Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Türk Dili dersinin üçüncü ünitesini içeren eğitim materyalidir. Konuşmacı, Türk Dili'nin tarihsel gelişimini ve dönemlerini anlatmaktadır.
- Video, Türkçe'nin yaşının 8500 yıl geriye gittiği bilgisiyle başlayıp, dilin tarihsel dönemlerini (yazıyla izlenemeyen ve izlenebilen dönemler) detaylı şekilde incelemektedir. Sümerce ile Türkçe arasındaki ilişkiler, Türkçe'nin yazımında kullanılan 13 farklı alfabeler, Türkiye Türkçesi'nin sınıflandırılması ve Türk dili çalışmaları ele alınmaktadır. Ayrıca, Tanzimat sonrası sadeleşme hareketi, Yeni Lisan hareketi ve 1928'de Latin alfabesine geçiş gibi önemli tarihsel dönüm noktaları da anlatılmaktadır.
- 00:04Türk Dili'nin Yaşı ve Gelişimi
- Türk Dili'nin yaşı, Türkiye'de pek çok bilim adamıca kabul edilen görüşe göre bugünden en az 8.500 yıl geriye gidiyor.
- Türkçenin ilk yazılı izleri, MÖ 4.000'li yıllarda Sümerlerden kalan tabletlerde rastlanır.
- Dilbilimci Doğan Aksan, Köktürk yazıtlarındaki eş anlamlıları, çok anlamlıları ve ileri öğeleri dikkate alarak yazı dilinin yaşının çok eskilere gitmesi gerektiğini belirtir.
- 02:00Türkçenin Diğer Dillerle İlişkisi
- Sümercenin bugün yaşayan bir takım dillerle ilişkisi çok tartışılan konulardan biridir ve bu tartışmalara konu olan dillerden biri de Türkçedir.
- Sümerce ve Türkçe'de 168 ortak kelime vardır ve bu kelimeler akrabalıktan ya da kelime alışverişinden kaynaklanmış olabilir.
- Türklerin en az MÖ 3.500'lerde Türkiye'nin doğu bölgesinde bulunduğu tespit edilmiştir.
- 03:45Türkçenin Tarihsel Dönemleri
- Türkçenin tarihsel dönemleri yazıyla izlenemeyen dönemler (Altay Çağı, En Eski Türkçe Çağı ve İlk Türkçe Çağı) ve yazıyla izlenebilen dönemler (Eski Türkçe, Orta Türkçe ve Yeni Türkçe) olarak iki başlık altında incelenir.
- Türkçenin yazımında kullanılan alfabeler, belgelerle izlenebilen yaklaşık 1.350 yıllık süre boyunca 13 değişik alfabe ile yazılmıştır.
- Türkçenin tarihsel dönemleri 15. yüzyıl sonlarına kadar Eski Oğuz Türkçesi, 20. yüzyıl başlarına kadar Osmanlı Türkçesi, 20. yüzyılla başlayıp devam eden dönemde Çağdaş Türkiye Türkçesi olarak ifade edilebilir.
- 06:48Türk Dili Çalışmaları
- 14. yüzyılda Asik Paşa ve Hoca Mesut gibi şairler sade bir Türkçeye yöneldiğini söylerler.
- 16. yüzyılda "Turki-i Basit" (Sade Türkçe) hareketi başlatılır ancak güçlü sanatçılar bu akıma sahip çıkmadığı için etkili olamaz ve dil gittikçe Arapça ve Farsça kelime ve kurallarla dolarak ağırlaşır.
- Tanzimat devrinde sadeleşme ihtiyacı çok hissedilmiş ve bunda gazete ve dergilerin katkısı büyük olmuştur.
- 08:15Yeni Lisan Hareketi ve Yazı Devrimi
- Yeni Lisan hareketinin temel ilkeleri: yazı dilini konuşma diline yaklaştırmak, Arapça ve Farsça gramer kurallarını kullanmamak, yabancı kelimeleri Türkçedeki söylenişiyle yazmak gibi kurallardır.
- Osmanlı Devleti'nde Latin alfabesine geçme düşüncesi ilk olarak 1868'de dillendirilmiş, uzun süren tartışmalar yaşanmış ve 1 Kasım 1928 tarihinde Latin harflerine dayanan Türk alfabesi kabul edilmiştir.
- Harf değişikliği yapılırken Latin harfleri olduğu gibi alınmamış, Türkçenin yapısına uygun olarak yeni harfler de oluşturulmuş ve yazıya Türk kimliği kazandırılmıştır.
- 10:17Atatürk ve Türk Dili Çalışmaları
- Atatürk, Türk dili ile yakından ilgilenmiş, Türkçeyi kendi aslındaki güzelliğine kavuşturmak için yoğun bir uğraş vermiştir.
- 12 Temmuz 1932'de Türk Dil Tetkik Cemiyeti'ni kurmuş, sonra adını Türk Dil Kurumu olarak değiştirmiştir.
- Türk Dil Kurumu dilde özdeşleştirme hareketini başlatmış, Türkçe'ye yabancı kalmış unsurlar yerine öz Türkçe sözler koymak için derleme, tarama ve anket çalışmalarını başlatmıştır.