Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Ey Koçak adlı bir tarih öğretmeninin tarih bilimine giriş konusunu anlattığı eğitim içeriğidir. Öğretmen, özellikle 9. sınıf öğrencileri ve üniversite sınavına hazırlananlar için bu konuyu detaylı şekilde açıklamaktadır.
- Video, tarih biliminin tanımı, temel kavramları, kaynakları, özellikleri ve önemi üzerine odaklanmaktadır. İçerik, tarihin insan ilişkilerini araştıran objektif bir bilim dalı olduğunu açıklayarak başlayıp, tarih biliminin temel kaynaklarını (sözlü, yazısız, yazılı ve görsel) ele almaktadır. Ardından tarih biliminin özellikleri, yardımcı bilimlerle ilişkisi ve insanlara sağladığı faydalar anlatılmakta, son olarak "olay" ve "olgu" kavramları ve tarih araştırma yöntemleri (dört T kuralı) açıklanmaktadır.
- Videoda ayrıca tarih biliminin tekerrür edilemezliği, deney ve gözlem yapılamaması gibi temel özellikleri vurgulanmakta ve bir sonraki derste zaman, çağlar ve takvimler konularının işleneceği bilgisi verilmektedir.
- 00:05Tarih Bilimine Giriş Konusunun Önemi
- Tarih öğretmeni Ey Koçak, tarih bilimine giriş konusunu 9. sınıf öğrencileri ve üniversite sınavı hazırlananlar için anlatıyor.
- Tarih bilimine giriş konusu, yazılı sınavlarında ve üniversite sınavlarında her yıl mutlaka soru gelmekte olan önemli bir konudur.
- Konu, sayısal ve sözel grupları eşit ağırlıkta ilgilendiren bir konudur.
- 01:40Tarihin Tanımı ve Konusu
- Tarih, geçmiş bilimi olarak tanımlanırken, bilimsel tanımı "insan ilişkilerini yer ve zaman göstererek sebep-sonuç ilişkisi içerisinde belgelere dayanarak araştıran objektif bir bilim dalıdır" şeklindedir.
- Tarihin konusu insan ilişkileridir; barış, savaş, göç, ticaret, hukuk gibi insanlarla özdeş olan her şey tarihin konusuna girer.
- İnsan davranışları tarihin konusu değildir, psikolojinin konusudur; doğa olaylarının oluş biçimi tarihin konusu değildir, ancak doğa olaylarının insan toplumuna etkileri tarihin konusuna girer.
- 05:12Tarihçinin Görevleri
- Tarihçi anlattığı konuda yer ve zaman belirtmelidir, aksi takdirde anlatılan bir hikaye olur.
- Yer ve zaman belirtmek, olayın gerçekleştiği koşulları iyi bilmemizi sağlar ve objektif olmamızı sağlar.
- Tarihçi, tarihi olaylar arasında sebep-sonuç ilişkisi kurmalıdır, çünkü hiçbir olay sebepsiz oluşmaz ve tarihi olaylar birbirleriyle bağlantılıdır.
- 09:10Belgeler ve Kaynaklar
- Tarihçiler anlattıklarının inandırabilmek için belgelere ihtiyaç duyarlar.
- Belgeler iki kısma ayrılır: birinci elden kaynaklar (olay gününe ait kaynaklar) ve ikinci elden kaynaklar (birinci elden kaynaklardan esinlenilerek sonradan yapılan kaynaklar).
- Birinci elden kaynaklar: kalıntılar, kitabeler, anı kitapları gibi o gün kaleme alınmış kaynaklardır; ikinci elden kaynaklar: tarih kitapları gibi sonradan yapılan kaynaklardır.
- 13:36Tarih Kaynakları
- Sözlü kaynaklar (destan, hikaye, masal, atasözü) kulaktan kulağa gelen kaynaklardır ve özellikle ilk dönemlerle ilgili tarihi bilgilere yararlanılır.
- Yazısız kaynaklar, üzerinde yazı olmayan şeyleri ifade eder ve sözlü kaynaklar da yazısız kaynaklar arasında gösterilebilir.
- Yazılı kaynaklar ise üzerinde yazı olan şeylerdir (kil tabletler, fermanlar, anı kitapları, ders kitapları).
- 15:45Görsel Kaynaklar ve Tarih Öncesi Dönem
- Görsel kaynaklar (resimler, mağara resimleri, fotoğraflar, kamera görüntüsü) günümüzde teknoloji ile birlikte ortaya çıkan kaynaklardır.
- Tarihçiler tarihi "tarih öncesi dönem" ve "tarihi dönem" olarak ikiye ayırır.
- Tarih öncesi dönemi araştıran araştırmacılar, üzerinde yazı olmayan kalıntılar, harabeler ve araç-gereçler gibi kaynaklardan yararlanır.
- 17:36Tarihçinin Objektifliği
- Tarihçi insan ilişkilerini yer-zaman, sebep-sonuç ilişkisi içerisinde gösterir ve bununla ilgili belgelerini bulur.
- Tarihçinin objektif (tarafsız) olması gerekir ve bunun için belgelere dayanmak zorundadır.
- Objektiflik, kamera objektifi gibi olduğu gibi gösterebilmektir ve tarihin bilim olmasındaki en önemli nedendir.
- 19:49Objektif Olmanın Zorlukları
- Objektif olmak zor bir iştir çünkü her tarihçi bir millete, kültüre, inanca veya inançsızlığa mensuptur.
- Objektif olabilmek için tarihçi belgelere dayanmalı ve kendi ideolojisini katmamalıdır.
- Tarihçi kaynakları incelerken görüşünü katabilir, ancak olayı olayın geçtiği günün koşullarına göre değerlendirmelidir.
- 23:14Tarih Biliminin Özellikleri
- Tarih biliminin en önemli özellikleri arasında deney ve gözlem yapılamamasıdır.
- Fen bilimlerinde deney ve gözlem yapılabilirken (fizik, kimya, biyoloji, matematik), tarihte bu mümkün değildir.
- Malazgirt Savaşı'nın deneyini yapmak veya İstanbul'un fethini gözlemlemek gibi olaylar tarihte tekrarlanamaz.
- 24:19Tarih Biliminin Özellikleri
- Tarih tekerrür eder, tekrarlanamaz; örneğin Malazgirt Savaşı gibi olaylar aynı kahramanlarla ve zamanla tekrarlanamaz.
- Tarih biliminin deney ve gözlem yapılamadığı için kesin kanun ve kuralları yoktur, "bu olay olduğu zaman bu olacak" diye bir kaide bulunmaz.
- Tarihte mutlak doğru yoktur, yeni belgeler eski bilgileri değiştirebilir, tamamlayabilir veya hiçbir şey yapmayabilir.
- 27:54Tarih Biliminin Yardımcı Bilimleri
- Coğrafya (yer bilimi), arkeoloji (kazı bilimi), kronoloji (zaman bilimi) ve diplomasi (devletlerarası yazışmaları inceleyen bilim) tarih bilimine yardımcı olur.
- Etnografya (kültür bilimi), antropoloji (ırk bilimi), nümizmatik (para bilimi) ve paleografya (yazı bilimi) tarih araştırmalarında önemli rol oynar.
- Kimya bilimi, karbon-14 metoduyla zaman tam hesaplanamayan eşyaların hangi yıllarda yapıldığını öğrenebilir.
- 34:17Tarih Biliminin Önemi
- Tarih insanlara kimliğini öğretir, bireysellikten çıkartıp toplumsallaştırır ve kültür seviyesini yükseltir.
- Tarih geçmişteki yaşanan şeyleri öğrenerek geleceği şekillendirir, muhakeme gücünü arttırır ve düşünme yeteneğine yeni ufuklar açar.
- Tarih milli ve manevi şuuru arttırır, geçmişteki bilgileri aktarır ve ülkelerin yöneticilerinin mutlaka bilmeleri gereken bir bilimdir.
- 36:36Tarih ve Olay-Olgu Kavramları
- Ülkeyi yöneten insanların tarihi iyi analiz etmesi gerekir çünkü tarih geleceğe yön verir ve geçmişteki tecrübeler bizim geleceğimizle ilgili planlarımızı yapmamızı sağlar.
- Olay, kısa süreli anlık gelişmelerdir; savaşlar, depremler, meydanda kavga olup bitmesi gibi örnekler verilebilir.
- Olgu ise olayların sonucunda ortaya çıkan daha uzun süreli gelişmelerdir; Malazgirt Savaşı bir olayken Anadolu'nun Türkleşmesi bir olgudur.
- 39:27Olay ve Olgu Arasındaki Farklar
- Olayın başlangıç ve bitiş sürelerini bilebiliriz ve bunlar kısa sürelidir, olgularda ise başlangıcını biliriz ancak bitişini bilemeyiz.
- Bazı olguların başlangıcını bilemeyiz, bitişini bilebiliriz veya ikisini de biliriz ancak aradaki süre çok uzundur.
- Feodalitenin yıkılış süreci gibi bazı olgular binlerce yıl sürebilir.
- 40:13Tarih Araştırma Yöntemleri
- Tarihi araştırmayı yaparken dört T kuralı uygulanır: bulma, tasnif (sınıflandırma), tahlil (inceleme) ve tenkit (eleştiri).
- Bulma aşamasında ilgili kaynaklar bulunur, tasnif aşamasında bu kaynaklar yerli-yabancı, sözlü-yazılı gibi kriterlere göre sınıflandırılır.
- Tahlil aşamasında kaynaklar incelenir, tenkit (eleştirme) aşamasında doğru kaynaklar tespit edilir ve son olarak sentez (birleştirme) aşamasında doğru bilgiler bir araya getirilir.