• Buradasın

    Türk Dergi ve Edebiyat Tarihi: Nazım Hikmet ve Sabahattin Ali

    youtube.com/watch?v=mEd5hwwu8I4

    Yapay zekadan makale özeti

    • Bu video, bir konuşmacının Türk dergi ve edebiyat tarihini anlattığı sunum formatında bir içeriktir. Konuşmacı, Nazım Hikmet, Sabahattin Ali, Orhan Kemal, Melih Cevdet Anday gibi önemli Türk yazarlarının hayatını ve çalışmalarını ele almaktadır.
    • Video, Türk dergi tarihindeki önemli dönüm noktalarını, özellikle Resimli Ay, Küllük ve Marko Paşa gibi dergilerin kuruluşlarını ve etkilerini anlatmaktadır. Ayrıca, dönemin siyasi ortamı, yazarların tutuklanmaları ve onlara gösterilen dayanışma hareketleri de ele alınmaktadır. Konuşmacı, Sabahattin Ali'nin "Kuyucaklı Yusuf", "Pantolo Madonna" ve "İçimizdeki Şeytan" gibi eserlerinin değerini ve Nazım Hikmet'in TKP faaliyetlerini de anlatmaktadır.
    • Videoda ayrıca, dönemin diğer önemli dergileri (Hasanpaşa, Alibaba, Yeryüzü) ve bu dergilerin yazarları hakkında bilgiler verilmekte, Amerikan emperyalizmine karşı duruşları ve toplumsal değişim için çabaları vurgulanmaktadır. Orhan Kemal'in TKP'de hücre çalışması gerekçesiyle tutuklanması ve Türk Yazarlar Derneği'nin Taksim'de düzenlediği onlu dayanışma geceleri de anlatılmaktadır.
    00:22Sabahattin Ali'nin Hayatı ve Çalişmaları
    • Sabahattin Ali, bir şair, yazar, dergici, hikayeci, çevirmen ve dil uzmanı olarak çok yönlü bir insan olarak tanımlanmaktadır.
    • Almanca biliyor ve yakın çevresiyle dil ve çeviri üzerine konuşmalar yapıyor, aynı zamanda Kal Eber'in çevirmenliğini yapmaktadır.
    • Nazım'la tanışması, dergi tarihi bağlamında önemli bir noktayı oluşturmakta ve bu tanışma yeni bir dergi sürecini başlatmaktadır.
    01:55Nazım'ın Hayatı ve Türkiye'ye Dönüşü
    • Nazım, TKP adına İzmir'e gidip teyzesinin evinde kalamayınca balıkçı barınağında kalıyor, ancak köpek tarafından ısırılarak hastaneye gitmekte zorlanıyor.
    • Taklidi sükun ilan edilmiş ve Nazım'a büyük hapis cezaları tehdit edildiği için İstanbul'a dönüp Moskova'ya kaçıyor.
    • Cumhuriyet'in beşinci yılı dolayısıyla bir af çıkınca Türkiye'ye dönmeye çalışıyor, ancak konsolosluk tarafından izin verilmediği için Hopa'da yakalanıyor.
    04:01Nazım'ın Türkiye'deki Faaliyetleri
    • Nazım ve İsmail Bilen, TKP'den ve Sovyetlerden ilişkileri bilindiği için tutuklanıp Popo'dan Rize, Ankara ve İstanbul arasında getirilmekte.
    • Basının ilgisini çekmesi ve milletvekilleri araya girmesi sonucu serbest bırakılıyor, ancak CHP'de çalışmak istemiyor.
    • Vala Nurettin, işsiz kalan Nazım'ı Resimli Ay dergisine götürüyor.
    05:02Resimli Ay Dergisi ve Nazım'ın Rolü
    • Resimli Ay dergisi, Sabiha ve Zekeriya Sertel tarafından yayınlanan, önce Osmanlıca sonra Türkçe harflerle çıkan, memleketin birikimlerini eşit paylaşım şartlarında düşünüp kullanmayı amaçlayan bir dergidir.
    • Nazım, dergide başlangıçta tasih görevi verilirken, zamanla resim yapma, tas, redeksiyon, çeviriler yapma ve editörlük gibi çeşitli görevler üstlenmeye başlar.
    • "Putları Kıracağız" kampanyasını başlatarak edebiyatımızda önemli bir yere sahip olur.
    07:40Dergicilik Gelenekinin Gelişi
    • Dergicilik mantalitesi, Servet Tevfik'in başlattığı aydınlıkçı gelenekin Resimli Ay dergisinde kendini bulmasıyla şekillenir.
    • Dergicilik, kendi yazarını kendi içinden üretmek, alttan gelen yazara destek vermek ve yazma cesaretini vermektir.
    • Nazım, Emintürk gibi genç yazarlara yazı yazma imkanı vererek edebiyat dünyasına sokmuştur.
    11:04Beyazıt'ta Küllü Kahvesi ve Küllük Dergisi
    • 1940'larda savaş döneminde Beyazıt'ta Küllü Kahvesi'nde Yahya Kemal, Sait Faik, Rıfat İlgaz, Orhan Kemal ve Orhan Veli gibi yazarlar buluşuyorlardı.
    • Bu yazarlar eski edebiyatla yeni edebiyatın çarpışmasından ilerici bir edebiyat çıkarma telaşıyla "Küllük" dergisini çıkarmışlardı.
    • Orhan Veli'nin "Alnımdaki bıçak yarası senin yüzünden, tabaka senin yadigarın, iki elin kanda olsa gel telgrafın" şiiri yüzünden dergi kapatılmıştır.
    12:14Derginin Kapatılma Nedenleri
    • Derginin kapatılma nedeni olarak iki iddia vardır: dönemin iktidarı barut ihalesi sırasında bir tabaka rüşvet almış ve şiirdeki tabaka bu olaya gönderme yapmıştır.
    • Diğer iddiaya göre, şiirdeki tabaka Hasan Ali Yücel'in genç sevgilisine verdiği bir tabaka olup, şiirde ona gönderme yapılmıştır.
    • Dergi, ceza yasasında deliği olmayan bir maddede, İçişleri Bakanı'nın özel kararıyla kapatılmıştır.
    13:30Truman Doktrini ve Marko Paşa Dergisi
    • Truman Doktrini Türkiye'ye özgürlükler getirmiş, sol hareketin tasfiye edilmesi için elinden gelen her şeyin yapılması için doktriner şeyler geliştirilmiş ve Yeşil Kuşlar yaratılmıştır.
    • Dönemin edebiyatçıları bu duruma rahatsız olmuş, bir araya gelerek karşı durmaya ve itiraz etmeye başlamışlardır.
    • Sabahattin Ali, "Ne Zor Şeymiş" başlıklı yazıda, itibarlı kişilerin kese doldurmadıkları, bakan peşinde koşmadıkları ve namuslu kalmak istedikleri için suçlandıklarını belirtmiştir.
    15:33Marko Paşa'nın Doğuşu
    • Marko Paşa dergisi çıkarma fikri gündemde dolaşırken, para sorunu yaşanıyordu.
    • Derginin sermayesini dönemin sosyalist işçileri kendi aralarında toplayarak sağlamışlardır.
    • Marko Paşa, Rıfat İlgaz, Aziz Nesin ve Sabahattin Ali'nin ortak dergisi olarak çıkmış, Rıfat İlgaz derginin her zaman mutfağında yer alıp başyazılarını yazan bir yazar olmuştur.
    17:17Marko Paşa'nın Etkisi ve Kapatılması
    • Marko Paşa dergisi herkesi ürkütmeye başlıyor ve iktidar son derece rahatsız oluyor.
    • Dergi kahvehanelerde, berberlerde ve camilere kadar gündeme geliyor.
    • Cemil Barlas ilk olarak "kökü dışarıda" kavramını Marko Paşa için kullanarak derginin Sovyet uzantılı olduğunu iddia ediyor.
    18:41Marko Paşa'nın Kapanıp Açıldığı Dönem
    • Marko Paşa seçim beyannamelerine giriyor ve Menderes meydanlarda "biz iktidara geldiğimizde bu Marko Paşa da hesaplaşacağız" diyor.
    • Dergi sürekli kapatılıp açılma serüveni yaşıyor ve memlekette altmışbin satan popüler bir dergi oluyor.
    • Birileri dergiyi üçlü tasfiye ederek ele geçiriyor ve iktidar yanlısı bir Marko Paşa çıkıyor, ancak okuyucular bunu kabul etmiyor.
    20:24Dergicilik Anlayışı ve İddialar
    • Marko Paşa kapanıyor ama yerine başka dergiler çıkıyor, "mantar gibi çoğalmakta" diye anlatılıyor.
    • Bu dergicilik anlayışı, insanlık, gelecek, özgürlük ve demokrasi adına, Amerikan emperyalizminin getireceği özgürlüklerle çarpışmak adına ortaya çıkıyor.
    • Dönemin şairlerinden Sutaş'ın babası, oğlunun solcu arkadaşlarıyla dolaşması konusunda "bu kötü bir şey değil, memleket için iyi bir şeyler için çaba gösteriyorlar" diyerek kabul ediyor.
    21:25İktidar ve Dergi Yayıncıları Arasındaki Çatışma
    • İsmet İnönü'nün en yakın arkadaşının oğlunun bile polis tarafından takip edilmesi gibi bir dönem yaşanıyor.
    • Münevver'in Ankara'daki hareketleri bile kayıt altına alınıyor, ancak insanlar dergileri çıkarmayı ve kitapları yayınlamayı prensip edinmişler.
    • Yayıncılar Amerikan emperyalizminin getireceği kötülükleri insanlara anlatmak için bu işi yapıyorlar.
    23:08Marko Paşa'nın Konumu ve Etkisi
    • Marko Paşa tarihimizde olmazsa olmaz bir geçmişi ve yeri var.
    • Dönemin en görünür yazarı Sabahattin Ali, kitapları çıkıyor ve tefrikalar yayınlanıyor.
    • Hazines, Sabahattin Ali'ye göre daha genç bir yazar ve bu süreç Sabahattin Ali'yi sonraki zamanlarda suikaste kadar götürüyor.
    24:40Diğer Dergilerin Yaratılması
    • Yeryüzü dergisinin TKP'nin yayın organı olup olmadığı konusunda Zeki Başlı ve Şükran Kurdakul işkencelerden geçiriliyor.
    • Derginin beraat edmesine rağmen matbaacılar, kağıtçılar ve dağıtım firmaları dergiyi desteklemiyor.
    • Orhan Kemal, Şükran Kurdakul, Fethin Ağacı ve Arif Damar Çiçek Pasajı'nda rakı içerken yeni bir dergi çıkararak "Beraber" adını koyuyorlar.
    26:10Edebiyatçıların Dergi Hareketi
    • İstanbul Üniversitesi'nde okuyan genç edebiyat meraklıları, taşradaki dergilerde öyküleri ve şiirleri yayınlayarak dergi çıkarmaya karar vermişlerdir.
    • Çay partisi iptal olunca toplanan paralarla dergi fikri hayata geçirilmiş ve herkesin yirmi lira vermesiyle dergi yirmi dört veya yirmi beş sayı çıkarılmıştır.
    • Altıncı darbeden sonra edebiyatçılar daha parlak bir dönem yaşamış, Fransız düşünürlerin, varoluşçuların kitaplarını ve Marx, Lenin'in kitaplarını hızlı bir şekilde çevirmeye başlamışlardır.
    28:40Dergi Hareketinin Devamı
    • Yedilerde edebiyatçılar altıncı ihtilalin özgürlük getirdiğini düşündüklerini fark edip, memleketin kötüye gittiğini anlayınca dergi tekrar çıkarmaya karar vermişlerdir.
    • Adnan Abi'nin yazdığı bir yazıdan dolayı dergi kapatılmış, bu yazıda devletin adli mahkumları affetmemesi eleştirilmiştir.
    • MS Kültür, Servet Fino, Marko Paşa, Küllük gibi dergilerin birikimi ve edebiyat tarihindeki yeri vurgulanmıştır.
    31:59Sabahattin Ali'nin Edebiyatı
    • Sabahattin Ali'nin şiirleri halk şiiri tarzında yazılmış, serbest nazım yerine Osmanlıca harfleri tercih etmiştir.
    • Sabahattin Ali'nin öyküleri ağırlıklı olarak köyde geçmekte, kent hayatına ait öyküler de vardır.
    • Nazım Hikmet'e göre Sabahattin Ali, Türkiye orta sınıfının, köylüsünün, fukarasının hayatını büyük bir ustalıkla ve inkılapçı, halkçı, gerçekçi bir görüşle anlatan ilk yazardır.
    36:08Sabahattin Ali'nin Hayatı
    • Sabahattin Ali, Bursa'dan Almanya'ya gitmek üzere trene binerken Con Singer'ın bir kitabını okurken, Almanya'da bir aydınlanma yaşamıştır.
    • Almanya'daki bir derste, Türk öğrencilerin parazit gibi dolaştığı söylenince, Sabahattin Ali "memleketimizin verdiği parayla okuyoruz" diyerek olay çıkararak geri dönmüştür.
    • "İçimizdeki Şeytan" ve "Kürk Mantolu Madonna" gibi eserlerin temelleri bu deneyimlerde atılmıştır.
    37:17Sabahattin Ali'nin Edebi Mirası
    • Sabahattin Ali'nin hikayeleri genellikle kırsal alanlara yaslanan, yoksul köylünün çıkmazını anlatan eserlerdir.
    • "Kaz" öyküsünde, yoksulluktan dolayı suç işleyen bir adam hapse atılır ve karısından kazlar isteyerek cezayı rahatlatmaya çalışır, ancak karısı kazları getirirken adam hapiste ölmüştür.
    • Başka bir öyküsünde, köy ağasıyla davalık olan bir adam toprak haklarını kanıtlar, ancak nüfusa kayıtlı olmadığı için torununun kimliğini gösterir ve yol vergisi öder.
    40:11Sabahattin Ali Cinayeti ve Siyasi Suikastlar
    • Sabahattin Ali cinayeti henüz çözülebilmiş bir cinayet değildir; bazı kaynaklara göre işkence sonucu öldürülmüş ve cesedi köye taşınmıştır.
    • Ali Ertuğrul'un katil olduğu iddia edilirken, bazı kişilerin Sabahattin Ali'nin işkencede öldürüldüğünü ve tanıklarının olduğunu iddia ettiği belirtilmektedir.
    • Türkiye'de yaklaşık on bine yakın faili meçhul suikast ve cinayet olduğu düşünülmektedir.
    42:04Sabahattin Ali'nin Edebi Mirası ve Yayımları
    • Sabahattin Ali, edebiyatımızın, kültürümüzün ve birikimimizin değerlerini oluşturan önemli bir yazardır.
    • "İçimizdeki Şeytan" adlı eserinde gerici, milliyetçi ve faşist güruhunun içler acısı bir hale bürünebildiğini göstermektedir.
    • Kitabın adı "Lüzumsuz Adam" olarak düşünülmüş, ancak "z" ve "s" harflerinin kakafonu yapması nedeniyle "İçimizdeki Şeytan" olarak değiştirilmiştir.
    43:13Yayınevinin Yayın Politikası
    • Yayınevinin, telif hakları düşmüş çok okunan kitapları basmak yerine Sabahattin Ali'ye baskı yapma politikası vardır.
    • Sabahattin Ali, toplumcu, gerçekçi ve sosyalist bir yazar olarak, toplumun eşit paylaşılması için hayatını ortaya koymuş bir kişidir.
    • Yayınevinde Sabahattin Ali'nin eserleri yaklaşık altıyüz bin kopya satılmış ve şiir kitabı otuz üç baskıda basılmıştır.
    45:25Yayınevinin Geleceği ve Röportaj Kitabı
    • Yayınevinin önümüzdeki yıl Orhan Veli, Nazım Hikmet ve Yaşar Kemal gibi yazarların eserlerini basma planları vardır.
    • Yayınevinde "Röportajlar" adlı bir kitap var, bu kitapta Orhan Kemal, Melih Cevdet, Oktay Rıfat ve diğer yazarların toplam yirmi beş röportajı bulunmaktadır.
    • Kitapta Orhan Kemal'in etkisi belirgin olarak görülür ve röportajlar neredeyse tek kalemden çıkmış gibi bir tutarlılık gösterir.
    47:15Kitapların Yayına Hazırlanma Süreci
    • Kitapların yayına hazırlanma sürecinde orijinallere dokunulmamış, dört kişi tarafından karşılaştırmalar yapılmıştır.
    • İlk baskı ile son baskı arasında atılmış bölümler, değiştirilmiş cümleler ve özlemle yüklemin yerinin değiştirildiği cümleler tespit edilmiştir.
    • Sabahattin Ali'nin toplumcu, gerçekçi öykülerden bir seçki Adnan Özyalçın tarafından yapılmıştır ve her kitap beş kişi tarafından okunarak yayına hazırlandı.
    49:38Orhan Kemal'in Tutuklanması ve Yazarlar Derneğinin Reaksiyonu
    • Orhan Kemal, TKP'de hücre çalışması yaptığı gerekçesiyle tutuklanmıştır.
    • O dönemde Türkiye Yazarlar Derneği'nin genel sekreteri ve genel başkanı Melih Cevdet'tir.
    • Taksim'de ara sokaklarda bir tiyatroda onlu dayanışma gecesi düzenlenmiştir.
    49:59Melih Cevdet'in Konuşması
    • Melih Cevdet, yazarlar başkanı olarak konuşmada Orhan Kemal gibi yazarların geleceğinden ümit kesilmeyeceğini vurgulamıştır.
    • Sabahattin Ali, Nazım, Orhan Kemal ve Semur Sezer gibi edebiyatçıların değer yarattığı bir memleketin geleceğinden ümit kesilmemesi gerektiği belirtilmiştir.
    • Bu yazarların hiçbir zaman yüzlerinin kesilmediği, ölümleri pahasına hayat savunmaya, doğruları söylemeye ve sosyalist kalmaya devam ettikleri ifade edilmiştir.

    Yanıtı değerlendir

  • Yazeka sinir ağı makaleleri veya videoları özetliyor