Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin tarih bilimi konusunu öğrencilere anlattığı kapsamlı bir eğitim içeriğidir. Öğretmen, konuları örneklerle pekiştirerek ve soru çözümleriyle destekleyerek anlatmaktadır.
- Video, tarih biliminin temel kavramlarını, özellikleri ve önemini ele almaktadır. İçerikte tarihin ne olduğu, olay-olgu farkları, tarih kaynakları, tarihe yardımcı bilim dalları, tarihin faydaları ve zamanın taksimi (asır, çağ, devir) gibi konular detaylı şekilde anlatılmaktadır. Ayrıca Türklerin tarih boyunca kullandığı takvimler (oniki hayvanlı Türk takvimi, hicri takvim, rumi takvim ve celali takvim) ve yüz yıl hesaplaması gibi pratik bilgiler de sunulmaktadır.
- Videoda her konu örnek sorularla pekiştirilmekte ve dersin sonunda öğretmen öğrencilere ödev vermektedir. Video, tarih biliminin temel kavramlarını öğrenmek isteyenler için kapsamlı bir kaynak niteliğindedir.
- 00:06Tarih Nedir?
- Tarih kelimesi "history" kökünden gelir ve "hikaye" anlamına gelir, bu da tarihin geçmiş anlamına geldiğini gösterir.
- Tarih, geçmişte yaşanan her olayı değil, önemli bir olay veya şahıs olması ve insanlığa etki edecek olması gereken olayları inceler.
- Tarihin en önemli anahtarı insandır; tarihin olduğu yerde insan vardır.
- 01:24Tarih Biliminin Özellikleri
- Tarih, geçmişte yaşanan olayları sebep-sonuç ilişkisi içerisinde yer zaman göstererek ve belgelere dayandırarak objektif olarak inceleyen bir bilim dalıdır.
- Tarih, geçmişini bilmeyen geleceğini yönlendiremez; geçmişimizi bilmezsek geleceğimizi başkaları yazar.
- Tarih biliminin konusu insanoğlunun meydana getirdiği faaliyetler, değişimler ve eserlerdir.
- 03:48Tarihin Alanları
- Tarihin konuları siyasi, askeri, sosyal, ekonomik, kültürel, dini ve mimari alanlara ayrılır.
- Cumhuriyet'in ilanı ve saltanatın kaldırılması siyasi alana, Malazgirt Savaşı ve İstanbul'un fethi askeri alana girer.
- Orta Asya Türk göçleri sosyal alana, sanayi devrimi ekonomik alana, yazının icadı kültürel alana, İslamiyet'in doğuşu dini alana, Sultanahmet Camii'nin yapılması mimari alana girer.
- 05:03Tarih Biliminin Özellikleri
- Tarih biliminin konusu tarihi gerçeklikten bu gerçekliğin doğru bilgisine ulaşma gayretidir; tarihte mutlak doğru diye bir şey yoktur.
- Yeni belgeler çıktığında eski bilgiler değişebilir, bu nedenle tarih biliminde kesinlik yoktur.
- Tarihi bir olayın tekrar gerçekleşmesi mümkün değildir, tarih deney ve gözleme dayanmaz, tarihi olayın meydana geldiği yer ve zaman daima bellidir.
- 07:49Tarih Bilgisinin Yararları
- Tarih bilgisi ve bilinci toplumu ve değerleri iyi anlamamızı, insanlığın ortak hafızasını tanımamızı ve içinde yaşadığımız dünyayı daha iyi anlamamızı sağlar.
- Tarih bilgisi gelecek hakkında akılcı planlamalar yapmamıza yardımcı olur.
- Tarih bilgisi geçmişteki insanların günümüzün değerlerine göre yargılanmasını sağlamaz, her dönemi kendi içerisinde değerlendirmemiz gerekir.
- 08:44Olay ve Olgu Arasındaki Farklar
- Olaylar başlangıcı ve bitişi belli, belli bir yer ve zamanda gerçekleşen, kısa zamanda gerçekleşen olaylardır (örneğin İstanbul'un fethi).
- Olgular ise uzun bir zaman diliminde gerçekleşen, süreklilik gösteren, soyuttur, belirli bir yer ve zaman söz konusu değildir, geneldir, çok sayıda örneği vardır ve tekrar edilebilir (örneğin Türklerin Anadolu'ya göç etme süreci).
- Olaylar kendine özgü özelliklere sahiptir, biriciktir ve tekrarlanamaz, olgular ise geneldir ve tekrar edilebilir.
- 10:21Tarih Öğrenmenin Faydaları
- Tarih öğrenmek kültürel birikim oluşturulmasına, devletleşme süreçlerini anlamamıza, iktisadi gelişmeleri kavramamıza ve kronoloji bilgisi edinmemize yardımcı olur.
- Tarih emperyal duyguları artırmaz, bu bir yanlış anlayıştır.
- 11:07Kaynak Türleri
- Kaynak, tarihi bilgiye kaynaklık eden malzemedir ve iki kısma ayrılır: birinci el kaynaklar (ana kaynaklar) ve ikinci el kaynaklar.
- Birinci el kaynaklar, olayın geçtiği döneme ait belge ve buluntular (kitabe, abd, arkeolojik buluntular, paralar) olarak tanımlanır.
- İkinci el kaynaklar, olayın geçtiği döneme ya da yakın döneme ya da o dönemin kaynaklarından faydalanarak meydana getirilen eserlerdir (örneğin Orhun abideleri birincil kaynak, İlber Ortaylı'nın Osmanlı tarihine yönelik kitapları ikinci el kaynak).
- 13:02Kaynakların Sınıflandırılması
- Kaynaklar sözlü kaynaklar (efsaneler, destanlar, menkıbeler), yazılı kaynaklar (tabletler, kitabeler, fermanlar, beratlar), sesli ve görüntülü kaynaklar (resimler, fotoğraflar, filmler, video bantları) ve gerçek eşya ve nesneler (arkeolojik buluntular, tarihi nesneler) olarak dört bölüme ayrılır.
- 15:09Tarihe Yardımcı Bilim Dalları
- Coğrafya, insan ve mekanın karşılıklı etkileşimini araştıran bir bilim dalıdır.
- Arkeoloji, kazı bilimidir ve kazı yoluyla toprak ve su altındaki maddi kalıntıları ortaya çıkaran bir bilim dalıdır.
- Antropoloji, insan ırklarını inceleyen; etnografya, toplumların örf, adet, gelenek ve yaşayışlarını inceleyen; hukuk, kuralları, yasaları ve anayasaları inceleyen bir bilim dalıdır.
- Kronoloji, geçmişten günümüze meydana gelen olay ve olguların zamanlarını tespit eder ve sıralar; edebiyat, söz ve yazıları inceler; felsefe, düşünceleri inceleyen bir bilim dalıdır.
- Paleografya, yazıları, alfabeleri ve bunları zaman içerisindeki değişimlerini; epigrafi, kitabeleri; sosyoloji, toplumları; filoloji, dil bilimidir ve dillerin tarihini araştırır.
- Diplomatik, geçmişte yaşanan anlaşmaları; nümizmatik, geçmişteki kullanılan paraları ve özelliklerini; istatistik, verileri; arkeometri, tarihlendirme konusunu inceler.
- 17:32Tarihin Önemi
- Tarih, toplumun geçmişini öğrenerek kişinin kendi milletine bağlanmasını sağlar.
- Tarih, milli ve toplumsal kimliğin oluşmasında etkilidir ve insanlar milli bilinç kazanır.
- Atatürk'ün "Türk çocuğu ecdadını tanıdıkça daha büyük işler yapmak için kendinde kuvvet bulacaktır" sözü, tarihin önemini vurgulamaktadır.
- 18:41Tarihin Faydaları
- Tarih sorgulama ve eleştirel düşünme becerilerini artırır.
- Geçmişteki insanların davranışlarını bilmek, gelecekte yaşayan insanları tahmin etmek için önemlidir.
- Tarihçiler objektif olmak için mücadele eder, araştırma ve kanıt kullanma becerilerini geliştirir.
- 19:51Tarihi Olaylara Bakış Açısı
- Tarihi olayları değerlendirirken olayın geçtiği dönemin şartları ve koşulları göz önüne alınmalıdır.
- Geçmişin şartları ile günümüzün şartları aynı olmadığı için, günümüz şartlarına göre değerlendirmek yanlıştır.
- Uzun yıllar önce yaşamış bir olayın bugünün bakış açısıyla ele alınması doğru değildir.
- 21:26Zamanın Taksimi
- İnsanlık tarihini anlamlandırmak için asır, çağ, devir gibi terimler kullanılmıştır.
- İnsanlık uzun bir geçmişe sahip olduğu için zamanı taksim etmek ve adlandırmak için çeşitli kavramlar geliştirilmiştir.
- Sayı doğrusu üzerinde milattan önce (MÖ) ve milattan sonra (MS) olarak zaman taksim edilmiştir.
- 22:49Tarih Dönemleri
- Yazının icadı (MÖ 3500'lü yıllar) tarih öncesi devirler dönemini, yazıdan sonraki dönemler tarihi devirler dönemini oluşturur.
- Yazının icadından kavimler göçüne kadar ilk çağ, kavimler göçüyle İstanbul'un fethine kadar orta çağ, İstanbul'un fethinden Fransız ihtilali'ne kadar yeni çağ, 1789'dan günümüze yakın çağ olarak adlandırılır.
- Çağlara isim verilirken önemli olaylara göre verilir ve farklı toplum ve kültürler kendi tarihlerindeki önemli olayları baz almıştır.
- 25:11Türklerin Kullanmış Olduğu Takvimler
- Türklerin ilk kullandığı oniki hayvanlı Türk takvimi, güneş yılı baz alınarak her yıl bir hayvan ismiyle adlandırılır.
- Hicri takvim, İslam'ın kabulünden sonra ay yılı esası kullanılarak Hz. Ömer döneminde oluşturulmuş dini bir takvimdir.
- Rumi takvim ve Celali takvim, Osmanlı ve Selçuklu devletlerinin yabancı devletlerle ticari ilişkileri kolaylaştırmak için oluşturulmuş, güneş yılı baz alınan takvimlerdir.
- 27:03Türk Takvimleri
- Celali takvim, Melikşah tarafından Selçuklu sultanı olarak Ömer Hayyam tarafından hazırlanmıştır.
- Celali takvimde güneş yılı baz alınmış, başlangıcı 1079 tarihidir ve bir yıl 12 ay, 365 gün ve 6 saatten oluşmaktadır.
- Miladi takvim, Mısırlar tarafından yapılmış olup daha sonra Jul Sezar ve Papa gibi birçok devlet tarafından geliştirilerek günümüzdeki haline gelmiştir.
- 27:42Miladi Takvim ve Yüz Yıl Hesaplaması
- Türkiye Cumhuriyeti 1926 tarihinden itibaren miladi takvime geçmiştir ve halen bu takvimi kullanmaktadır.
- Miladi takvim, Hz. İsa'nın doğumunu baz alan bir takvimdir ve bir yıl 12 ay, 365 gün ve 6 saatten oluşur.
- Yüz yıl hesaplaması için bir tarihin ilk iki basamağına 1 eklenir, örneğin 1789 tarihi 18. yüzyıla girer.
- 28:37Takvimlerle İlgili Soru Çözümü
- Mısır uygarlığında icat edilen güneş yılı takvimi daha sonra İyonlar, Yunanlılar ve Romalılar tarafından düzenlemeler yapılarak kullanılmıştır.
- Bu durumdan çıkarılabilecek yargılar: Mısır takvimine diğer uygarlıklar kendilerine uyarlamış, insanların ihtiyaçları birbirine benzemektedir ve toplumlar arasında bilim alanında etkileşim yaşanmıştır.
- Öğretmen, her dersin sonunda Can Plus kitabından ödev vereceğini belirtmiştir.
- 29:51Ödüllü Soru
- Voltaire'nin "tarih ile ilgili bir nesilden öbür nesle intikal eden hikayelerdir" sözüyle tarih biliminin öncelikle hangi özelliği vurgulanmıştır sorusu sorulmuştur.
- Öğrencilerden doğru cevaplarını yorumlar kısmına yazmaları istenmiştir.