Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Aademix tarafından sunulan bir SPSS istatistik eğitim dersinin canlı yayınıdır. Eğitmen, Zeliha Hoca, Enbiya Bey, Kadriye Hanım gibi öğrencilerle etkileşimli bir şekilde dersi sunmaktadır.
- Video, SPSS programında veri çeşitleri, anket tasarımı ve veri girişi konularını kapsamlı şekilde ele almaktadır. İçerikte anket tablosunun oluşturulması, değişken tanımlama (numerik ve kategorik), değişken türlerinin sınıflandırılması (ordinal, nominal, sürekli, kesikli), kategorik verilerin işlenmesi ve SPSS'e veri girişi adımları adım adım gösterilmektedir. Ayrıca PICO yaklaşımı kullanılarak araştırma sorusu oluşturma ve bağımsız/bağımlı değişkenler arasındaki farklar da açıklanmaktadır.
- Dersin sonunda öğrencilerin hata ayıklama, uç değerler ve verilerin grafiklerle gösterilmesi konularında ödevleri verilmektedir. Kursun çalışma yöntemi olarak yazılı materyaller, videolar, tartışma forumu ve ödevlerin nasıl takip edileceği de anlatılmaktadır.
- 01:26Dersin Başlangıcı ve Programı
- Öğretmen kendini Aademix olarak tanıtıyor ve Bio İstatistik dersinin giriş yapıldığını belirtiyor.
- Bugünkü ders programında veri çeşitleri, veri girişi uygulaması, ödev bir'in çözümü ve tartışma konuları yer alıyor.
- Geçen hafta tanıtım, dersin amaçları ve hedefleri, göğüs lastiği giriş, veri çeşitleri ve veri girişi konuları ele alınmıştı.
- 02:49Ders Platformu ve Etkileşim
- Derse giriş yaptıktan sonra önceki haftaki ders videoları, sunumları ve ders notları ekranda görüntülenebiliyor.
- Geçen haftaki tartışma forumunda SPSS istatistik kursunun günlük yaşantıda ne işe yarayacağı konusunda katkılar bekleniyordu.
- Kısa bir sınav yapılmış ve öğretmen 8,8 puan almış, öğrencilerin daha yüksek puanlar alması umuluyor.
- 04:22İkinci Ünite ve SPSS Kullanımı
- İkinci ünite programında veri çeşitleri, veri girişi uygulaması, ödev, birim çözümü, sorular ve tartışma konuları yer alıyor.
- Bu haftaki dersler için SPSS'in bilgisayara kurulu olması gerekiyor.
- Üniversitede SPSS lisansı bulunuyor ve bu lisans üzerinden indirilebiliyor.
- 05:50Anket Tasarımı ve Veri Seti Oluşturma
- İlk yapılacak iş veri çeşitlerini tanımlamak ve veri seti oluşturmak.
- Anket tasarımı ve veri girişi için önce anket soruları yazılacak.
- Öğretmen bir Word dosyası açarak anket tasarımı sürecine başlayacak.
- 06:33Anket Tasarımında Soru Seçimi
- Anket tasarımda tablo oluşturup soruları ve seçenekleri düzenli bir şekilde yerleştirmek daha kolaydır.
- Anketlerde genellikle kişisel tanımlayıcı bilgiler (ad, soyad, TC numarası) sormaz, ancak geri dönüş için kişiye ulaşmak gerekiyorsa bu bilgiler alınabilir.
- Anketlerde demografik bilgiler (yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi, meslek) gibi bağımsız değişkenler ve araştırılan konu (bağımlı değişken) soruları yer alır.
- 10:23Anket Sorularının Düzenlenmesi
- Numerik değişkenler (yaş, boy, kilo) olduğu gibi bırakılmalı, kategorize edilmemelidir çünkü daha sonra kategorize edilebilir.
- Kategorik değişkenler (cinsiyet, eğitim düzeyi, meslek) için seçenekler kategorize edilmelidir ve genellikle numaralandırılır.
- Anketin başında açıklama ve işaretleme talimatları, anket numarası gibi bilgiler yer almalıdır.
- 15:48Anket Tasarımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Anket tasarımı tamamlandıktan sonra test edilmelidir, bu sayede hedef nüfusun anketi anlayıp anlayamayacağı kontrol edilebilir.
- Meslek gibi çok sayıda kategoriye sahip değişkenler için seçenekler sınıflandırılabilir veya boş bırakılıp daha sonra kategorize edilebilir.
- Numerik değişkenlerin karşısına birimler (cm, kg, yıl) yazılmalıdır.
- 18:58SPSS'de Değişken Tanımlama
- SPSS programında değişken penceresi ve data penceresi olmak üzere iki pencere bulunmaktadır.
- Değişken penceresinde değişkenler tanımlanır ve veri penceresinde veriler girilir.
- Anket verilerinde 7 değişken (anket no, yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi, meslek, boy ve ağırlık) tanımlanacaktır.
- 19:51Değişken İsimlendirme Kuralları
- Değişken isimlerinde boşluk bırakılmamalı, aritmetik işaretler (virgül, nokta) ve rakamlarla başlanmamalıdır.
- Değişken isimlerinde Türkçe karakterler kullanılamaz, örneğin "s2_yas" şeklinde isimlendirilir.
- Soru numarası ve kısa açıklama kullanarak değişkenleri isimlendirmek, özellikle uzun ankette soruları bulmayı kolaylaştırır.
- 22:33Değişken Türleri
- Değişken türü olarak "Numeric" (rakam), "String" (metin), "Date" (tarih) gibi seçenekler bulunmaktadır.
- Rakam gireceğimiz alanlar için "Numeric" seçilir, metin gireceğimiz alanlar için "String" kullanılabilir.
- Tarihle ilgili değişkenler için "Date" seçeneği kullanılmalıdır.
- 25:01Değişken Özellikleri
- "Width" (genişlik) özelliği, alana kaç karakter yazılacağını belirtir.
- "Decimal" (ondalık) özelliği, virgülden sonraki basamak sayısını belirtir.
- Decimal değeri ayarlanmazsa, küsuratlı değerler yuvarlanarak gösterilir.
- 28:08Etiketler ve Kategorik Değişkenler
- "Label" (etiket) özelliği, değişkenin raporda nasıl görüneceğini belirtir.
- Kategorik değişkenler için rakam kullanmak, SPSS'in karşılaştırma yapmasını kolaylaştırır.
- Metin girişi yapmak için "String" kullanılabileceği ancak bu durumda farklı yazım biçimleri hesaplamaları zorlaştırabilir.
- 31:14Değişken Türleri ve Kategorik Değişkenler
- Değişkenler kalitatif ve kantitatif olarak ikiye ayrılır, kantitatif değişkenler ise kategorik ve numerik olarak sınıflandırılır.
- Kategorik değişkenler kendi içinde sıralı (ordinal) ve sıralı olmayan (nominal) olarak ikiye ayrılır.
- Numerik değişkenler sürekli ve kesikli olarak ikiye ayrılır.
- 32:40Değişken Türleri Örnekleri
- Eğitim durumu bir örnek olarak verilerek, kategorik ve ordinal bir değişken olduğu belirtilmiştir.
- Medeni durum ve kan grubu örnekleri ile kategorik ve nominal değişkenler açıklanmıştır.
- Memnuniyet düzeyi örneği ile kategorik ve ordinal değişkenlerin bir kez daha vurgulanmıştır.
- 33:39Numerik Değişkenler
- Sürekli numerik değişkenler virgülden sonra devam eden değerler içeren değişkenlerdir, örneğin hemoglobin düzeyi.
- Kesikli numerik değişkenler tam sayı değerler içeren değişkenlerdir, örneğin hastaneden taburcu olan kişi sayısı veya mahalledeki ev sayısı.
- 34:27SPSS'te Değişken Tanımlama
- SPSS'te VALUE kısmını kategorik değişkenlerin kategorilerini tanımlamak için kullanırız.
- Cinsiyet değişkeninde 1 için "erkek", 2 için "kadın" gibi kategorileri tanımlamak gerekir.
- Eğitim düzeyi değişkeninde 1 için "okuryazar", 2 için "ilkokul", 3 için "ortaokul", 4 için "lise", 5 için "üniversite" gibi kategorileri tanımlamak gerekir.
- 37:41Missing Değerler
- Missing sütunu, değişkenlerle ilgili eksik değerleri tanımlamak için kullanılır.
- Missing değerler "no missing", "discret" (belirli) veya "range" (aralık) olarak tanımlanabilir.
- Eski kullanma durumu gibi kişisel sorular için "9" gibi bir değer "missing" olarak tanımlanabilir, böylece cevap vermek istemeyenler için "cevap yok" seçeneği sunulabilir.
- 41:10Anket Veri Yapısında Hatalar ve Hata Ayıklama
- Anket veri yapısında yanlışlık olarak 9 yazılan değerler, hata ayıklama aşamasında bulunacak ve düzeltilmesi gerekecek.
- Bir, iki, üç yerine 9 yazıldığında veya 100 gibi uygun olmayan değerler yazıldığında, bu hatalar hata ayıklama aşamasında tespit edilecek.
- Araştırmacılar, soruya cevap verilmemesinin önemli olabileceğini düşünürlerse, "cevap yok" veya "bu benimle ilgili değil" gibi seçenekleri sunabilirler.
- 42:31SPSS'de Sütun Ayarları ve Değişken Türleri
- SPSS'de sütun genişlikleri ayarlanabilir, böylece ekrana daha iyi sığabilir.
- Değişkenlerin türleri (kategorik veya numerik) tanımlanmalıdır; SPSS'de numerik değişkenler tek grup olarak kabul edilirken, kategorik değişkenler nominal, ordinal ve scale olarak sınıflandırılır.
- SPSS 18'den sonra "rol" seçeneği eklendi, bu seçenek giriş veya çıktı olarak değişkenleri tanımlamak için kullanılabilir.
- 45:29Veri Girişi ve Anket Tasarımı
- Anket düzgün hazırlanmazsa veri girişi de düzgün olmayacaktır; istatistiksel analizler anket tasarımı aşamasından başlar.
- Veri girişi, hayvan deneylerinden toplanan verileri veya insan araştırmalarında toplanan anketleri bilgisayara girmekle ilgilidir.
- Anketler numaralandırılıp, her bir anketteki değerler SPSS'e girilir.
- 46:50Kategorik Değişkenlerin Tanımlanması
- Kategorik değişkenlerin değerleri "Value Labels" bölümünden görüntülenebilir.
- Açık uçlu sorularda (örneğin meslek), veri girişi sırasında yeni kategoriler eklenebilir.
- Evet-hayır sorularında, matematiksel işlemler için "hayır" değerinin 0 olarak kodlanması daha doğru olabilir.
- 50:11Çoklu Seçenekli Sorular
- Bazı anket sorularında birden fazla şık işaretlenebilir (örneğin hobileriniz sorusu).
- Bu tür sorular için yeni bir değişken oluşturulur ve cevaplar bu değişkene girilir.
- 51:57Birden Fazla Seçenekli Soruların Sorunları
- Bir kişinin birden fazla hobisi olabileceği durumda, anket tasarımlarında sorunlar yaşanabilir.
- Öğretim görevlisi, öğrencilerin birden fazla şık işaretlediği bir ankette analiz yapamadığını ve bu sorunun çözümü için farklı yöntemler önerdiğini belirtiyor.
- 53:18Çözüm Yöntemleri
- İlk çözüm yöntemi, her bir hobiyi ayrı bir soru olarak ele alarak "evet-hayır" şeklinde soruları düzenlemektir.
- İkinci çözüm yöntemi ise, "birinci hobiniz", "ikinci hobiniz" şeklinde soruları gruplandırarak tek bir soruda birden fazla hobiyi sorgulamaktır.
- 55:56SPSS'e Veri Girişi
- İlk yöntemle 13 soru, ikinci yöntemle ise 5 farklı soru oluşturulmuştur.
- İkinci yöntemde "birinci hobiniz", "ikinci hobiniz" şeklinde sorular oluşturulmuş ve her birine farklı hobi seçenekleri eklenebilmiştir.
- 58:32Hangi Yöntemin Kullanılacağı
- Seçenekler çok fazla ise (örneğin yüzlerce hobi) "evet-hayır" şeklinde sorular oluşturmak pratik olmayacaktır.
- Kategoriler çok fazla olduğunda "birinci hobiniz", "ikinci hobiniz" şeklinde sorular oluşturulması önerilmektedir.
- Kategoriler az olan durumlarda ise (örneğin evdeki beyaz eşyalar) "evet-hayır" şeklinde sorular daha pratik olacaktır.
- 1:02:29Alternatifler ve Kategoriler
- Alternatifler çok sayıda kategoriye sahip olduğunda, soruları "bir, iki, üç" şeklinde düzenlemek önerilir.
- Piyasada çok fazla çeşit ilaç bulunmaktadır, ancak tam sayısı belirtilmemiştir.
- Alternatifleri az olan konularda (örneğin solunum sistemi ile ilgili yakınmalar) farklı bir yaklaşım gerekebilir.
- 1:04:48Mesleklerin Sınıflandırılması
- Mesleklerin çok sayıda olduğu durumlarda, araştırmanın hedefine göre sınıflandırma yapılması gerekir.
- Meslekler eğitim durumuna göre sınıflandırılabilir: profesyonel meslekler, eğitimle edinilmiş meslekler ve eğitim gerektirmeyen meslekler.
- Sınıflandırma, araştırmanın hedefine uygun şekilde yapılmalıdır, aksi takdirde yüzlerce mesleği karşılaştırmak pratik olmayacaktır.
- 1:06:35Veri Seti Oluşturma
- Yapılan işlem anket için veri seti oluşturmak olarak adlandırılır.
- Öğrenilen bilgilerin kalıcı olması için sadece dinlemek yerine uygulamak gerekir.
- İzleyicilerden sorular sorulması ve devam etmesi önerilmiştir.
- 1:07:52Araştırma Sorusu Oluşturma
- Araştırmaya başlarken sekiz basamaklı yaklaşım kullanılır ve ilk basamak araştırma sorusu sormaktır.
- İyi bir araştırma sorusu PICO formatına uygun olmalıdır: Population (popülasyon), Intervention (girişim), Comparison (karşılaştırma) ve Outcome (çıktı).
- Soruda popülasyon belirtilmelidir (örneğin hipertansiyon hastaları, diş hekimliği öğrencileri vb.).
- 1:13:04Değişkenlerin Rolü
- Araştırmada incelenen değişkene bağımlı değişken (target) denir ve SPSS'te bu şekilde gösterilir.
- Araştırılmayan, ancak karşılaştırma için kullanılan değişkenlere bağımsız değişkenler denir.
- Birden çok cevaplı sorular anketlerde soru sayısı ile veri girişindeki soru sayısı arasında uyumsuzluk yaratabilir, bu durumda soruları (örneğin 9a, 9b, 9c şeklinde) numaralandırmak gerekir.
- 1:17:23Diyabet Araştırma Anketi Değerlendirmesi
- Diyabet Araştırma Anketi ödevinde başlık ve açıklama eksik olduğu için "Sayın Katılımcı, bu çalışmada diyabetik hastaların yaşam tarzlarını ve bilinçlerini öğrenmek istiyoruz" şeklinde açıklama eklenmesi öneriliyor.
- Anketin değişkenlerinin doğru şekilde tanımlanması gerektiği, örneğin cinsiyet için A/B yerine 1/2 şeklinde girmenin daha doğru olduğu belirtiliyor.
- Ankette numerik değişkenlerin kategorize edilmesi durumunda, örneğin "son iki hafta içerisinde hastalığınız nedeniyle günlük işlerinizi yapmakta ne kadar zorlandınız?" sorusunda sıralı (ordinal) kategorik değişken olarak değerlendirilmesi gerektiği açıklanıyor.
- 1:20:14Anket Değişkenlerinin Değerlendirilmesi
- Birden fazla seçenekli kategorik değişkenlerin (örneğin kullanılan ilaçlar) bilgisayara nasıl girileceği tartışılıyor.
- "Muayenenizde diyabete bağlı herhangi bir komplikasyon saptandı mı?" sorusunda A/B yerine Evet/Hayır şeklinde girmenin daha uygun olduğu belirtiliyor.
- Veri setini düzgün hazırladıktan sonra SPSS'e giriş yapma ödevi veriliyor.
- 1:21:31Dersin Amacı ve Gelecek Çalışmalar
- Dersin amacı bilgisayara veri girişi yapabilmek, veri çeşitlerini hatırlatmak ve SPSS'e veri girişi uygulamasını yapmaktı.
- Hata ayıklama, uç değerler ve verilerin grafiklerle gösterilmesi konuları için kayıtların sitede paylaşıldığı ve bunlarla ilgili quiz ve ödevlerin verildiği belirtiliyor.
- Öğrencilere çalışma yöntemi olarak önce yazılı materyalleri indirmeleri, sonra videoları seyretmeleri, tartışma forumuna katılmaları ve kısa sınavı yapmaları, en sonunda ödevleri yapmaları öneriliyor.
- 1:25:07Dersin Kapanışı
- Dersin sonunda öğrencilerden yeterliliklerini belirtmeleri isteniyor.
- Teknik ekibeye (İsa Bey ve Veysel Bey) teşekkür ediliyor.
- Önümüzdeki perşembe günü ve sonraki derslerde görüşmek üzere veda ediliyor.