Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Aker Hoca olarak hitap edilen bir öğretmenin öğrencilere Türkçe dil bilgisi konularını anlattığı kapsamlı bir eğitim içeriğidir. Videoda Mehmet Celal abi ve Furkan adlı öğrenciler de yer almaktadır.
- Video, Türkçe dil bilgisindeki çeşitli kavramları detaylı şekilde ele almaktadır. İlk bölümde ikilemeler ve anlam olayları (ad aktarması, dolaylama, kinaye, benzetme, istihare) açıklanırken, sonraki bölümlerde güzel adlandırma, deyimler, atasözleri ve vecizeler anlatılmaktadır. Her konu, günlük hayattan örnekler ve ÖSYM sınavlarında çıkabilecek soru tipleri üzerinden pekiştirilmektedir.
- Videoda ayrıca erkek ve kadın arasındaki farklar, Sagopa Kajmer ve Necip Fazıl gibi sanatçıların eserlerinden örnekler, boşluk doldurma ve altı çizili söz sorularının çözüm yöntemleri gibi KPSS, TYT ve paragraf sınavlarına hazırlık için önemli bilgiler de paylaşılmaktadır.
- 00:29Eş ve Zıt Anlamlı Kelimeler
- Bir sözcüğün eş ve zıt anlamlısı cümledeki anlamına göre bulunur.
- "Ak akçe kara gün içindir" cümlesinde "kara gün" eş anlamlısı kötü, zıt anlamlısı iyi olarak kullanılır.
- 01:57İkilemeler
- İkilemeler aynı sözcüğün tekrarı ile (eğri büğrü), biri anlamlı biri anlamsız sözcüğün bir araya gelmesiyle (eciş bücüş, ıvır zıvır) oluşabilir.
- İkilemeler zıt anlamlı sözcüklerle (aşağı yukarı), ünlemlerle (vah vah, tüh tüh), eş anlamlı sözcüklerle (eş dost) veya yansıma sözcüklerle (şırıl şırıl, çıtır çıtır) kurulabilir.
- ÖSYM sınavlarında ikilemelerle ilgili sorular genellikle paragrafta kısaltmalar, zaman ikileme veya ikileme var mı yok mu şeklinde sorulur.
- 03:50İkilemelerin Özellikleri
- İkilemelerden hangisinde sözcük tek başına cümlede kullanılamaz sorusunda, her ikisi de anlamsız olan sözcüklerle oluşan ikileme (ıvır zıvır, eciş bücüş) bulunur.
- İkilemelerin arasına virgül gelmez ve cümlede sıfat, isim veya zarf olabilir.
- Pekiştirme ile ikilemeyi ayırmak için, p, r, sm ünsüzü ile oluşturulan kelimeler pekiştirmedir, iki kelimenin yan yana gelmesiyle oluşanlar ikilemedir.
- 06:49Anlam Olayları
- Ad aktarması, bir sözcüğün yerine benzetme amacı güdülmeden başka bir sözcük kullanmaktır.
- Dolaylama da aynı şeydir, ancak ad aktarması isimler hariç tek kelimeyle yapılırken, dolaylama daima iki kelimeyle yapılır.
- Baykuş örneğinde, Süleyman Peygamber'in hayvanlarla konuşma yetisi vardır ve baykuşun ürperten sesi ölümü hatırlattığı için "güzel kuş" olarak adlandırılır.
- 11:30Kinaye Kavramı
- Konuşmacı, Mehmet Celal adlı biriyle olan ilişkisini anlatarak kinaye kavramını açıklıyor.
- Mehmet Celal, Afyon'dan Ankara'ya gelirken, konuşmacı ona çay demlemiş ve balkonda televizyon izlemesini önermiş.
- Mehmet Celal, televizyonda "Yasak Elma" dizisini izlerken, Ender Şahika Yıldız'ın Almanya, Fransa ve İngiltere'de ders anlattığını söylemiş.
- 13:51Kinaye Kavramının Tanımı
- Kinaye, bir cümlenin hem gerçek hem de mecaz anlama gelmesidir.
- ÖSYM genellikle kinaye kavramını deyimler ve atasözleri ile sorar.
- "Diken üstünde oturmak" ve "damlaya damlaya göl olur" gibi örnekler kinaye örnekleridir.
- 17:39Erkek ve Kadın Arasındaki Farklar
- Konuşmacı, tarihin kadına özgü bir şey olduğunu ve kadının yeryüzüne narin bir varlık olarak geldiğini belirtiyor.
- Erkeklerin en zekisi ile kadınların en aptalı aynı seviyede olduğunu, kadınların erkeklerden bir adım önde olduğunu iddia ediyor.
- Erkeklerin sinirlendiğinde bağırıp gittiğini, kadınların ise sabırlı olup bekleyip sonra laf soktuğunu anlatıyor.
- 20:37Erkek ve Kadın Davranışlarının Karşılaştırılması
- Kadınların tatlı tatlı konuşup alttan laf sokma sanatı olduğunu, erkeklerin ise her şeyi abarttığını belirtiyor.
- Erkeklerin hastalık kabartma yaptığını, kadınların ise doğum yaptıktan sonra bile ev işlerini yaptığını söylüyor.
- Erkeklerin yalan sevdiğini, kadınların ise yalan söylemediğini iddia ediyor.
- 23:56Benzetme ve İstihare
- Benzetme, bir varlığın çeşitli yönlerden başka bir varlığa benzetilmesidir.
- Benzetme ile istihare karıştırılmamalıdır; benzetmede birbirine benzetilen varlıkların ikisi de cümlede iken, istiharede benzetilen varlıklardan sadece biri cümlede olur.
- "Aslan gibi çocuk" benzetme örneğidir çünkü hem aslan hem çocuk cümlede yer alırken, "cennetimsin, bebeğimsin" istihare örneğidir çünkü sadece cennet vatan cümlede yer alır.
- 25:46Ad Aktarması ve Kinaye
- Ad aktarması, bir sözcüğün yerine başka bir sözcük kullanmaktır; iki kelimeyle yapılıyorsa dolaylama, tek kelimeyle yapılıyorsa isimler hariç ad aktarmasıdır.
- Kinaye, bir cümlenin hem gerçek hem de mecaz anlama gelmesidir.
- "Bir hilal uğruna ya rab, ne güneşler batıyor" örneğinde güneş istihare örneğidir çünkü sadece güneş cümlede yer alır.
- 26:32Kişileştirme
- Kişileştirmenin diğer adı insandan doğaya aktarmadır.
- Kişileştirme, insan dışı bir olgunun insana ait özellikleri ona yansıtılmasıdır.
- "Gökyüzü ağlıyor" ve "kaldırımlar uyanık" örnekleri kişileştirme örnekleridir; bu ifadelerde insan dışı varlıklara insana ait özellikler aktarılmıştır.
- Kişileştirme veya insandan doğaya aktarma bulduğunuzda aynı zamanda mecaz anlamında bulursunuz çünkü bu ifadeler gerçekteki anlamlarından uzaklaşmıştır.
- 28:34Necip Fazıl'ın Şiiri
- Necip Fazıl'ın bir şiiri, "Ne hasta bekler sabahı, ne taze ölüyü mezar, ne de şeytan bir günahı" ile başlıyor.
- Kız Necip Fazıl'ı beğendiği halde çok umut vermez çünkü Necip Fazıl'dan önce başka biriyle buluşmuş.
- Necip Fazıl bir daha voleybol maçına gitmez ve kızı uzun süre görmez, ancak bir gün kız Necip Fazıl'ın kapısını çalar ve Necip Fazıl şiirin ikinci dörtlüğünü yazar.
- 29:45Güzel Adlandırma
- Kişileştirme diye çözdüğümüz cümlelerin altında güzel duygular yatar.
- Aldatılmak, sevmek ve ayrılık gibi duygular insanı olgunlaştırır, güven duygusunu tazeler ve güçlü kılar.
- Güzel adlandırmada kötü olayları güzel söylemeye çalışırız, örneğin "öldü" yerine "vefat etti" veya "hakk'a yürüdü" gibi ifadeler kullanılır.
- 32:17Güzel Adlandırma Örneği
- Konuşmacı, güzel adlandırmayı en çok yaşayan kişilerden biri olduğunu belirtiyor.
- Evde karşı cinsten bir kardeşiniz varsa düşmana ihtiyacınız yok, çünkü anneniz sizin için doğurdu, babanız da onu besliyor ve büyütüyor.
- Konuşmacı, kız kardeşiyle yaşadığı bir olayı anlatarak güzel adlandırmanın nasıl yapıldığını gösteriyor.
- 38:15Deyim Aktarmaları
- Deyim aktarmalarından tek çıkan şey insandan doğaya aktarma olup, bu kişileştirme olarak çıkıyor.
- Doğadan insana aktarma, doğadaki özelliklerin insana aktarılmasıdır (pişkin tavırlar, olgun hareketler).
- Doğadan doğaya aktarma, doğadaki bir varlığın özelliğinin başka bir doğadaki varlığa aktarılmasıdır (aslan miyav der, fare kükrer).
- Duyular arası aktarma, bir duyunun başka bir duyuya aktarılmasıdır (acı bir çığlık geldi içeriden, ekşi bir koku vardı içeride).
- 40:15Deyimler ve Atasözleri
- Konuşmacı, KPSS, TYT ve paragraf soru bankalarına ÖSYM'nin son on yılda sınavlarda sorduğu deyimlerin anlamlarını içeren bir sözlük eklediğini belirtiyor.
- Atasözleri geniş zamanlıdır (örneğin "ayağını yorganına göre uzat"), deyimler ise o an için söylenir (örneğin "etekleri zil çalıyor").
- Atasözleri öğüt mesaj içerirken, deyimlerde bu özellik yoktur.
- 41:38Vecize ve Özdeyişler
- Vecizenin diğer adı özdeyiş olup, söyleyeni belli olan sözlerdir.
- Konuşmacı, Talha'nın "dostuna aramızda kalsın diyorsan aranızda dostluk kalmamıştır" sözünü, Mevlana'nın "kalp denizdir, dilde kıyı" sözünü ve Aker Kartal'ın romanından "eğer bir damla yaş düşüyorsa yanağımdan, şunu bilin zehri değmiştir yüreğime, fütursuz bir dilin" sözünü örnek olarak veriyor.
- 42:39Soru Çözümü
- Konuşmacı, akıllı ekrana döneceğini ve önceki videoda anlattığı üç ve dört numaralı soruların yanı sıra, bu videoda bir ve ikinci sorular (boşluk doldurma ve altı çizili söz) için ÖSYM'yi inceleyeceğini belirtiyor.