Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Yasin Hoca tarafından sunulan bir eğitim dersi formatında olup, öğrencilere temel hukuk konularını anlatmaktadır.
- Video, kişi hukuku konusunu ele alarak başlıyor ve gerçek ile tüzel kişiler arasındaki farkları açıklıyor. Ardından gerçek kişiliğin başlangıcı ve bitişi, erginlik kavramı, kısıtlılık sebepleri ve ehliyetli-ehliyetsiz durumları anlatılıyor. Daha sonra hısımlık ilişkileri ve tüzel kişilikler (kamu ve özel tüzel kişilikler) açıklanıyor. Son bölümde ise hakların nitelikleri, kazanılmasında geçerli olan iyi niyet ilkesi ve hakların korunması konusunda meşru müdafaa, zorunluluk ve kuvvet kullanma kavramları karşılaştırmalı olarak anlatılıyor.
- Video, ÖSYM sınavlarında çıkabilecek soru tiplerini içermekte ve temel hukuk dersinin genel tekrar serisinin son bölümüdür. Bir sonraki videolarda anayasa konusunun işleneceği belirtilmektedir.
- 00:05Kişilik Türleri
- Kişilik iki şekilde ayrılır: gerçek kişi (insan) ve tüzel kişi (kurum veya kuruluş).
- Gerçek kişinin kişiliği tam ve sağ doğmasıyla başlar, ölüm, ölüm karinesi, birlikte ölüm karinesi ve gaiplik durumlarıyla biter.
- Ölüm, beyin ölümünün gerçekleşmesi ve hukukun bunu kabul etmesidir.
- 01:26Ölüm Karinesi ve Gaiplik
- Ölüm karinesi, somut bulgulardan hareketle kişinin cesedine ulaşılamadığında, en büyük mülki amirin emriyle kişilik bitmiş olur.
- Birlikte ölüm karinesi, miras ilişkisi taşıyan kişilerden hangisinin önce ya da sonra öldüğü tespit edilemiyorsa uygulanır.
- Gaiplik, kayıp anlamına gelir ve iki türdür: ölüm tehlikesi içinde kaybolma ve uzun zamandır haber alınamama.
- 03:15Gaiplik Süreleri ve Mahkeme
- Ölüm tehlikesi içinde kaybolma durumunda önce gaybli karar verilir, miras için beş yıl, gaiplik için beş yıl bekleme süresi vardır.
- Gaiplik kararı sulh hukuk mahkemesi tarafından verilir.
- Asliye mahkeme asıl meselelere, sulh mahkemesi ise istisnai ve özel meselelere bakar.
- 03:57Kişinin Hakları ve Erginlik
- Kişinin hakları tam ve sağ doğum şartıyla anne rahmine düşünce (cenin olduğunda) başlar.
- Kişinin haklarını aktif hale getirmek için ayırt etme gücü, erginlik ve kısıtlı olmama durumları gereklidir.
- Erginlik normal olarak 18 yaş, olağan evlilikle 17 yaş, olağanüstü evliliklerde hem kadın hem erkek için 16 yaş, yargısal erginlik ise 15 yaş olarak belirlenir.
- 07:15Kısıtlılık ve Ehliyet
- Kısıtlılık, akıl hastalığı, bağımlılık, savurganlık, kötü yaşam yönetimi, hapis bir yıl ve üzeri gibi sebeplerle uygulanabilir.
- Yaşlı bireyler kendilerini kendi talepleriyle de kısıtlattırabilirler.
- Ehliyetli olmak için ayırt etme gücü, erginlik ve kısıtlı olmama durumlarının üçü de sağlanmalıdır, aksi takdirde ehliyetsiz olunur.
- 09:19Ehliyet Türleri
- Yasal danışman, ehliyetli kişileri kısıtlamaz, sadece danışmanlık yapar.
- Tam ehliyetsiz, ayırt etme gücü olmayan kişilerdir (örneğin 4 yaşındaki çocuklar).
- Sınırlı ehliyetsiz, ayırt etme gücü olan ancak ergin olmayan kişilerdir (örneğin 17 yaşındaki çocuklar).
- 10:35Hısımlık Türleri
- Hısımlık, kan, kayın ve suni olmak üzere üç gruba ayrılır.
- Kan hısımlığı, seçemediğimiz kişilerle olan ilişkidir ve alt soy, üst soy ve yan soy olarak sınıflandırılır.
- Tam kan hısımlığı, anne ve babanın aynı olduğu kardeşlerdir; yarım kan hısımlığı ise anne veya babanın farklı olduğu kardeşlerdir.
- 11:55Hısımlık Dereceleri
- Hısımlık derecesi, doğum sayısına göre belirlenir: birinci derece (anne-baba, çocuk), ikinci derece (kardeş, büyükanne-büyükbaba, torun), üçüncü derece (amca, dayı, teyze, hala, yeğen).
- Birinci, ikinci ve üçüncü derece yakınlarında katiyen evlenemez, dördüncü derece ve diğerleri ile evlenilebilir.
- Kayın hısımlığı evlilikle oluşur ve eşlerden biri ile diğer eşin kanı sınırları aynı tür ve derece kayındır.
- 15:36Kayın Hısımlığı ve Suni Hısımlık
- Kayın hısımlığı evlilik bittiğinde tam anlamıyla bitmez, ömür boyu kalır.
- Kayın hısımlığı, alt ve üst soy ile evlenmeyi engeller, ancak yan soy ile evlenilebilir.
- Suni hısımlık, evlat edinme ilişkisidir ve evlatlık ilişkisinin sona erdirildiğinde kendiliğinden kalkar.
- 18:02Tüzel Kişilikler
- Tüzel kişilikler, kamu ve özel olmak üzere iki gruba ayrılır.
- Özel tüzel kişilikler: şirket (bir kişi), vakıf (bir kişi), dernek (yedi kişi), sendika (yedi kişi), kooperatif (yedi kişi), siyasi partiler (otuz kişi).
- Tüzel kişilikler, mal (hizmet ön planda) ve kişi (kişi ön planda) olmak üzere iki gruba ayrılır.
- 19:41Özel Hakların Nitelikleri
- Haklar kamusal ve özel nitelik taşır, ancak temel hukuk çerçevesinde özel haklar ele alınacaktır.
- Özel haklar niteliklerine göre mutlak ve nispi olarak ayrılır; mutlak haklar herkese karşı ileri sürülebilirken, nispi haklar belli kişilere karşı geçerlidir.
- Haklar mal varlığı ve kişilik haklarına göre de ayrılır; mal varlığı hakları parasal değeri olan maddi varlıklardır, kişilik hakları ise manevi değer taşıyan haklardır.
- 21:10Hakların Diğer Nitelikleri
- Haklar devredilebilir ve devredilemez olarak da ayrılır; ayni haklar ve alacak gibi haklar devredilebilirken, evlilik ve nafaka gibi haklar devredilemezdir.
- Haklar amacına göre yenilik doğuran ve alelade olarak ayrılır; yenilik doğuran haklar farklılık yaratırken, alelade haklar sıradan nitelik taşır.
- Hakların kazanılmasında subjektif iyi niyet (bilgisizlik) ve kullanılmasında objektif iyi niyet (dürüstlük) ilkesi geçerlidir.
- 23:31Hakların Korunması
- Haklar devlet eliyle korunur, ancak devlet her zaman yanınızda olmadığı için kendi elinizle de haklarınızı koruyabilirsiniz.
- Meşru müdafaa, kişinin kendisi veya başkasına karşı saldırı karşısında orantılı güç kullanarak saldırıyı etkisiz hale getirmesidir.
- Zorunluluk, ani bir tehlikeden kaçarken üçüncü bir kişinin malına zarar vermek durumudur ve ortaya çıkan zarar tazmin edilir.
- Kuvvet kullanma, devlet müdahalesinin geciktiği durumlarda, meşru müdafaa olmadan da bir kişinin suçlu veya zanlı olduğunu düşünerek etkisiz hale getirilmesidir.