Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan psikoloji dersi formatındadır. Eğitmen, testlere hazırlık amacıyla önemli psikolojik kuramları anlatmaktadır.
- Video, Tolman'ın işaret öğrenme kuramı (veya beklenti kuramı, amaçlı davranışçılık kuramı olarak da bilinen) ve davranış kuramının temel prensiplerini detaylı şekilde ele almaktadır. İlk bölümde işaret öğrenme kuramı, bilinçli ve bilinçsiz öğrenme, gizli öğrenme ve gizli sönme kavramları açıklanırken, ikinci bölümde "amaçlı davranış", "ödül beklentisi", "en az çaba ilkesi", "molar davranış", "kateksis", "bilişsel harita" ve "bilişsel senaryo" gibi kavramlar anlatılmaktadır.
- Videoda ayrıca eşdeğer inanç kavramı, birincil ve ikincil ihtiyaçlar arasındaki ilişki de ele alınmaktadır. Eğitmen, bu dersten sonraki videolarda bilişsel kuramlar (Gesta kuramı ve bilgi işleme kuramı) ile insancıl kuramlar (beyin temelli öğrenme) gibi konuların işleneceğini belirtmektedir.
- 00:14İşaret Öğrenme Kuramı'nın Tanıtımı
- Bu derste bilişsel ağırlıklı davranışçı kuramların ikincisi olan işaret öğrenme kuramı (beklenti kuramı veya amaçlı davranışçılık kuramı) anlatılacaktır.
- İşaret öğrenme kuramı, Tolman tarafından geliştirilmiş bir öğrenme kuramıdır.
- ÖSYM bu konuyu pek önemsemese de, en son 2014'te "gizli öğrenme" konusunda soru sormuş olup, testlerde ve denemelerde bu konu sıkça karşılaşılabilir.
- 01:19Tolman'ın Görüşü ve İşaret Kavramı
- Tolman, Bandura'nın sosyal öğrenme kuramında dikkat olmadan öğrenmenin olamayacağını belirtmesine karşı, dikkat etmeden de öğrenebileceğimizi savunmaktadır.
- Tolman'a göre zihin doğuştan iki bölümden oluşur: küçük ve kontrol edilebilir olan %10-12'lik bir bölüm, büyük ve kontrol edilemeyen %88-90'lık bir bölüm.
- İşaret, çevreye dair zihnimizde oluşturduğumuz bilgilere verilen isimdir ve bu işaretlerin bir kısmı bilinçli olarak, diğer kısmı ise zihnin kendi kendine oluşturduğu bilgilerdir.
- 06:47Gizli Öğrenme Kavramı
- İşaret öğrenme kuramındaki öğrenme türü "gizli" veya "örtük öğrenme" olarak adlandırılır.
- Gizli öğrenme, zihnimizin kendi kendine oluşturduğu, bizden bağımsız olarak oluşan ve bizim farkında olmadığımız öğrenmelerdir.
- Bu bilgileri fark etmek için bir ihtiyaçla karşılaşmak gerekir; ihtiyaç ortaya çıktığında bilgi açığa çıkar ve eyleme dökülür.
- 08:25Gizli Öğrenmenin Örnekleri ve Özellikleri
- Gizli öğrenme, örneğin bir kişinin hiç yemek yapmadığı halde makarnanın nasıl yapıldığını bildiği gibi durumlarda görülür.
- Gizli öğrenmenin miktarını öğrenecek malzemenin basitliği belirler; basit şeyler daha çok gizli öğrenme olur.
- Gizli öğrenme, ihtiyacın giderilmediği durumlarda "gizli sönme" olarak adlandırılır ve artık yapılmaz.
- 11:00Amacı Davranış ve Ödül Beklentisi
- Amacı davranış kavramı, organizmanın yaptığı tüm davranışların bir amaca yönelmesini ifade eder; sigara içmek, kahve içmek, boş boş oturmak gibi tüm davranışlar bir amaca yöneliktir.
- Ödül beklentisi kavramı, bir organizmanın davranış sergilediğinde ödüle ulaşacağına dair beklentisi olduğunu ve bu beklenti arttıkça davranışın daha fazla yapıldığını açıklar.
- Beklenti kuramı, her davranışın ödüle dair duyulan beklentiye yönelmesini ve beklenti arttıkça davranışın daha çok yapılması prensibini savunur.
- 13:18En Az Çaba İlkesi ve Bütüncül Davranış
- En az çaba ilkesi, bir organizmanın ödülü elde etmek için kendisini en kısa yoldan amaca ulaştıracak ve en az yoracak yolu tercih etmesini ifade eder.
- Bütüncül davranış kavramı, davranışların belli bir bütünlük içinde olduğunu ve davranışları tek tek parçalara bölersek davranışın bütünlüğünün bozulduğunu vurgular.
- Davranışı bütünlüğünü bozmadan incemek gerekir, örneğin yazı yazma davranışını kalem tutma, çizgi çizme ve yuvarlak yapma gibi parçalara bölmek yerine bütünlük içinde ele almak daha sağlıklıdır.
- 15:59Kateksis ve Bilişsel Harita
- Kateksis, dürtü ve nesne eşleştirmesi olarak tanımlanır; örneğin açlık dürtüsünü ekmek yiyerek, merak dürtüsünü Google ile gidermeyi öğrenmek kateksis örneğidir.
- Bilişsel harita, zihnimizde neyin nerede olduğuna dair oluşturduğumuz işaretlerdir; evde çatalların, çorapların, kazakların nerede olduğuna dair bilinçli veya bilinçsiz olarak oluşturduğumuz işaretlerdir.
- Bilişsel senaryolar, nerede nasıl davranacağımıza dair oluşturduğumuz işaretlerdir; okullarda, arkadaş ortamlarında, düğünlerde, toplantılar ve iş ortamında nasıl davranacağımıza dair bilinçli veya bilinçsiz olarak yazdığımız rollerdir.
- 21:17Eşdeğer İnanç Kavramı
- Eşdeğer inanç, birincil ve ikincil ihtiyaçlar arasındaki ilişkiyi açıklar.
- Normalde birincil ihtiyaçlar (açlık, uyku gibi) ikincil ihtiyaçlara (başarı gibi) göre daha önceliklidir.
- Bazı durumlarda (örneğin sınav geceleri) ikincil ihtiyaçlar birincil ihtiyaçlarla eşit veya daha önemli konuma gelebilir.
- 22:42Gizli Öğrenme
- Zihin iki bölümden oluşur: bilerek öğrenilen ve fark edilmeden zihin tarafından doldurulan.
- Gizli öğrenme, zihnin bizden bağımsız olarak yazdığı ve ihtiyaçla karşılaşınca farkına varıp tepki üreten öğrenmedir.
- Gizli öğrenme, temel öğrenme türlerinden biridir ve 2014'te ÖSYM sınavlarında sorulmuştur.
- 23:08Dersin Geleceği
- Dört tane davranışçı kuram ve iki tane bilişsel yapıya ağırlık veren davranışçı kuram incelenmiştir.
- Sonraki videolarda bilişsel kuramlar olan Gestalt kuramı ve bilgi işleme kuramı ele alınacaktır.
- En son videoda insancıl kuram ve beyin temelli öğrenme konuları işlenecektir.