkçe dilbilgisi konularını anlattığı eğitim içeriğidir.
- Video, sözcük anlamları ve söz sanatları konularını kapsamlı şekilde ele almaktadır. İlk bölümde temel anlam, yan anlam, mecaz anlam, terim anlam, nitel ve nicel anlam, genel ve özel anlam, somut ve soyut anlam, somutlaştırma ve soyutlaştırma, yansıma sözcükleri, eş anlamlı, zıt anlamlı ve sesteş sözcükler anlatılmaktadır. İkinci bölümde ise ikilemeler ve ad aktarması (mecaz-ı mürsel) ile deyim aktarması örneklerle açıklanmaktadır.
- Her kavram için günlük hayattan örnekler verilerek konunun anlaşılması kolaylaştırılmakta ve sözcük türleri ile söz sanatları arasındaki ilişkiler detaylı şekilde ele alınmaktadır.
- Sözcüklerin Anlamları
- Türkçe videolarında sözcüklerin temel mecaz, terim, nite, nicel, özel, genel, somut, soyut anlamdan, eş-zıt anlam, ikilemelerden ve ad-deyim aktarmalarından bahsedilecek.
- Sözcüklerin temel anlamı akla gelen ilk anlama, yan anlamı ise temel anlama bağlı olarak kazanılan yeni anlama denir.
- Mecaz anlamı, sözcüğün gerçek anlamından tamamen sıyrılmış yeni haline; terim anlamı ise bilim, sanat, spor dalları ile ilgili özel anlamlı sözcüklerdir.
- 03:29Nite ve Nicel Anlam
- Nitel anlam, sayılamayan, ölçülemeyen değeri ifade eden anlama; nicel anlam ise sayılabilen, ölçülebilen bir değer ifade eden anlama denir.
- "Yumuşak erik" nicel anlamda kullanılır çünkü yumuşaklık ölçülebilir bir değerdir.
- "Yumuşak davranmak" nitel anlamda kullanılır çünkü davranışın yumuşaklığını ölçmek mümkün değildir.
- 05:22Genel ve Özel Anlam
- Genel anlam, türün tüm bireylerini karşılayacak şekilde kullanılmış sözcüklere; özel anlam ise türün belli bir bireyini karşılıyorsa sözcüklere denir.
- "Avukat hukuk sisteminin asli unsurudur" cümlesinde "avukat" sözcüğü genel anlamdadır çünkü tüm avukatları kastedilmektedir.
- "Avukat bugünkü duruşmaya geç kaldı" cümlesinde "avukat" sözcüğü özel anlamdadır çünkü belli bir avukat kastedilmektedir.
- 06:36Somut ve Soyut Anlam
- Beş duyu organının herhangi biriyle algılayabildiğimiz sözcükler somuttur; hiçbiriyle algılayamadığımız sözcükler ise soyuttur.
- Vicdan, mutluluk, aşk, başarı, rüya gibi sözcükler soyuttur çünkü beş duyudan biriyle algılanamazlar.
- Isı, karanlık, elektrik, hava, renk gibi sözcükler somuttur çünkü beş duyudan biriyle algılanabilirler.
- 07:32Somutlaştırma ve Soyutlaştırma
- Somutlaştırma, soyut anlamlı sözcüklerin somut anlama gelecek şekilde kullanılmasına; soyutlaştırma ise somut anlamlı sözcüklerin soyut anlama gelecek şekilde kullanılmasına denir.
- "Umutlarımızın erimesine izin vermeyeceğim" cümlesinde "umut" sözcüğü soyut anlamlı sözcük somut anlama gelecek şekilde kullanılmıştır.
- "Soğuklukla kimseyle arkadaş olamaz" cümlesinde "soğuk" sözcüğü somut anlamlı sözcük soyut anlama gelecek şekilde kullanılmıştır.
- 09:20Yansıma Sözcükleri ve Eş-Zıt Anlamlı Sözcükler
- Doğadaki seslerden esinlenerek o seslerin taklidiyle oluşturulan sözcüklere yansıma sözcükleri denir.
- Patlamak, tıkırtı, gürültü, horlamak, şırıl gibi sözcükler yansıma sözcükleridir.
- Eş anlamlı sözcükler, zıt anlamlı sözcükler ve sesteş sözcükler de incelenmektedir.
- 10:00Sözcük İlişkileri
- Eş anlamlı sözcükler yazılışları farklı, anlamları aynı olan sözcüklerdir (bellek-hafıza, enteresan-özgün).
- Zıt anlamlı sözcükler (soğuk-sıcak, indi-çıktı, ileri-geri, kirli-temiz, zor-kolay) vardır, ancak bir sözcüğün olumsuzu zıttı değildir (gelmek-gelmemek).
- Sesteş sözcükler yazılışları aynı, anlamları farklı olan sözcüklerdir (yüz: surat, sayı, yüzmek; kır: dağ, bayır, kırmak).
- 11:08İkilemeler
- İkilemeler, iki sözcüğün bir araya gelerek oluşturduğu anlamsal bir gruptur.
- İkilemeler farklı şekillerde oluşturulabilir: aynı sözcüğün tekrarıyla (ağır ağır), yakın anlamlı sözcüklerin tekrarıyla (güçlü kuvvetli), zıt anlamlı sözcüklerin arka arkaya getirilmesiyle (ileri geri).
- İkilemelerde sözcükler tek başına anlamsız olabilir (mırın kırın) veya bir anlamlı, bir anlamsız olabilir (eski püskü).
- 12:37Ad Aktarması ve Deyim Aktarması
- Ad aktarması (mecaz-ı mürsel), benzetme amacı olmadan bir sözün başka bir söz yerine kullanılmasıdır (Bakü ile Azerbaycan devleti, turşu ile kavanoz).
- Deyim aktarması, benzerlik ilişkisinden yola çıkılarak kavramların birbirinin yerine kullanılmasıdır.
- Deyim aktarmasının çeşitleri: doğadan insana aktarma (sığ bir insan), duyular arası aktarma (keskin koku), insandan doğaya aktarma (neşeli kabaklar).