Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Kadir Gümüş adlı bir Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeninin Tanzimat Dönemi Türk Edebiyatı hakkında verdiği eğitim dersidir. Öğretmen, tahtada notlar alarak ve öğrencilere sorular sorarak dersi ilerletmektedir.
- Video, Tanzimat Dönemi'nin tarihsel arka planından başlayarak, dönemin önemli yazarlarını, çevirilerini ve gazetecilik tarihini kapsamlı şekilde ele almaktadır. Tanzimat Dönemi'nin iki temel dönemden oluştuğu, Osmanlı'nın Avrupa'ya göre gerilemesi ve Batı'nın örnek alınması anlatılmaktadır. Ayrıca dönemin önemli gazeteleri (Takvim-i Vekayi, Ceride-i Havadis, Tercüman-ı Ahval, Hürriyet, İbret, Kafiye, Devir, Bedir, İttihat, Tercüman, Hakikat, Sabah, Mizancı Murat, Kayıt, Ebu Ziya Tevfik) ve dergileri (Diyojen, Miras, Mümeyyiz, Vekayıt Tıbbiye, Mecmua-i Fünun) hakkında detaylı bilgiler verilmektedir.
- Ders, Tanzimat Fermanı'nın 3 Kasım 1839'da Abdülmecid döneminde Mustafa Reşit Paşa tarafından Gülhane Parkı'nda okunması ve Tanzimat Dönemi'nin edebiyat tarihindeki önemi ile sonlanmaktadır. Öğretmen, bir sonraki videoda Tanzimat dönemi ile devam edeceğini belirterek videoyu sonlandırmaktadır.
- 00:03Tanzimat Dönemi Tanıtımı
- Tanzimat dönemi 1861 yılında başladı ve iki temel dönemden oluşuyor: birinci dönem 1876, ikinci dönem 1896.
- Tanzimat döneminde Türk edebiyatında önemli sanatçılar var: Şinasi, Ahmet Mithat Efendi, Namık Kemal, Ziya Paşa, Ahmet Cevdet Paşa, Ahmet Vefik Paşa, Şemseddin Sami, Direktör Ali Bey.
- Tanzimat ikinci döneminde Recaizade Mahmut Ekrem, Sami Paşazade Sezai, Abdülhak Hamit Tarhan, Muallim Naci, Nabizade Nazım gibi sanatçılar etkili oldu.
- 02:49Tanzimat Döneminin Hazırlığı
- Tanzimat'ın hazırlayıcıları arasında Yusuf Kamil Paşa, Sadullah Paşa, Münif Paşa ve Akif Paşa bulunuyor.
- Tanzimat, divan edebiyatına atılan bir tokat, batı örnek alınan bir yenilik dönemiydi.
- Tanzimat fermanı 1839 yılında yayımlandı, ancak dönemi 1861'de başlattı.
- 04:12Osmanlı'nın Yükselişi ve Düşüşü
- 16. yüzyılda Osmanlı Devleti üç kıtada hüküm sürdüğünü ve Avrupa'nın altındaydı.
- Avrupa Gutenberg matbaası, Martin Luther ve sanayi devrimiyle yukarı doğru yükseldi, Osmanlı ise bilimsellikten uzaklaştı ve aşağıya doğru indi.
- 19. yüzyılda Osmanlı "şark meselesi" olarak görülür hale geldi.
- 06:08Osmanlı'nın Avrupa'ya Bakışı
- Fatih Sultan Mehmet döneminde Osmanlı modern bir bakış açısıyla ilerliyordu, Fatih Sultan Mehmet entelektüel bir kişiliğe sahipti.
- Osmanlı'da medreseler dini ilimlerin yanı sıra pozitif bilimler de okutuluyordu, ancak pozitif bilimler güncellenmedi ve medreseler görevini yerine getiremedi.
- Osmanlı, Avrupa'nın ilerlemesini fark edince tercüme odası kurdu ve Paris'e elçi gönderdi.
- 07:45Osmanlı'nın İlahatları ve Edebiye Etkisi
- İlahatlar önce askeri alanda başladı, daha sonra kültürel alana ve edebiyata ulaştı.
- İlk matbaa İbrahim Müteferrika ile 1729'da kuruldu ve ilk basılan eser Vankulu Lügatı oldu.
- Batılı tarz okullar açıldı: Mühendishane-i Berri Hümayun (Kara Mühendishanesi), Mühendishane-i Bahrı Hümayun (Deniz Mühendishanesi), Mekteb-i Mızıkayı Hümayun ve Mekteb-i Tıbbi (Tıp Fakültesi).
- 09:44Tanzimat Dönemindeki Tercüme Faaliyetleri
- Tanzimat döneminde edebi ürünlerin çoğu çevirilerdi, önce yabancı eserleri çevirerek öğrendiler, sonra kendi eserlerini yazdılar.
- Türk edebiyatındaki ilk çeviri roman Telemak'tır, Yusuf Kamil Paşa tarafından Fenoon'un eserinden çevrildi.
- Diğer önemli çeviriler: Yaşar Monte Kristo (Theodor Kasap), Hikaye-i Mağdurun (Münif Paşa), Robinson (Ahmet Lütfi Efendi), Atala (Mahmut Ekrem).
- 12:49İlk Çeviriler
- Recaizade Mahmut Ekrem, Şato Briand'ın romanını tiyatro olarak çevirmiş ve bu Türk edebiyatında ilk defa romandan tiyatroya uyarlanan eserdir.
- Ahmet Mithat Efendi, Kamelyalı Kadın'ı Alexander Dumas Fils'ten; Topal Şeytan'ı ise Teodor Kasap'tan çevirmiştir.
- İbrahim Şinasi'nin "Tercüme-i Manzume"si Türk edebiyatındaki ilk şiir çevirisi olup, Fabl'ların bir bölümünü içerir.
- 14:56Diğer Önemli Çeviriler
- Ethem Pertev Paşa, Victor Hugo'dan çevirisi olan "Ottova Rima" örneği olan bir eseri çevirmiştir.
- Sadullah Paşa, Göl Latin'den bir şiir çevirisi yapmıştır.
- Yusuf Kamil Paşa'nın Telemak çevirisini, Teodor Kasap'ın Monte Kristo çevirisini ve Münif Paşa'nın Hikaye Mağdur çevirisini bilmek önemlidir.
- 18:20Tanzimat Dönemi Gazeteciliği
- Tanzimat döneminde gazetecilik önemli bir rol oynamış, romanlar gazetelerde tefrika edilerek halka ulaştırılmıştır.
- İlk resmi gazete Takvim-i Vekayi, Saray tarafından çıkartılmış ve başyazısı Esat Efendi'dir.
- İlk yarı resmi gazete Ceride-i Havadis, Saray ile İngiliz ajanı William Churchill'in ortaklaşa çıkardığı bir gazetedir.
- 22:46İlk Özel Gazete
- 1860 yılında başlayan Tanzimat döneminde, Şinasi ile Agah Efendi tarafından çıkartılan Tercüman-ı Ahval ilk özel gazetedir.
- Bu gazetede ilk tiyatro, ilk şair evlenmesi, ilk makale ve ilk noktalama işaretleri kullanılmıştır.
- Tercüman-ı Ahval'de ilk haber tasnifi (sınıflandırma) yapılmıştır.
- 24:10Tanzimat Dönemi Gazeteleri
- Tanzimat döneminde ilk resmi gazete 1831 Takvim-i Vekayi'dir, içeriğinde devlet haberleri, askeri işler ve iç isyanlar bulunmaktadır.
- Ceride-i Vadisi yarı resmi gazetedir ve devlet haberleri dışında özel konulara da yer vermiştir.
- Tanzimat döneminin başlangıcını Tercüman-ı Ahval gazetesi (İbrahim Şinasi ile Agah'ın ortak çalışması) işaretlemektedir, burada batılı anlamda ilk tiyatro ve ilk makale (Tercüman-ı Ahval mukaddemesi) yer almıştır.
- 24:56Önemli Gazeteler ve Dergiler
- Şinasi ile Agah anlaşmazlık yaşadıktan sonra Şinasi tek başına Tasvir-i Efkarı çıkarmış, burada ilk defa "edebiyat" sözcüğü kullanılmış ve Türk edebiyatındaki ilk polemik ortaya çıkmıştır.
- Ali Suavi'nin çıkardığı Muhbir gazetesi, gazeteyi "halkı eğiten bir mektep" olarak görmüştür.
- 1868 yılında Namık Kemal ile Ziya Paşa tarafından Londra'da Hürriyet gazetesi çıkarılmış, daha sonra merkezi Cenevre'ye taşınmıştır.
- 27:28Diğer Önemli Gazeteler
- İbret, Kafiye, Devir Bedir, İttihat, Tercüman, Hakikat gibi gazeteleri Ahmet Mithat Efendi çıkarmış, Tercüman ve Hakikat'ı 33 yıl boyunca sürdürmüştür.
- Sabah gazetesi Şemseddin Sami tarafından, Mizan gazetesi Mizancı Murat tarafından, Kaynak gazetesi Ebu Ziya Tevfik tarafından çıkartılmıştır.
- Diyojen (Teodor Kasap), Miras (Sıdkı Efendi), Mümeyyiz ve Tıbbiye gibi dergiler de dönemin önemli yayın organları arasındadır.
- 32:38Tanzimat Fermanı
- Tanzimat fermanı 3 Kasım 1839'da Abdülmecid döneminde Mustafa Reşit Paşa tarafından Gülhane Parkı'nda ilan edilmiş, "Gülhane Hatt-ı Hümayunu" olarak adlandırılmıştır.
- Fermanda kanun gücünün üstünlüğü vurgulanmış, yargılanmadan cezalandırılma yasaklanmış ve din, dil, ırk ayrımına son verilmiştir.
- Tanzimat fermanı 1839'da ilan edilmiş olsa da edebiyatta Tanzimat döneminin başlangıcı 1860 olarak kabul edilmektedir.
- 36:27Akif Paşa'nın Adem Gazetesi
- Akif Paşa'nın "Adem" gazetesi, divan edebiyattan uzaklaşmanın kanıtıdır ve yeni unsurları içerir.
- Eser, sade dil ve hece ölçüsüyle koşma tarzı yazılmış, torununun ölümüne yazılan bir mersiye olup, realist bir bakış açısı sunar.
- Akif Paşa'nın buhranı, Churchill vakası ve torununun ölümü nedeniyle yaşanmıştır.
- 38:38Sadullah Paşa'nın "On Dokuzuncu Asır Manzumesi"
- Sadullah Paşa'nın "On Dokuzuncu Asır Manzumesi", divan edebiyattan uzaklaşma ve modernlik anlatır.
- Eserde kaderci felsefe terkedilir, akılcılık ve pozitivizm öne çıkarılır.
- Sadullah Paşa, falcılığı ve esaret düşüncesini reddeder, insan özgürlüğünü vurgular.
- 40:42Yusuf Kamil Paşa ve Diğer Yazarlar
- Yusuf Kamil Paşa'nın "Telemak" çevirisi, Türk edebiyatında ilk çeviri romanıdır.
- Münif Paşa'nın "Mağdurun Hikayesi" çevirisi, Victor Hugo'nun "Sefiller" romanından alınmıştır.
- Ali Suavi, "Gençler" gazetesini çıkaran, inkılapçı bir gazetecidir ve Çırağan baskınında hayatını kaybetmiştir.
- 44:55Beşir Fuat ve Tanzimat Dönemi
- Beşir Fuat ilk Türk pozitivisti olarak bilinir ve "Nevruz Hastalığı" adlı eserini yazmıştır.
- Nevruz hastalığı, psikolojik bir hastalıktır ve Beşir Fuat bu hastalığın etkisiyle yaşamıştır.
- Video, Tanzimat döneminin hazırlığı ve aşamalarını anlatırken, bir sonraki videoda Tanzimat bir dönemine geçileceği belirtilmiştir.