Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin üniversite sınavlarına hazırlanan öğrencilere yönelik Türkçe dilbilgisi konularını anlattığı eğitim içeriğidir.
- Video, sözcük türlerinin genel girişiyle başlayıp, isim, zamir, sıfat ve zarf konularını detaylı şekilde ele almaktadır. İçerik, sözcüklerin soy bakımından isim soylu ve fiil soylu olarak iki gruba ayrılması, zamirlerin çeşitleri (şahıs, belgesiz, soru, dönüşlük, işaret, iyilik zamirleri), sıfatların türleri (niteleme, belirtme, küçültme, pekiştirme, unvan, adlaşmış sıfatlar) ve zarfların türleri (durum, zaman, yer-yön, miktar, soru zarfları) hakkında bilgiler içermektedir.
- Öğretmen, ÖSYM sınavlarında çıkabilecek soru tiplerini örneklerle göstermekte ve sınavlarda başarılı olmak için taktikler sunmaktadır. Video, bir saatlik bir dersin sonunda ödül sorusu verilerek ve bir sonraki hafta için yeni bir ödül sorusu önerilerek sona ermektedir.
- 00:08Sözcük Türleri ve Ders Planı
- Sözcük türlerine giriş, isim, zamir, sıfat ve zarf konusu üniversite sınavında en az üç-dört soruya karşılık gelmektedir.
- Ders planında isim soylu sözcükler ve fiil soylu sözcükler arasındaki fark, sözcük türleri, isim, zamir, sıfat ve zarf konuları işlenecektir.
- Sınav tarzı sorulara geçmeden önce soru zamiri, soru sıfatı ve soru zarfı konuları da ele alınacaktır.
- 01:11Sözcük Türleri
- Sözcükler türüne göre sekiz gruba ayrılır: isim, zamir, sıfat, zarf, edat, bağlaç, önleme ve fiil.
- Sıfatlar isimlerin sevgilisi, zarflar ise fiillerin sevgilisidir.
- Sözcüğün türü cümle içinde bulunduğu pozisyona göre değişebilir, örneğin "yalnız" sözcüğü sıfat, zarf, bağlaç veya isim olarak kullanılabilir.
- 02:47Isim ve Fiil Farkı
- Sözcükler soy bakımından iki gruba ayrılır: isim soylu ve fiil soylu.
- Isim, varlık veya kavramları karşılıyor, fiil ise iş, oluş, hareket bildiren sözcüklerdir.
- Fiiller "-me" ile olumsuz yapılabildiği için isimlerden ayırt edilebilir.
- 04:39İsim Türleri
- İsimler özel isim ve cins isim olarak ikiye ayrılır.
- Varlıkların sayısına göre tekil ve çoğul isimler vardır, çoğul isimlerde "-ler/-lar" eki olabilir veya olmayabilir.
- Varlıkların oluşuna göre somut ve soyut isimler vardır; somut isimler duyu organlarımızla algılanabilirken, soyut isimler zihnimizle algılanır.
- 07:21Zamirler
- Zamirler, isimlerin yerini tutan sözcüklerdir.
- Zamirlerin çeşitleri şahıs zamiri, belgesiz zamiri, soru zamiri, dönüşlük zamiri ve işaret zamiri olarak sıralanabilir.
- Zamirler cümle içinde farklı roller oynayabilir, örneğin "o", "biri", "kim", "kendisi" ve "şu" gibi zamirler kullanılabilmektedir.
- 08:58Zamir Türleri
- Zamirler ikiye ayrılır: ek halindeki zamirler ve sözcük halindeki zamirler.
- Kişi zamirleri (ben, sen, o, biz, siz, onlar) şahıs zamirlerdir ve kişi adlarının yerini alır.
- İndirme zamirleri (bana, sana, ona) kişi zamirlerin yönelme adında dönüşüdür.
- 09:54İşaret Zamirleri
- İşaret zamirleri (bu, şu, o, öteki, bir, iki, öbürü, diğeri) belirli varlıkları işaret eder.
- "O" zamiri kişi tutarsa şahıs zamiri, varlıktan bahsedilirse işaret zamiri olur.
- "Bu" ve "şu" zamirleri arasındaki fark, "bu" yakındaki varlıkları, "şu" ise biraz daha uzaktaki varlıkları işaret etmesidir.
- 11:15Soru Zamirleri ve Dönüş Zamirleri
- Soru zamirleri (kimi, kime, kimde, kimden, neyi, neye, neyden, hangisi, hangisini, hangisinden) soru yoluyla adların yerini tutar.
- Dönüş zamirleri (kendim, kendin, kendisi, kendiniz, kendimiz, kendileri) kendi sözcüğünden türetilmiş olup, şahıs zamirleriyle birlikte kullanılarak pekiştirme yapar.
- "Bunu ben kendim diktim" cümlesinde "kendim" sözcüğü, "ben diktim" ifadesini pekiştirir.
- 12:51Belgisiz Zamirler
- Belgisiz zamirler (hiçbiri, herkes, hepsi, kimse, başkası, birçoğu, birkaçı, bazısı, tümü, biri, şey) belirsizlik anlamı taşır.
- "Öğrencilerden birkaçı" cümlesinde "birkaçı" belgisiz zamirdir.
- "Sınavda soruların birçoğunu çözdüm" cümlesinde "birçoğunu" belgisiz zamirdir.
- 13:56Sıfat ve Zamir İlişkisi
- Sıfatlar çekim eki alamaz, alırsa isme veya zamire dönüşür.
- "Soğuk havalar" cümlesinde "soğuklar" isme dönüşmüş, "soğuk" ise sıfat olarak kalmıştır.
- "Bu soruyu çözemedim" cümlesinde "bu" işaret sıfatından işaret zamire dönüşmüştür.
- 16:02Ki Sözcüğü ve İyelik Zamirleri
- "Ki" sözcüğü üç farklı şekilde kullanılır: bağlaç olarak ayrı yazılır, çekim eki olarak sıfat yapan "ki" ve yapım eki olarak "ki".
- İyelik zamiri, "benim, senin, onun, bizim, sizin, onların" gibi sözcüklerdir.
- Bir kelimenin önüne "benim, senin, onun, bizim, sizin, onların" gelebiliyorsa, o sözcükte iyelik zamiri vardır.
- 19:03İyelik Zamiri ve İyelik Eki
- Üniversite sınavında zor bir soru olarak görülen iyelik zamiri ve iyelik eki konusu inceleniyor.
- İyelik zamiri "onun" zamiri olarak kullanılırken, iyelik eki "onun" eki olarak kullanılır.
- İyelik zamiri ve eki örneklerinde "onun kapısı", "benim babam", "bizim evimiz", "onun karşısı", "benim ablam", "sizin okulunuz" gibi ifadeler yer alıyor.
- 20:49Sıfatlar
- Sıfatlar isimleri çeşitli yönlerden niteler ve iki ana kategoriye ayrılır: niteleme sıfatları ve belirtme sıfatları.
- Niteleme sıfatları isimlere sorulan "nasıl" sorusuyla bulunur (güzellik, sevimlilik, beyazlık gibi).
- Belirtme sıfatları ise isimlere sorulan "hangi" ve "kaç" sorularıyla bulunur (işaret sıfatları, belgisiz sıfatlar, sayı sıfatları ve soru sıfatları).
- 22:05Niteleme Sıfatları ve Küçültme
- Niteleme sıfatları ismin biçimini, durumunu, rengini ve nasıl olduğunu bildirir ve "nasıl" sorusunun cevabıdır.
- Küçültme, sözcüğe "-cak", "-crak", "- Yüksek" eklererek tam olmayan, tama yakın anlam katmak için kullanılır (küçükçe, ekşimsi, kabaca).
- Küçültme sıfatları, tam anlamıyla kullanımda olduğu gibi, "büyükçe", "genişçe", "uzunca" gibi ifadelerde de kullanılır.
- 24:11Sıfatların Diğer Türleri
- Sıfatlarda pekiştirme anlamı "büyük büyük", "uzak uzak", "bembeyaz", "yalan yanlış" gibi ifadelerle verilir.
- Unvan sıfatları isimden önce veya sonra gelebilir (avukat Nuray Hanım, Kaptan Murat, Ahmet Bey).
- Adlaşmış sıfatlar, çekim eki alan sıfatlardır (sınıfın çalışkanı, pazarcı, meyve tezgahı).
- 25:53Belirtme Sıfatları
- Belirtme sıfatları işaret sıfatı, sayı sıfatı, soru sıfatı ve belki sıfat olmak üzere dörde ayrılır.
- İşaret sıfatları varlıkları işaret yoluyla belirtir (bu, şu, öteki, bir iki gibi).
- Sayı sıfatı isimleri sayı yoluyla belirtir (sekiz, on, dörder, ikişer, onbeş gibi).
- 26:41Belki ve Soru Sıfatları
- Belki sıfatı varlıkların anlamını belirsiz yolla belirtir (hangi, herhangi, başka, bir gün gibi).
- Soru sıfatı isimleri soruyla belirtir (nasıl, hangi, ne, kaç, kaçıncı, kaçar, ne kadar gibi).
- 27:47"Bir" Sözcüğünün Farklı Kullanımları
- "Bir" sözcüğü sadece sayı sıfatı değil, aynı zamanda belki sıfat, niteleme sıfatı, edat, bağlaç, isim ya da zarf olabilir.
- "Bir" sözcüğünün kullanımı bağlama göre değişir: sayı sıfatı, belki sıfat, niteleme sıfatı, zarf, isim veya edat olarak kullanılabilir.
- 29:16Zarflar
- Zarflar fiilleri, fiilimsileri, sıfatları ve kendi ile aynı olan sözcükleri çeşitli yönlerden belirtir.
- Durum zarfları "nasıl" sorusuyla bulunur (güzel, hızlı, dikkatli gibi).
- Zaman zarfları "ne zaman" sorusuyla bulunur (bugün, yarın, şimdi, artık gibi).
- Yer yön zarfları "nereye" sorusuyla bulunur (yukarı, aşağı gibi), ancak çekim eki alırsa isim olur.
- Miktar zarfları "ne kadar" sorusuyla bulunur (az, çok gibi) ve sebep zarfları "niçin" sorusuyla bulunur (yorulduğundan, sinirlendiğinden gibi).
- Soru zarfları varlığın veya fiilin anlamını sorar (niye, nasıl, ne kadar, ne zaman gibi).
- 30:42Zarflar ve Sıfatlar Arasındaki Fark
- Zarflar fiillerin durumunu belirtir ve cümlenin anlamını durum bakımından tamamlar.
- Sıfatlar isimlerin anlamını tamamlar, zarflar ise fiillerin anlamını tamamlar.
- Aynı sözcükler ismin önüne konulduğunda sıfat, fiilin önüne konulduğunda zarf olabilir (güzel ev - sıfat, güzel oynuyor - zarf).
- 32:41Zaman Zarfları
- Zaman zarfları "ne zaman?" sorusuna cevap verirler: "yukarı çıktılar", "dün not aldım", "geceleyin bir ses böldü".
- "Yarın akşam" gibi ifadeler sıfat tamlaması olmasına rağmen, zaman zarfı olarak kullanılır.
- Zaman zarfları fiillerin zamanını belirtir, örneğin "uçağımız henüz inmedi" ifadesinde "henüz" zaman zarfıdır.
- 34:03Yer ve Yön Zarfları
- Yer ve yön zarfları "ileri", "geri", "içeri", "dışarı" gibi sözcüklerle belirtilir.
- Yer yön belirtecileri ek almadan eylem belirtirse yer yön zarfı, isim belirtirse sıfat olur, ek aldıklarında ise isim olur.
- "Dışarı" gibi yer belirtecileri tamlayan ekiyle birlikte "dışarının gürültüsü" gibi ifadelerde adlaşmış bir yer yön belirteci olabilir.
- 35:00Azlık ve Çokluk Zarfları
- Azlık ve çokluk zarfları "ne kadar?" sorusuna cevap verirler ve miktarı belirtirler.
- Bu zarflar fiilleri, sıfatları ve adlaşmış sıfatları belirtebilir: "çok bekledim", "pek suskundu", "pek şirin bir sahilde".
- "En" ve "daha" sözcükleri sıfatları, adlaşmış sıfatları ve zarfları üstünlük yönüyle belirtir: "daha yavaş gidiyor", "en sevinçli günlerimizdir".
- 35:55Soru Sözcükleri
- Soru sıfatları isim önüne gelirken sıfat, fiil önüne gelirken zarf olur: "nasıl güzel", "nasıl gidiyorsun".
- "Ne" sorusu zamir, sıfat veya zarf olabilir: "ne aldınız?" (zamir), "ne yöne gidiyor?" (sıfat), "ne kızıyorsun?" (zarf).
- "Hangi", "neden", "kim", "nerede" gibi soru sözcükleri zamir, sıfat veya zarf olarak kullanılır.
- 37:22Soru Sözcüklerinin Kullanımı
- Soru zamirleri "kimi, kime, kimde, kimden, neyi, neye, neyden, nereyi, nereye, nerede, kimin, kimler, neyin, neler, nerenin" şeklinde kullanılır.
- Soru anlamını hangi tür sözcük sağladığını kontrol etmek önemlidir, çünkü bazı sözcükler sonradan başka anlamlar sağlayabilir.
- Soru sözcükleri zamir, sıfat veya zarf olarak kullanılabilir, ancak cümledeki konuma göre değişebilirler.
- 39:57Yüklem ve Zamirler
- Yüklem, cümlenin en temel unsuru olup, cümlenin anlamını oluşturan kısım olarak düşünülebilir.
- Yüklem, cümlenin anlamını tamamlayan ve cümlenin hareket edebilmesini sağlayan unsurdur.
- "Ürkütüyor" gibi fiiller yüklem olarak kullanılır ve cümlenin anlamını tamamlar.
- 42:02Belirtme ve Niteleme Sıfatları
- Belirtme sıfatları "hangi" ve "kaç" soruyla bulunurken, niteleme sıfatları "nasıl" sorusuyla bulunur.
- "Orta yaşlı kişi" örneğinde "orta yaşlı" hem niteleme sıfatı hem de belirtme sıfatıdır çünkü ismin niteliğini belirtir ve "hangi kişi" sorusuna cevap verir.
- "İnsana tepeden bakan" bir niteleme sıfatıdır.
- 42:50Sıfat Türleri ve Örnekler
- Belirtme sıfatları mavi ile, niteleme sıfatları siyahla çizilmelidir.
- "O yıllar" ifadesi belirtme sıfatıdır, "yorgun yüzler" ve "asık yüzler" ise niteleme sıfatlarıdır.
- "Daha" sözcüğü üstünlük belirten bir belirteçtir, örneğin "daha çok büyük merkeze" ifadesinde kullanılmıştır.
- 44:26Dersin Kapanışı ve Gelecek Kitap
- İsim, zamir, sıfat ve zarf konuları detaylı bir şekilde işlenmiş, yaklaşık bir saat süren bir ders verilmiştir.
- Özel yayınladıkları sıfat ve zamir konulu videoları izlenirse konu tam anlamıyla öğrenilebilir.
- Mükemmel bir gramer kitabı hazırlanıyor, bu kitap adım adım dil bilgisini öğretmeyi amaçlamaktadır.