Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin Türkçe dil bilgisi dersinde söz sanatlarını anlattığı eğitim içeriğidir. Öğretmen, üçüncü ünitenin devamı olarak edebi sanatları detaylı şekilde ele almaktadır.
- Video, teşbih (benzetme) sanatının dört unsuru ile başlayıp, istihare, kişileştirme, intak, mecaz-ı mürsel, kinaye, tevriye, tezat, tarih, mübalağa, terim, hüsnü talil, tecavü arif, irsali mesel, tekrar, tenasüp, lef neşte, cinas ve ahenk unsurları (aliterasyon, asonans, nida) gibi çeşitli söz sanatlarını kapsamlı şekilde açıklamaktadır. Her bir söz sanatı için örnekler verilerek, hangi unsurların hangi sanatlarda bulunduğu ve aralarındaki farklar gösterilmektedir.
- Video, şiir örnekleri üzerinden söz sanatlarını anlatmakta ve gerçek ile mecaz anlamlar, eş sesli sözcükler, zıt durumlar ve tekrarlar gibi konuları ele almaktadır. Şiir sanatlarını öğrenmek isteyenler için kapsamlı bir kaynak niteliğindedir.
- Söz Sanatları ve Teşbih
- Üçüncü ünitede söz sanatları (edebi sanatlar) konusu ele alınacak.
- Teşbih (benzetme) dört unsurdan oluşur: benzeyen (zayıf olan), kendisine benzetilen (güçlü olan), benzetme yönü ve benzetme edatı.
- Teşbih beli (yalın benzetme) ise sadece benzeyen ve kendisine benzetilen unsurlarını içerir, benzetme yönü ve edatı yoktur.
- 03:45İstihare
- İstihare (eğretileme) iki unsurdan oluşur: kendisine benzetilen (güçlü olan) veya benzeyen (zayıf olan).
- Açık istiharede güçlü olan (kendisine benzetilen) açıkça belirtilir.
- Kapalı istiharede sadece benzeyen verilir, benzetme yönü ve edatı belirtilmez.
- 06:05Kişileştirme ve İntak
- Kişileştirme, cansız varlıkları insana benzetmektir ve genellikle kapalı istihare ile birlikte kullanılır.
- İntak, cansız varlıkları konuşturmaktır ve kişileştirme ile birlikte kullanılır.
- Kişileştirme ve intak birlikte kullanıldığında kapalı istihare de vardır.
- 08:01Mecaz-ı Mürsel
- Mecaz-ı mürsel (ad aktarması) benzetme içermez, yaşanılan yer-insan ilişkisi, parça-bütün ilişkisi veya yaz-sanatçı-eser ilişkisi içerir.
- Parça-bütün ilişkisinde insanın bütününü kastederken sadece bir parçası söylenir.
- İç-dış ilişkisi de mecaz-ı mürsel örneği olarak verilebilir.
- 10:12Kinaye ve Tevriye
- Kinayede bir sözcüğün hem gerçek hem de mecaz anlama gelmesi gerekir.
- Tevriye'de bir sözcüğün iki anlamında gerçek olması gerekir.
- Atasözleri genellikle kinaye örneğidir, örneğin "ateş olmayan yerden duman çıkmaz" atasözünde gerçek anlamı mantıklı olsa da asıl mesaj mecaz anlamdadır.
- 11:31Şiirde Söz Sanatları
- Şiirde mecaz, gerçek anlamdan farklı bir anlam verme sanatıdır; örneğin "nerede bir gül bitse etrafı diken" ifadesinde gülün dikeninden bahsetmek değil, güzelliklerin etrafında zorlukların olduğunu ifade etmek için mecaz kullanılmıştır.
- Tevriye, eş sesli sözcüklerin iki farklı anlamda kullanılmasıdır; örneğin İstiklal Marşı'nda "ulusun" kelimesi "ulumak" ve "yüce" anlamlarında kullanılmıştır.
- Tezat, sözcüklerin zıt anlamda kullanılması veya durumların zıt olması durumudur; örneğin "yokluğun cehennemin öbür adıdır" ifadesinde cehennem ve üşümek zıt durumlar olarak kullanılmıştır.
- 14:48Diğer Söz Sanatları
- Tarih, bir durumun tam tersini kastetme sanatıdır; örneğin "öyle zekidir ki benim çocuğum yüz de anlar" ifadesinde aslında çocuğun akılsız olduğu kastedilmektedir.
- Mübalağa, olayı olduğundan çok gösterme veya az gösterme sanatıdır; örneğin "bir çeksem karşı dağı eritir" ve "gözüm yaşı değirmeni yürütür" ifadelerinde abartma kullanılmıştır.
- Termis, hatırlatma sanatıdır; örneğin "gökyüzünde İsa ile Tur Dağında Musa ile" ifadesinde tarihi peygamberlerden örnek verilmiştir.
- 16:37Hüsnü Talil ve Tecavü Arif
- Hüsnü talil, güzel sebebe bağlama sanatıdır; örneğin "Akdeniz'de ağaçlar hep çocuk kalır, bir an önce görünsün diye" ifadesinde ağaçların büyümemesinin güzel bir sebep olarak anlatılmıştır.
- Tecavü arif, bilip de bilmemezlikten gelme sanatıdır; örneğin "çay ağır akar, yorgun mu bilmem, mehtabı hasta mı solgun mu bilmem" ifadesinde çayın akma nedeni bilinse de bilmemezlikten gelinmiştir.
- İrsali mesel, atasözü veya özdeyiş kullanma sanatıdır; örneğin "Allah'a sığın şahı halimin gazabından, zira yumuşak huylu atın çiftesi pektir" ifadesinde atasözü kullanılmıştır.
- 19:02Tekrar ve Uygunluk
- Tekrar, sözcük veya söz öbeğini tekrarlama sanatıdır; örneğin "kimsesiz hiç kimse yok, her kimsenin var kimsesi" ifadesinde "kimsesiz" kelimesi tekrarlanmıştır.
- Tenasüp, birbiriyle ilgili sözcükleri bir arada kullanma sanatıdır; örneğin "bu zulüm, bu haksızlık, bu işkence" ifadesinde ilgili kelimeler bir arada kullanılmıştır.
- Lefte, birbiriyle ilgili sözcükleri bir arada kullanma sanatıdır; örneğin "sakın bir söz söyleme, yüzüme bakma sakın, sesini duyan olur, sana göz koyan olur" ifadesinde ilgili kelimeler simetrik şekilde kullanılmıştır.
- 20:43Cinas ve Ahenk Unsurları
- Cinas, mısra sonunda eş sesli sözcük aramaktır; örneğin "elveda desen de aşkın gönlümde ilk ve son güldür" ifadesinde "güldür" kelimesi çiçek ve tebessüm etmek anlamında kullanılmıştır.
- Aliterasyon, ünsüzlerin tekrarıdır; örneğin "Eylül'de melul oldu gönül soldu da lale bir kaküle meyletti" ifadesinde "l" harfleri tekrarlanmıştır.
- Asonans, ünlülerin tekrarıdır; örneğin "ben nice gözle, nice denizle, nice gazelle" ifadesinde "nice" kelimesi tekrarlanmıştır.
- Nida, seslenme sanatıdır; örneğin "gurbetten gelmişim, yorgunum, hancıya bakın hancıya şuraya bir yatak ser yavaş yavaş" ifadesinde hancıya seslenilmiştir.