Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Stanford Üniversitesi'nde Philip Zimbardo liderliğindeki bir grup araştırmacı tarafından 1971'de gerçekleştirilen Stanford Hapishane Deneyi hakkında bilgilendirici bir anlatımdır.
- Video, deneyin amacı, yapısı ve sonuçlarını kronolojik olarak anlatmaktadır. Deney, iyi insanları kötü bir ortama koyarsak ne olacağını incelemek amacıyla, 24 erkek lisans öğrencisini gardiyan ve mahkum olarak rastgele seçerek gerçekleştirilmiştir. Deneyde, mahkumların ve gardiyanların davranışları, sosyal beklentilerin ve etiketlerin davranışlar üzerindeki etkilerini göstermek için gözlemlenmiştir. Deney, beklenen 14 gün yerine 6 gün sonra, mahkumların psikolojik travma geçirmesi ve gardiyanların sadistik davranışlar sergilemesi nedeniyle sona ermiştir.
- 00:24Stanford Hapishane Deneyi'nin Amacı
- Stanford Hapishane Deneyi, mahkum ya da gardiyan olmanın psikolojik etkileri ile ilgili bir inceleme deneyidir.
- 1971'de Philip Zimbardo liderliğindeki araştırmacılar tarafından yapılan deney, insan davranışlarının bulundukları durum ve kurumların etkisiyle mi ortaya çıktığını yoksa içlerinden mi geldiğini araştırmak amacıyla gerçekleştirilmiştir.
- Deneyin amacı sosyal beklentiler ve etiketlerin davranışlar üzerindeki etkilerini incelemek olduğu için negatif ortam olarak hapishane seçilmiştir.
- 00:56Deneyin Hazırlığı
- Stanford Üniversitesi'nin psikoloji departmanının bodrum katına sahte bir hapishane inşa edilmiştir.
- Zimbardo, iki hafta sürecek olan deneyi için gardiyan ve mahkum olarak davranacak 24 erkek lisans öğrencisini 70 kişi arasından psikologlarla yapılan görüşmeler ve kişilik testleri uygulamaları sonucunda seçmiştir.
- Deneklerin hangi role sahip olacaklarını onların haberi olmaksızın belirlemiş ve rastgele iki gruba ayrılmış, hangi grubun gardiyan, hangi grubun mahkum olacağına yazı tura ile karar verilmiştir.
- 01:50Deneyin Kuralları
- Mahkumlar deney süresince gardiyanlara itaat edecektir, gardiyanlar ise mahkumlara söz dinletebilmek için ellerinden geldiğinde sert davranacaktır.
- Gardiyanlar kesinlikle şiddete başvurmayacaklardır, mahkumlar ve gardiyanlar göz teması kurmamaya özen göstereceklerdir.
- Mahkumlar üniformalarının üzerindeki numara ile çağrılacaktır, her gün üç öğün abartısız bir yemek ve üç defa gardiyan eşliğinde tuvalete çıkma hakkı vardır.
- 02:51Deneyin Gerçekçi Ortamı
- Deneyin gerçek ortamına uygun olması için mahkumlar haber verilmeden evlerinden gerçek polisler tarafından silahlı soygun ve hırsızlık suçlarından dolayı tutuklanmıştır.
- Mahkumlara gerçekte olduğu gibi mahkum kıyafeti giydirilmiş, kafalarına kadın çorabından boneler takılmış, bileklerine birer zincir vurulmuş ve deney boyunca kalacakları hücrelerine götürülmüştür.
- Gardiyanlara üniforma giydirilmiş, ellerine tahta sopalar verilmiş ve ayna camlı güneş gözlüğü taktırılmıştır, bu gözlük gardiyanların mahkumlarla göz teması kurmalarını engellemek için kullanılmıştır.
- 03:49Deneyin Gelişimi
- Görece sorunsuz bir ilk günden sonra iki gün sonra ortalık karışmaya başlamıştır.
- İki gün birinci hücrede kalan mahkumlar kapılarını yataklarla bloke ederek kıyafetlerini çıkarmış ve gardiyanları dinlemeyeceklerini söyleyerek emirleri reddetmiştir.
- Gardiyanlar, isyanın lideri olan 8612 numaralı mahkumu ceza olarak deliğe koymuş ve bunun bir daha tekrarlanmaması için ayrıcalıklı özel hücre fikrini bulmuştur.
- 05:06Deneyin Sonuçları
- Olaylar bu şekilde başlayıp sonuçları oldukça rahatsız edici düzeye ulaşmıştır, ayrıca kısa bir süre sonra normalde gardiyan olmayan insanların kendilerini rollerine kaptırdıkları da gözlemlenmiştir.
- Gardiyanlar deney süresince beklenenin ötesinde bir sertlik sergilemiş ve sadistik cezalar, küfürler, cinsel tacizler yaşanmıştır.
- Deney sürecinde beş mahkum depresyon, ağlama, öfke, akut anksiyete belirtileri gösterdiğinden serbest bırakılmıştır, iki mahkum ise ödeme için kaldıklarını belirtmiştir.
- 05:55Deneyin Sonu ve Önemi
- Deneyin başlamasından altı gün sonra, sosyal ilişkilerin gerçekliğinden ötürü kendisi dahil herkesi rolüne iyice kaptırdığından emin olan Zimbardo beklediği süreyi tamamlayamadan deneyini sona erdirmek zorunda kalmıştır.
- Deneyin 14 gün yerine altı gün sonra sona ermesine gardiyanların üzüldüğü görülmüştür, Zimbardo buna "güç patolojisi" demiştir.
- Bu deney, insanların toplumun onlara biçtikleri rolleri içgüdüsel olarak nasıl sahiplendiklerini ortaya koymuştur ve psikolojik deneylerin en meşhurlarından biri olmuştur.