Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan Türk yargı sistemi hakkında kapsamlı bir eğitim dersidir.
- Video, 1982 Anayasası'nda yargı konusunun ele alınmasıyla başlayıp, Türk yargı sisteminin temel prensiplerini ve yapısını detaylı şekilde anlatmaktadır. İçerikte yargı sisteminin üç ana kolu (idari yargı, adli yargı ve anayasa mahkemesi) ve uyuşmazlık yargısı ele alınmakta, her bir yargı kolunun yapısı, görevleri ve kanun yolları (istinaf ve temyiz) açıklanmaktadır.
- Videoda ayrıca hakimlik ve savcılık mesleğinin bağımsızlığı, hakimlik teminatı, hukuk ve ceza mahkemelerinin özellikleri, idari yargı sisteminin üç aşamalı yapısı ve 2017 anayasa değişikliğiyle Türkiye'de askeri mahkemelerin kaldırılması gibi önemli konular da işlenmektedir. Yargı teşkilatının Osmanlı'dan miras kalan yapısı da vurgulanmaktadır.
- Yargı Konusunun Önemi
- Yargı konusu, 1982 Anayasası'nda önemli bir yer tutmaktadır.
- Yargı konusu yürütme konusuna göre daha zor değildir ve sınavda soru kaçırmamak için dikkatli olunmalıdır.
- Yargı konusuna giriş olarak önce yargı ile ilgili anayasada yer alan genel hükümlere bakılacaktır.
- 00:49Yargı Yetkisinin Özellikleri
- Yargı yetkisi ve görevi Türk milleti adına bağımsız ve tarafsız mahkemelere aittir (Anayasa 9. maddesi).
- Yargı yetkisi devletin bir organına değil, tüm mahkemelere aittir; en küçük ilçedeki sulh hukuk mahkemesinden Anayasa Mahkemesi'ne kadar.
- Yargı yetkisi, yasama ve yürütme yetkilerinden farklı olarak devletin bir organına değil, tüm mahkemelere emanet edilmiştir.
- 02:29Mahkemelerin Bağımsızlığı
- Mahkemeler bağımsız olmalıdır ve hakimler görevlerinde bağımsızdırlar.
- Hakimler hiçbir devlet organına bağlı değildir ve kendi içinde hiyerarşi yoktur.
- Hakimler anayasaya, kanuna ve hukuka göre karar verirler, vicdanlarına göre karar verirler.
- 04:09Yargıya Müdahale Yasakları
- Hiçbir organ, yasama, yürütme, makam, cumhurbaşkanı, bakan veya kişi, görülmekte olan bir davayla ilgili mahkemelere emir, talimat, tavsiye veya telkinde bulunamaz.
- TBMM'de görülmekte olan bir dava ile ilgili soru önergesi verilemez, görüşme yapılamaz ve beyanda bulunulamaz.
- Yasama, yürütme ve idare organları mahkeme kararlarına uymak zorundadır, değiştiremez ve yerine getirilmesini geciktiremez.
- 06:55Hakimlik ve Savcılık Teminatı
- Hakim ve savcılar kafalarına göre azledilemezler.
- Hakim ve savcılar kendilerini istemedikçe 65 yaşından önce emekliye sevk edilemezler.
- Bir mahkeme kaldırıldığında, hakimlerin aylık ödenek, yolluk ve özlük hakları devam eder.
- 08:53Hakimlik ve Savcılık Mesleği
- Hakimlik ve savcılık mesleği, adli yargı ve idari yargı hakim ve savcıları olarak görev yapan kişilerin bulunduğu bir meslektir.
- Adli yargı hakim ve savcıları hukuk mezunu olmalıdır.
- İdari yargı hakim ve savcıları adliye binalarından farklı yerlerde görev yapar ve hakimler arasında iktisadi idari bilimler fakültesi mezunları da olabilir.
- 09:53Yargı Türleri ve Hakimlerin Görevleri
- İdari yargı ve hakim savcılığı, idareyle aramızdaki uyuşmazlıkları çözmek için başvurduğumuz mercilerdir.
- İdare ile ilgili meselelerde idari yargıya, kişiler arasında ise adli yargıya başvurulur.
- Hakim ve savcılar kanunda belirtilenlerden başka resmi veya özel iş yapamaz, meslekten hakim ve savcılar olup geçici işler yapmazlar.
- 10:42Hakim ve Savcıların Görevleri
- Hakim ve savcılar sadece yargılama yapmazlar, ayrıca adliye binalarının yönetimi, denetimi, kırtasiye malzemelerinin ihaleleri gibi idari görevler de üstlenirler.
- Hakim ve savcıların idari görevleri yönünden Adalet Bakanlığı'na bağlıdırlar.
- Duruşmalar herkese açıktır, ancak kamu güvenliği, genel ahlak ve çocukların yargılanması gibi durumlarda kapalı yapılabilir.
- 12:48Mahkeme Kurulumu ve Askeri Mahkemeler
- Mahkeme kurmak ve kaldırmak TBMM'nin yetkisindedir, bu işlem kanunla yapılır.
- 2017 Anayasa değişikliğiyle Türkiye'de askeri mahkemeler kaldırılmıştır, artık askeri ceza mahkemesi, askeri yargıtay ve askeri yüksek idare mahkemesi yoktur.
- Anayasa'ya "disiplin mahkemeleri dışında askeri mahkeme kurulamaz" cümlesi konulmuş, disiplin mahkemeleri ancak savaş durumunda kurulabilir.
- 16:26Yargı Teşkilatı
- Yargı teşkilatı anayasadaki dört yüksek mahkemeye göre ayrılır: Anayasa Mahkemesi, Adli Yargı, İdari Yargı ve Askeri Yargı.
- Anayasa Mahkemesi tek mahkemedir ve kararları diğer tüm mahkemeleri, yasamayı ve yürütmeyi bağlar.
- Adli yargı Türkiye'deki en geniş yargı kolu olup üç aşamalıdır: İlk derece mahkemeler, ikinci derece mahkemeler (bölge adliye mahkemeleri) ve üçüncü derece mahkeme (Yargıtay).
- 19:05Mahkeme Sistemi ve Yapısı
- Asliye Ticaret Mahkemesi en fiyakalı hukuk mahkemesidir, üç hakimden oluşur ve en az onbeş yıl hakimlik yapmış kişilerden seçilir.
- Ağır Ceza Mahkemeleri de üç hakimden oluşurken, bir hakimden oluşan mahkemelerin kararları üç hakimli Bölge Adliye Mahkemesi'nde denetlenir.
- Yargıtay'da beş hakimden oluşan daireler bulunur ve bu daireler hem daha tecrübeli hem de daha çok kişiden oluşur.
- 20:24İlk Derece Mahkemeler
- İlk derece, davaya ilk açıldığı yerdir ve kendi içerisinde hukuk mahkemeleri ve ceza mahkemeleri olarak ikiye ayrılır.
- Hukuk mahkemeleri özel hukuktan doğan uyuşmazlıkları çözer ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu (eski adıyla Medeni Usul Kanunu) uyarınca dava yürütür.
- Hukuk mahkemeleri genel mahkemeler (sulh ve asliye) ve uzmanlık mahkemeler (aile, iş, tüketici, fikri sınai hukuk) olarak ikiye ayrılır.
- 22:56Ceza Mahkemeleri
- Ceza mahkemeleri de ilk derece iki tane genel mahkeme (asliye ceza ve ağır ceza) ve uzmanlık mahkemeler (trafik ceza, çocuk ceza, icra ceza, fikri sınai ceza) olarak ayrılır.
- Ağır ceza mahkemesi en az üç hakimden oluşur ve uzun süreli cezalar verir.
- Çocuk ceza ve çocuk ağır ceza mahkemeleri var olup, çocuklar normal mahkemelerde değil bu özel mahkemelerde yargılanır.
- 23:48Kanun Yolları
- İlk derece mahkemelerin verdiği kararlar bazen kesinleşirken, istinaf yolu açıksa bölge adliye mahkemelerine gidilir.
- İstinaf hem hukuki denetim yapar hem de maddi denetim yapar; hem ilk derece mahkemesi kararını tasdik eder hem de yerine geçip yeniden yargılama yapar.
- İstinafın kararını beğenmezsek ve temyiz yolu açıksa Yargıtay'a gideriz; temyiz son kanun yoludur ve bölge adliye mahkemesi kararını ya tasdik eder ya da bozar.
- 25:52Yargıtay ve İdari Yargı
- Yargıtay belli davalarda ilk derece mahkemesi olarak çalışabilir (hakim, savcılar gibi görev insanlarının görev suçları) ve aynı zamanda son derece mahkemesi olarak da çalışabilir.
- İdari yargı da üç aşamalıdır: ilk derece, istinaf ve temyiz; aynı mantık burada da işler.
- İstinaf sadece ikinci derecedir, doğrudan dava açılamaz; temyiz ise kararları tasdik eder ya da bozar, yeniden yargılama yapmaz.
- 28:43Yargı Teşkilatı ve Kanun Yolları
- İlk derece mahkemeler arasında idare mahkemeleri ve vergi mahkemeleri bulunur; vergi mahkemesi olmayan yerlerde vergi davaları idare mahkemelerinde görülür.
- İlk derece mahkemelerin verdiği kararlara karşı itiraz edilebilir, istinaf (yeniden yargılama veya ilk derecenin kararını tasdik etme) ve temyiz (istinaf kararını onaylama veya dosyayı yeniden gönderme) kanun yolları açıktır.
- Adli yargı en geniş yargı kolu olup, idari yargı üç aşamalı (ilk derece mahkemeler, bölge idare mahkemeleri, Danıştay) bir teşkilattır.
- 30:17Uyuşmazlık Mahkemesi
- Uyuşmazlık Mahkemesi, Anayasa Mahkemesi tarafından gönderilen başkan ve Yargıtay ile Danıştay tarafından gönderilen üyelerden oluşan toplama bir mahkemedir.
- Uyuşmazlık Mahkemesi, adli ve idari yargı arasındaki görev ve hüküm uyuşmazlıklarını kesin olarak çözer.
- Uyuşmazlık Mahkemesi, Anayasa Mahkemesi binasında toplanır ve binası yoktur.
- 32:06Yargı Organları ve Yüksek Mahkemeler
- Anayasada yargı bölümünde yer alan Sayıştay, Hakimler ve Savcılar Kurulu yargı organıdır ancak yüksek mahkeme değildir.
- Yüksek Seçim Kurulu yargı organıdır ancak anayasada yargı bölümünde değil, yasama bölümünde düzenlenmiştir.
- Türkiye'de dört yargı kolu vardır: Anayasa yargısı, adli yargı, idari yargı ve uyuşmazlık yargısı.
- 33:33Adli ve İdari Yargı Teşkilatı
- Adli yargı en geniş kolu olup, idari yargı ondan sonra gelir; her iki yargı da üç aşamalıdır.
- Adli yargıda ilk derece mahkemeler hukuk ve ceza mahkemeleridir, idari yargıda ise idare ve vergi mahkemeleridir.
- Yargıtay hem ilk hem de son derece mahkemesi olarak çalışabilir, Danıştay da öyledır (örneğin Cumhurbaşkanı kararları doğrudan Danıştay'da dava edilir).