Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin trafiğe kapalı ama eğlenceye açık bir alanda Türkçe dil bilgisi konularından anlatım biçimlerini anlattığı eğitici bir ders formatındadır.
- Video, Türkçe'deki anlatım biçimlerini dört başlık altında incelemektedir: betimleme, öyküleme, açıklama ve tartışma. Her anlatım biçimi için tanımlar, özellikleri ve örnekler verilmektedir. Öğretmen, konuları pekiştirmek için çeşitli örnekler sunmakta ve soru-cevap şeklinde konuyu pekiştirmektedir.
- Açıklama anlatım biçiminin tanımı ve özellikleri (bilgilendirmek ve öğretmek amacıyla nesnel bilgiler vermek) ile tartışma anlatım biçiminin tanımı, özellikleri (öznel ifadeler, karşı çıkma, teklif sunma) ve örnekleri detaylı olarak ele alınmaktadır.
- 00:15Anlatım Biçimleri Tanıtımı
- Anlatım biçimleri (anlatım türleri) konusu dört başlık altında incelenecektir: betimleme, öyküleme, açıklama ve tartışma.
- Betimleme, varlıkların ayırt edici özelliklerinin ön planda olmasıyla anlatılır.
- Öyküleme, bir olay veya hareketin yer, zaman ve kişi kavramlarına bağlanarak anlatılmasıdır.
- Açıklama, bir konu hakkında bilgi vermesidir.
- Tartışma, bir tezi çürütmek veya değiştirmektir.
- 00:54Betimleme
- Betimleme, varlıkların okuyucunun gözünde ayırt edici nitelikleriyle anlatılmasıdır.
- Betimlemelerde gözlem esastır ve diğer adı betimleyici anlatımdır.
- Betimlemede sıfatlara sıklıkla yer verilir, varlıkların rengi, durumu ve özelliklerini belirtirken sıfatlar kullanılır.
- Betimlemede durağanlık söz konusudur, olay ya da hareket yoktur.
- Yazar çevresinde gördüğü varlıkları okuyucunun gözünde canlanacak şekilde anlatır.
- 02:24Betimleme Örnekleri
- "Masmavi denize karşı oturduk. Yükseklerde belli belirsiz gördüğümüz yeşil ağaçlar, yüksek binalar, caminin uzunca minaresi."
- "O da oldukça sessizdi. Küçük bir pencerenin önünde bir masa ve üzerinde tozlu bir vazo içinde solmuş çiçekler vardı. Odayı loş bir ışık aydınlatıyordu."
- "Kenar mahalleler birbirine geçmiş, yaslanmış tahta evler. Kiminin kaplamaları biraz daha kararmış, kiminin balkonu biraz daha erimiş, kimi biraz daha öne eğilmiş, kimi biraz daha çömelmiş. Hepsini seviyorum çünkü onlarda kendimi buluyorum."
- 03:58Betimleme Soruları
- "Uzak gri bir çizgide birleşiyor gökle deniz. Bir martı tek başına uçuyor maviliklere. Sandalda bir kayıkçı sanki yalnızlığı topluyor ağlara." dizelerinde ağır basan anlatım biçimi betimlemedir.
- "Gözümüzün önünde uzayıp giden uçsuz bucaksız masmavi deniz ve çam ağaçlarına şarkı söyleten rüzgar insana yaşama sevinci veriyordu" cümlesinde ağır basan anlatım türü betimleyici anlatımdır.
- 05:16Öyküleme
- Öyküleme, tasarlanan, gözlemlenen ya da yaşanan bir olayı yer, zaman ve kişi kavramlarına bağlayarak anlatan anlatım biçimidir.
- Öyküleme film karesi gibidir, durağanlık yoktur, hareket vardır.
- Öykülemede eylemler bolca kullanılır.
- Öykülemede olaylar kişi veya kişilerin başından belli bir yerde, belli bir zamanda geçer.
- Betimlemede zaman akış halinde değildir, kişi veya kişilerin başından geçen herhangi bir olay söz konusu değildir.
- 06:41Öyküleme Örnekleri
- "Uzun ve biraz da yorucu bir yolculuktan sonra Seyran tepesine geldim. Epey yol aldıktan sonra at da ben de yorulmuştuk. Başımı ellerimin arasına alıp gözlerimi kapatarak bir süre öylece aldım. At beni anlamış gibi gelip durdu karşımda. Uysallaştı, başını önüne düşürdü."
- "Hemen yatağın altında yeşil tahtadan bir sandık duruyordu. Onu açtım az daha sevincimden haykıracaktım. Annemin bir hafta önce İstanbul'dan gönderdiği hediyeler içinde çıkan kaşağı pırıl pırıl parlıyordu. Hemen kaptım. Tosun'un yanına koştum. Karnına sürtmek istedim. Rahat durmuyordu. Galiba acıtıyor dedim. Gümüş gibi parlayan bu güzel kaşağının dişlerine baktım. Çok keskin, çok sivriydi. Biraz köreltmek için duvarın taşlarına sürtmeye başladım. Dişleri bozulunca tekrar denedim."
- 08:28Öyküleme Soruları
- "Köyden kasabaya taşınmıştık. Cadde üstünde, sol tarafta bahçesi olan beyaz boyalı bir ev satın almıştık. Bahçemizden komşu bahçeden gelen küçük bir su yolu geçiyordu. Bu su yan duvarlarına." parçasında öyküleme ve betimleme kullanılmıştır.
- Her öykülemede mutlaka bir betimleme vardır, ancak her betimlemede bir öyküleme yoktur.
- 10:02Açıklama Anlatımı
- Açıklama anlatımının amacı okuyucuyu bilgilendirmek ve öğretmektir.
- Açıklama anlatımında bilgiler nesneldir ve yazarın kendi düşüncelerine veya duygularına yer verilmez.
- Açıklama anlatımında bir şey açıklanarak okuyucuya bilgi verilir, örneğin "teknik, bilimin kristalize olmuş halidir" ifadesi.
- 11:11Açıklama Anlatımının Örnekleri
- Köşe yazarlığı ile ilgili bilgiler veren bir parçada açıklama anlatımı kullanılmıştır.
- İklim değişikliği ile ilgili bilgiler veren bir parçada açıklama anlatımı kullanılmıştır.
- Ders kitaplarında ve ansiklopedilerde açıklama yöntemi kullanılır.
- 12:39Tartışma Anlatımı
- Tartışmada bir öneriyi, düşünceyi ya da yargıyı çürütmek ya da değiştirmek için kullanılan anlatım biçimine tartışmacı anlatım denir.
- Tartışmacı anlatımda yazarın bir fikri vardır, bu düşünceye dair destek ya da eleştiriler dile getirilir ve eleştirilen duruma karşı teklifler öne sürülür.
- Tartışmacı anlatımda öznel ifadeler ön plandadır ve genellikle iki farklı bakış açısı vardır.
- 13:39Tartışma Anlatımının Örnekleri
- Doğayı sevmenin sadece kırlarda dolaşmak değil, doğayı korumanın ve sevmenin bilincine ulaşmak olduğunu savunan bir parçada tartışma anlatımı kullanılmıştır.
- Sanatın amacını içerik olarak gören ve biçim olarak algılayan farklı görüşleri eleştiren bir parçada tartışma anlatımı kullanılmıştır.
- Tiyatro ve orta oyunu karşılaştıran bir parçada tartışma anlatımı kullanılmıştır.
- 15:07Tartışma Anlatımının Soru Çözümü
- Eleştirinin anlaşılmadığından bahseden ve eleştiri yapmanın yanlış anlaşılmasından bahseden bir parçada tartışma anlatımı kullanılmıştır.
- Kentleşme uzmanları hakkında bilgi veren ve Sivas, Erzurum gibi şehirleri örnek alan bir parçada tartışma ve örnekleme anlatım biçimleri kullanılmıştır.